- •Байланыс телефоны: 56-24
- •5.3. Оқу пәнінің міндеттері.
- •5.4. Оқу пәнінің мазмұны:
- •Іі семестр
- •6.Негізгі және қосымша әдебиет тізімі
- •7. Білімді бағалау
- •Студенттің білімін бағалаудың жалпы шкаласы
- •Глоссарий – сөздік
- •І Қатысымның әлеуметтік-тұрмыстық саласы
- •1. Отан – отбасынан басталады.
- •1.1.2. Қазақ тілінде амандасудың бірнеше нұсқасы бар.
- •1.1.3. Еске түсіріңіз.
- •1.1.4. Келесі сөздерді оқуға жаттығыңыз. Дыбыстардың үндесуіне назар аударыңыз.
- •1.1.5. Оқып, есте сақтаңыз. Өз сөзіңізбен мазмұндап айтыңыз.
- •1.1.6. Төмендегі сәлемдесу үлгілері кімдерге арналатынын анықтаңыз.
- •1.1.7. Төмендегі сәлемдесу ұнамды әдетке жата ма?
- •1.1.8. Мақалдарды еске сақтаңыз
- •1.1.10. Бос орындарға а, ә, о, ө, і, и, ұ, ү дауысты дыбыстарын қойыңыз, аудармасын есте сақтаңыз.
- •1.1.11. Танысу.
- •1.1.12. Мәтінді оқып, мазмұндаңыз.
- •1.1.13. Төмендегі сөз тіркестерінің мағынасын анықтаңыз.
- •1.1.14. Cұрақтарға, жақшадағы сөздер мен сөз тіркестерін пайдаланып, жауап беріңіз.
- •1.1.15. Жіктік жалғауларды есте сақтаңыз.
- •1.1.16. Жіктеу есімдіктері және жіктелу үлгілеріне мысалға назар аударыңыз.
- •1.1.17. Төмендегі көмекші етістіктерді жіктеп жаттығыңыз.
- •1.1.19. Төмендегі сөз тіркестерін есте сақтаңыз.
- •1.1.20. Төменде берілген жіктеу үлгісін жалғастырыңыз.
- •1.1.21. Жағдаяттық әңгіме.
- •1.1.22. Тест тапсырмаларын орындаңыз.
- •1.2. Отбасы – шағын мемлекет.
- •1.2.1. Сұрақтарға жауап беріңіз.
- •1.2.2. Мәтінді оқып, мазмұндап айтыңыз.
- •1.2.3. Сұраққа жауап жазыңыз.
- •1.2.4. Мәтінді оқып, мазмұндаңыз.
- •1.2.5. Сұрақтарға жауап беріңіз.
- •1.2.6. Көп нүктенің орнына тиісті ы, і әріптерін қойып, сөйлемдерді толықтырыңыз.
- •1.2.11.Сұрақтарға жауап беріңіз.
- •1.2.17. Мәтіннен алынған синонимдес сөздердің артығын сызып тастаңыз.
- •1.2.18. Төмендегі суретке қарап, сұрақтарға ііі жақтан жауап беріңіз.
- •1.2.19. Мәтінді оқып, мағынасын өз сөзіңізбен баяндаңыз.
- •1.2.20. Жағдаяттық тапсырма.
- •1.2.21. Пікірталас өткіземіз.
- •1.2.22. Мәтінді оқып, өз ойыңызды айтыңыз.
- •1.2.23. Тест тапсырмаларын орындаңыз.
- •2. Жас отбасы және дәстүр.
- •2.1. Қазақстан Республикасындағы демографиялық мәселелер. Қр отбасын әлеуметтік қорғау жүйесі.
- •2.1.1. Мәтінді оқып, мағынасын ұғып алыңыз.
- •2.1.2. Мақал-мәтелдерді есіңізде сақтаңыз және олардың мағынасын ұғып алыңыз.
- •2.1.3. Оқып, мағынасын анықтаңыз. Осы сөз тіркестерімен сөйлем құраңыз.
- •2.1.4. Сұхбатты толықтырыңыз.
- •2.1.5. Өлеңнің мазмұнын біліп, жаттап алыңыз.
- •2.1.6. Сұраққа жауап жазыңыз. «Сый, құрмет, ізеттілік» дегенді қалай түсінесіз?
- •2.1.7. Берілген фразеологиялық тіркестерді ұғып алыңыз.
- •2.1.8. Мәтінді оқып, мағынасын ұғып алыңыз.
- •2.1.9. Төменде берілген сөздермен және сөз тіркестерімен сөйлемдер құраңыз.
- •2.1.14. Жаңа сөздерге назар аударыңыз.
- •2.1.15. Мына сұрақтарды топ болып талқылаңыздар.
- •2.1.16. Бөлтірік шешеннің төмендегі өлеңінің мағынасын ұғып алыңыз.
- •2.1.17. Берілген тіркестердің мағыналарын ұғып алыңыз және олармен сөйлем құраңыз.
- •2.1.18. Мәтінді оқып, мазмұндаңыз.
- •2.1.19. Сөйлемдерді толықтырыңыз.
- •2.1.20. Жазушы ғ.Мұстафиннің аталы сөздеріне назар аударыңыз.
- •2.1.21. Тест тапсырмаларын орындаңыз.
- •2.2. Қазақстандағы некеге тұру жүйесіндегі ұлттық салт-дәстүрлер. Жас отбасының бюджеті.
- •2.2.1. Мәтінді оқып, мазмұнын ұғып алыңыз.
- •2.2.2. Жаңа сөздермен танысыңыз.
- •2.2.8. Төменде берілген сөздермен сөз тіркестерін жасаңыз.
- •Неке қию.
- •2.2.9. Мақалдарға мән беріңіз. Олар адамды неге шақырады?
- •2.2.10. Сұрақтарға нақты мысалдармен жауап беріңіз.
- •2.2.11. Мәтінді оқып, мазмұндаңыз.
- •2.2.12. «Анасына қарап, қызын ал» деген мақалды қалай түсінесіз? деген сұраққа жазбаша жауап беріңіз.
- •2.2.13. Сөйлемдерді толықтырыңыз.
- •2.2.14. Отбасылық бюджет туралы.
- •2.2.15. Төмендегі сөз тіркестерінің мағыналарын салыстырып оқып, ұғып алыңыз.
- •3.1.2. Жаңа сөздермен таныс болыңыз.
- •3.1.3. Сұхбаттасыңыз.
- •3.1.4. Мақалдарды біліп алыңыз.
- •3.1.8. Жаңа сөздер мен сөз тіркестерін біліп алыңыз.
- •3.1.9. Төмендегі өлеңнен сілтеу есімдіктерін табыңыз.
- •3.1.10. Суретке қарап, мәтіннен құрыңыз. Мәтінде ілік, барыс, табыс және жатыс септігіндегі сөз тіркестері болсын.
- •3.1.11. Сөйлемнің дұрыс нұсқасын табыңыз.
- •3.1.12. Мәтінді оқып, баяндап беріңіз.
- •3.1.13. Төмендегі сұрақтарға өз сөзіңіхзбен толықтырып жауап беріңіз.
- •4. Мінез және келбет.
- •4.1. Адамның жан дүниесі және сыртқы келбеті.
- •4.1.1.Мәтінді оқып, мағынасын сөздіктің көмегімен ұғып алыңыз. Мінез – адам сыны
- •4.1.1.Жаңа сөздерді біліп алыңыз.
- •Әдеп жайлы біліп алыңыз.
- •4.1.14.Берілген сөздерді құрамына қарай талдап, жалғанған қосымшаларды атаңыз.
- •4.2. Замандас келбеті. Адам сәні
- •4.2.1. Төмендегі сын есімдерді төрт шырайда түрлендіріп жазыңыз, олармен сөйлем құраңыз (ауызша)
- •4.2.2. Мәтінді оқып, сөздіктің көмегімен мазмұнын ұғып алыңыз. Сұлулық жайлы
- •4.2.3. Жаңа сөздердің баламасын сөздіктен қарап, жазыңыз, біліп алыңыз.
- •4.2.4. Сұрақтарға жақша ішіндегі сөздерді пайдалана отырып жауап беріңіз.
- •4.2.5. Жағдаяттық тапсырманы орындаңыз.
- •4.2.6. Оқыңыз, қызық! Табиғат пен тағам арасындағы байланысты оқып, сын есімдерге мән беріңіз.
- •4.2.7. Есте сақтаңыз.
- •4.2.8. Сөйлемдерді сын есімдермен толықтырыңыз.
- •4.2.9. Мәтінді оқып, сөздіктің көмегімен мазмұнын ұғып алыңыз. Замандастарымыз арамызда жүр.
- •4.2.10. Жаңа сөздер.
- •4.2.15. Жаңа тіркестерге сұрақ қойыңыз, сөздіктің көмегімен орыс тіліне аударыңыз.
- •4.2.20. Мағыналары бір-біріне қарама-қарсы және бір-бірімен мағыналас тұрақты тіркестерді ажыратып жазыңыз.
- •5. Уақыт және адам.
- •5.1.4. Мәтінді жоспар бойынша мазмұндаңыз.
- •5.1.5. Мәтінде кездесетін жаңа сөздерді біліп алыңыз.
- •5.1.6. Сан есімдерге тиісті қосымшалар жалғап, сұхбаттасыңыз. Дара, күрделі сын есімдерді табыңыз.
- •5.1.7. Өлеңді оқып, мазмұнын ұғып алыңыз.
- •5.1.8. Төмендегі сөз тіркестерінің мағынасын жазыңыз.
- •5.1.9. Сұхбаты толықтырып жазыңыз.
- •5.1.10. Мәтінді оқып, мазмұндаңыз. Сұрақтарға жауап беріңіз.
- •5.1.11.Есте сақтаңыз:
- •5.1.12.Үлгіге сәйкес сұхбат құрыңыз.
- •5.1.13.Досыңызбен сөйлесіңіз. Сіз досыңызбен келісесіз бе?
- •5.1.15. Тест тапсырмаларын орындаңыз.
- •6. Бос уақыт және қызығушылық.
- •6.1.Студенттің бос уақыты. 50 минуттық дәріс және студент.
- •6.1.2.Төмендегі сан есімдерден реттік сан есімдер жасап, олармен ауызша сөйлем құраңыз.
- •6.1.3. Жинақтық сан есімдерді табыңыз.
- •6.1.4. Мәтінді оқып, сөздіктің көмегімен аударыңыз, мағынасын өз сөзіңізбен айтыңыз. Студенттің бос уақыты
- •6.1.5. Жаңа сөздермен танысыңыз.
- •6.1.6. Сұрақтарға жауап жазыңыз.
- •6.1.7. Сөйлесіңіз.
- •6.1.8. Мәтінді оқып, мағынасын ұғып алыңыз, баяндаңыз.
- •6.1.9. Төмендегі суретке қарап, сұрақтарға жауап жазыңыз.
- •7.Денсаулық – зор байлық
- •7.1. Дені саудың – жаны сау
- •7.1.1. Мәтінді оқып, мағынасын ұғып алыңыз.
- •7.1.2. Сұрақтарға жауап беріңіз.
- •7.1.3. Оқып жаттығыңыз. Асты сызылған сөздерге назар аударыңыз.
- •7.1.4. Сөйлесіңіз, қажетті жалғауды қойыңыз.
- •7.1.5. Мақалдарды, ғұламалардың сөздерін еске сақтаңыз
- •7.1.6. «Иә» және «жоқ» сөздерін пайдалана отырып, сұрақтарға жауап беріңіз.
- •7.1.7. Қазақ тілінде апта күндерін еске түсіріңіз, сұрақтарға жауап беріңіз.
- •7.1.8. Сұхбатты оқыңыз және еске сақтаңыз.
- •7.1.9. Мәтінді оқып, ауызша талдаңыз.
- •7.1.10. Тірек сөздерді пайдаланып, сұрақтарға жауап беріңіз.
- •7.1.11. Сөйлемдердегі сөздерді, тиісті септік жалғауларын қойып, толықтырыңыз.
- •7.1.12. Берілген сөздермен барыс септігінде сөйлем құраңыз.
- •7.1.13. Мәтінді оқып, мағынасын ұғып алыңыз.
- •7.1.14. Сұхбатты, сөйлемдерді толықтырып оқыңыз. Жаңа сөздерді есте сақтаңыз.
- •7.1.15. Мәтінді оқып, орыс тіліне аударыңыз.
- •7.1.16. Сұхбаатты толықтырыңыз.
- •7.2. Ауру – астан. Тазалық – денсаулық кепілі
- •7.2.2. Мәтіннен есімшелерді теріп жазыңыз.
- •7.2.9. Сұрақтарға жауап беріңіз.
- •7.2.10. Мақалдар мен мәтелдерді еске сақтаңыз.
- •7.2.11. Мәтінді оқып, мағынасын ұғып алыңыз.
- •7.2.12. Сұхбатты толықтырыңыз.
- •7.2.13. Үлгі бойынша сөйлем құраңыз.
- •7.2.19. Жаңа сөздермен таныс болыңыз.
- •7.2.20. Сұрақтарға жауап беріңіз.
- •7.2.21. Тест тапсырмаларын орындаңыз.
- •Сегізінші сабақ (1-сағат)
- •Грамматикалық нұсқа
- •Лексика-грамматикалық тапсырмалар
- •Сегізінші сабақ (2-сағат)
- •Тоғызыншы сабақ (1-сағат)
- •Тәуелсіздік жолында
- •Тәуелсіздік тұғыры
- •Оныншы сабақ (1-сағат)
- •7. Мына сөз тіркестерін қалай түсінесіз?
- •7. Кестенің оң жағы мен сол жағын сәйкестендіріңіз.
- •8. Мәтіннен мына сөз тіркестері кездесетін сөйлемдерді тауып оқыңыз.
- •9. Қазақстанның төмендегі елдермен ынтымақтастығы елімізге қандай мүмкіндіктер береді деген сұраққа жауап беріңіз.
- •10. Сөйлемдерді оқыңыз. Жақшаның ішіндегі етістіктерді осы, өткен, келер шақтарда көрсетіңіз.
- •ОНыншы сабақ (3 сағат) Қазақстан жӘне халықаралық ұйымдар
- •2. А) Мәтіннен тірек сөздер мен сөз тіркестерін тауып жазыңыз.
- •Он бірінші сабақ (1-2 сағат)
- •Мен қазақ елінің патриотымын
- •Он бірінші сабақ (3-сағат)
- •Сабақты пысықтау сұрақтары:
- •Он екінші сабақ (1-сағат)
- •Лексика-грамматикалық тапсырмалар
- •Он екінші сабақ (2-сағат)
- •Елордасы – Астана
- •Он екінші сабақ (3-сағат) Астананың үш ерекшелігі
- •Он үшінші сабақ (1сағат)
- •Жалғаулықтар
- •Лексика-грамматикалық тапсырмалар
- •Мемлекетіміздің тілі
- •Ұлттық тіл
- •Боөж тапсырмасы
- •Он төртінші сабақ (1-2сағат)
- •Он төртінші сабақ (3-сағат)
- •Ұлттық дәстүр
- •14 Сабақ
- •Қос сөз және біріккен сөздер
- •Лексика-грамматикалық тапсырмалар
- •Он бесінші сабақ (2-сағат)
- •Ұлттық мәдениет
- •Он бесінші сабақ (3-сағат) Мәдени мұра
- •Екінші семестр бірінші сабақ (1- сағат)
- •Лексика-грамматикалық тапсырмалар
- •Бірінші сабақ (2-сағат)
- •Екінш сабақ (1-сағат)
- •Септеулік шылаулар
- •Лексика-грамматикалық тапсырмалар
- •Екінші сабақ (2-сағат)
- •Ұлттық әдебиет
- •Екінші сабақ (3-сағат)
- •Боөж тапсырмасы
- •Үшінші сабақ (1-сағат)
- •Лексика-грамматикалық тапсырмалар
- •Үшінші сабақ (2-сағат)
- •Классикалық әдебиет
- •Үшінші сабақ (3-сағат) Мейірімді бала
- •Ы. Алтынсарин ортақ Абай
- •Төртінші сабақ (1-сағат) Адам мен табиғат егіз Мен және қоршаған орта
- •1. Төмендегі сұрақтарды топ болып талқылаңыздар.
- •2. Мәтіннен шылауларды тауып, олардың сипатын анықтаңдар: қандай мәнде қолданылып, қандай қызмет атқарып тұрғанын көрсетіңдер.
- •6. Алматы қаласының экологиялық жағдайы туралы ой алмасыңыздар.
- •7. «Айнала, қоршаған орта және оны дамыту» тақырыбына шығарма жазыңыз.
- •8. Р.Мұқанованың «Мәңгілік бала бейне» қойылымы бойынша пікір алмасу.
- •Шылау сөздер
- •3. Жалғаулық шылаулар
- •Семей сынақ алаңының зардаптары
- •2. Мәтіннен шылауларды тауып, тіркескен сөздерге қандай мағына үстеп тұрғанын байқаңыз.
- •3. Септеулік шылау арқылы байланысып тұрған сөздерді септеулігімен бірге теріп жазыңыз. Арал теңізі
- •Бесінші сабақ (1-сағат)
- •Грамматикалық нұсқа
- •Көсемше Лексика-грамматикалық тапсырмалар
- •Тоғызыншы сабақ (2-сағат) Адам және табиғат
- •Бесінші сабақ (3-сағат)
- •Алтыншы сабақ (1-сағат)
- •Грамматикалық нұсқа
- •Лексика-грамматикалық тапсырмалар
- •Алтыншы сабақ (2-сағат) Саяхат және туризм
- •Алтыншы сабақ (3-сағат)
- •Есептік
- •Жетінші сабақ (1-сағат)
- •Туризмнің даму тарихы
- •6. Сөздерді тиісті орнына қойыңыз.
- •7. «Әлемдегі туристік орталыққа» саяхат жасаңыз.
- •8. Кестеге жоғарыдағы мәтіннен дара сан есімдерді бір бағанға, күрделі сан есімдерді екінші бағанға жазыңыз.
- •9. Берілген есептік сан есімдерден реттік, топтау, жинақтық, болжалдық сан есімдер жасап, сөзбен жазыңыз.
- •1.Берілген сөздердің мағынасын түсіндіріп, сөйлем құраңыз.
- •Қазақстандағы туризм
- •4. Мәтін құрамындағы сан есімдерге толық талдау жаса-ңыз. Яғни құрамына, мағынасына, сұрағына, атқаратын қызме-тіне қарай табыңыз.
- •6. Қазақстанға шетелден досыңыз (туысыңыз, танысыңыз) келді, қайда апарар едіңіз?
- •7. Алматыға ауылдан досыңыз келді, саяхатты неден бастайсыз? Сұхбат құрастырыңыз.
- •8. Мына сұрақтардың жауаптарын жазыңыз.
- •10. Төмендегі кестені толтырыңыз.
- •Сегізінші сабақ
- •Боөж тапсырмалары
- •Боөж тапсырмалары
- •Боөж тапсырмалары
- •Он бірінші сабақ Қазақстан – әлемдік кеңістікте Шартты бағыныңқы сабақтас құрмалас сөйлем
- •Қазақстан – Азия барысы
- •Боөж тапсырмалары
- •Он екінші сабақ Тәуелсіз Қазақстанның жарқын бейнесі Сабақтас құрмалас сөйлем
- •Жаса, Қазақстан
- •Он үшінші сабақ Қазақстандағы білім беру жүйесі Себеп бағыныңқы сабақтас
- •Білім беру жүйесіндегі тың серпіліс
- •Білім де бәсекеге түседі
- •1. Сұрақтарға жауап беріңіздер.
- •2. Сөздердің мағынасына мән беріңіздер:
- •3. «Елдің мақсаты – елулікке жету» туралы пікіріңіз қандай?
- •6. А) Сөз тіркестерін пайдаланып сөйлем құраңыздар.
- •8. Сөйлемнің құрылысын өзгертіңіздер.
- •9. Мақал-мәтелдердің мәнін түсініңіздер.
- •1. Сұрақтарға жауап беріңіз.
- •2. Сөз тіркестерінің мағыналарына көңіл аударыңыз.
- •3. Жоғарыдағы сөз тіркестерімен жай сөйлем құрастырыңыз.
- •6. А) Сөйлемнен жай және тәуелді септеліп тұрған сөздерді табыңыз.
- •7. Сұрақтарға жауап беріңіз.
- •Ғылым мен техника Мақсат бағыныңқы сабақтас
- •Ғылым – инновациялық экономиканың негізі
- •1 Семестрдегі аралық бақылау жұмысының тапсырмалары
- •14. Дұрыс жазылған сөздердің қатарын белгілеңіздер
- •15. Отбасына байланысты ұғымдарды белгілеңіздер.
- •16. Мамандықпен байланысты ұғымдарды белгілеңіздер.
- •18. Табиғат құбылыстарына байланысты ұғымдарды белгілеңіздер.
- •2. Шартты бағыныңқы сабақтас құрмалас сөйлемді көрсетіңіздер.
- •18. Сұраулы сөйлемді көрсетіңіздер.
- •7. Сөйлемді толықтырыңыз.
- •1. Дұрыс жауабын таңдаңыз.
Боөж тапсырмалары
Мына мақал – мәтелдегі ойды ашып жазыңыздар.
Өзге елде сұлтан болғанша, өз еліңде ұлтан бол.
Отан үшін отқа түс, күймейсің.
Отан оттан да ыстық.
Туған жердей жер болмас,
Туған елдей ел болмас.
Он екінші сабақ Тәуелсіз Қазақстанның жарқын бейнесі Сабақтас құрмалас сөйлем
Сабақтас құрмалас –құрамындағы жай сөйлемдерінің алғашқысы тиянақсыз болып, соңғысына бағына байланысқан құрмалас сөйлемнің түрі. Сабақтас құрмаластың бірінші жай сөйлемдерін (бағыныңқы сөйлемдер) өз алдына бөлек айтуға келмейді, өйткені олар тиянақсыз. Мысалы: Таңертеңгі тұнық ауа мұнартып, кең даланы сұлу сағым басты.(Т.Абдрахманова) Екінші сөйлемдері (басыңқы сөйлемдер) тиянақты, олар өздігінен дербес айтыла береді.
1-тапсырма. Сөйлемдерді оқып, сөйлем түрлеріне қарай ажыратыңыздар. (жай немесе құрмалас) Мәтін мазмұны бойынша пікірлесіңіздер.
Тәуелсіздік - ең алдымен, қазақ халқының бостандыққа ұмтылған асқақ армандары мен қайсар рухының жемісі. Сондықтан да біз үшін тәуелсіздік күні – ең қастерлі күн. Еліміз тәуелсіздігін жариялап, дербес мемлекет ретінде әлемге танылды. Елбасының: «Қазақстанның тәуелсіздігі қазақтарға тартқан тағдырдың сыйы емес, өзінің ежелгі жерінде қилы кезеңді бастан кешу арқылы қол жеткен, өз мемлекеттілігін құруға деген заңды құқығы. Бұл даусыз және саяси фактіге ешкім күмән келтірмеуі тиіс» - деп атап көрсетуінде үлкен мағына жатыр.
2-тапсырма. Берілген сабақтас құрмалас сөйлемдердің жігін ажыратып, тиісті тыныс белгісін қойыңыздар.
Қазақ халқы бостандыққа ұмтылып қана қоймай өзінің асқақ армандарына жетті. Тәуелсіздік бізге оңайлықпен келмесе де бұл күн - біз үшін ең қастерлі күн. Еліміз тәуелсіздігін жариялап дербес мемлекет ретінде әлемге танылды. Халқымыз өз мемлекеттілігін құруға деген заңды құқығын пайдалана отырып қилы кезеңді бастан кешу арқылы тәуелсіздікке қол жеткізді.
3-тапсырма. Мәтінді түсініп оқыңыздар. Мәтін бойынша төмендегі сұхбатты толықтырыңыздар.
Еліміз тәуелсіздік алғаннан бері қыруар істер атқарылды. Атап айтсақ, тарихи жеріміздің шекарасы халықаралық шарттарға сай бекітілді. Мемлекеттік рәміздеріміз, Ата заңымыз, ұлттық валютамыз және Сарыарқаның кең жазық даласында барша елді өзінің тез көркейіп өсуімен таңқалдырып, жаңа Астанамыз дүниеге келді. Әлемдік қауымдастық алдында «Қазақстан Республикасы» деген асқақ рухты елдің бар екенін мойындаттық. Ел экономикасы да жылдан – жылға нығайып, мәдени, рухани даму деңгейі белеске көтерілуде. Өзіне тән барлық институттары бар, әлемдік қауымдастықтың ықпалды мүшесі болып табылатын тәуелсіз мемлекет құрылды. Осы жылдар ішінде Қазақстанның өз жарқын бейнелері пайда болды.
4-тапсырма. Сұхбатты толықтырыңыздар.
Әділ: Еліміз тәуелсіздік алғаннан бері қандай істер атқарылды?
Айша:---------------------------------------------------------------------------
Әділ: Біздің дербес мемлекет екендігімізді білдіретін қандай рәміздерімізді білесің?
Айша:---------------------------------------------------------------------------
Әділ: Ата заңымыз туралы не білесің?
Айша:---------------------------------------------------------------------------
Әділ: Ал ұлттық валютамыз туралы не айта аласың?
Айша: ---------------------------------------------------------------------------- .
Әділ: Астана Алматыдан қашан көшірілді? Астананы ресми түрде таныстыру рәсімі қашан болды?
Айша:------------------------------------------------------------------------------ .
5-тапсырма. Сөйлемнің басыңқы сыңарларын тауып, сабақтас құрмалас сөйлем жасаңыздар. Мысалы: Қазақстан өз тәуелсіздігіне қол жеткізе отырып, өз шекарасын халықаралық шарттарға сай бекітті.
2-сабақ
Мезгіл бағыныңқылы құрмалас сөйлем
(Сложноподчиненные предложения с придаточными времени)
Мезгіл бағыныңқылы сабақтас – бағыныңқысы басыңқыдағы істің мезгілін білдіретін сабақтас. Сұрақтары: қашан? қашаннан бері? қашанға шейін? а) –ған/ген + сайын, соң, шақта, кезде; шейін, дейін; кейін бері, былай. Қазақстан тәуелсіздікке қол жеткізген соң, өзінің Негізг Заңын қабылдады. Қазақстан тәуелсіздік алғанға дейін, оның ұлттық валютасы болған емес. Тәуелсіздікке қол жеткізгеннен бері, Қазақстан халқының әлеуметтік жағдайы жақсарып келеді. ә) –ған/ген; -ар/ер + жатыс септігі. Қазақстан өз тәуелсіздігін алғанда, мен он жаста едім.
Сөздік
Биліктің бүкіл тармақтары – Мемлекеттіліктің қалыптасуы – формирование государственности
Сөз бен баспасөз бостандығы -
Сайлау және сайлану құқығы -
Мызғымас құндылықтар – нерушимые ценности
Кеңестік өкімшіл – жоспарлы әкімшілік жүйе – советский властолюбивый плановая –админстративная система
Бірегей халықшаруашылық кешені – уникальный сельскохозяйственный комплекс
Күйреу – разрушаться
Алапат дағдарыс – угрожающий кризис
Ауқымды шаралар – большие (масштабные) меры
Жандану –оживать
Зейнетақы жинақтау жүйесі – пенсионно – накопительная система
Бәсекеге қабілетті –конкурентноспособный
Қолайлы ахуал –удобная (благоприятная) обстановка
Қарқынды экономикалық ынтымақтасу –интенсивное экономическое сближение
Игі ықпал етті – лучше повлиял, воздействовал
1-тапсырма. Осы сөздер мен сөз тіркестерін пайдаланып, мезгіл бағыныңқылы сабақтас сөйлем құрастырыңыздар.
2-тапсырма. Мәтінді оқыңыздар. Мәтіндегі сөйлемдерді түріне қарай ажыратыңыздар. (жай немесе құрмалас)
Тәуелсіз Қазақстанның дамуы
Жаңа тәуелсіз мемлекет – Қазақстан Республикасының дамуы, барлық атрибуттары – ұлттық қауіпсіздік, мемлекеттік басқару және биліктің бүкіл тармақтарының өзара әрекет ету жүйесі – бар ұлттық мемелекеттіліктің қалыптасуы Назарбаев есімімен тығыз байланысты. Назарбаев басшылығымен конституциялық құрылыс процесі жүзеге асты, ол 1995 жылдың тамызында еліміздің Негізгі Заңын қабылдаған бүкілхалықтық референдуммен аяқталды. Қазақстанда демократиялық институттарды құру Назарбаевтың аса зор еңбегі болып табылады. Сөз бен баспасөз бостандығы, сайлау және сайлану құқығы, партиялар мен қоғамдық бірлестіктер құру құқығы, дін бостандығы сияқты азаматтық қоғамның мызғымас құндылықтары нақ соның тұсында ғана конституциялық нормаларға айналды. Назарбаев басшылығымен кеңестік өкімшіл – жоспарлы әкімшілік жүйе бұзылғаннан және бірегей халық шаруашылық кешені күйрегеннен кейін алапат дағдарысқа тап болған қазақстандық экономиканы өзгертуге бағытталған аса ауқымды шаралар әзірленіп, іске асырылды. 1992 жылдың басында Назарбаев «Қазақстанның егеменді мемлекет ретінде қалыптасуы мен даму стратегиясын» әзірлеп, елдің ішкі және сыртқы саясатының бағыт – бағдарын айқындады. Соның нәтижесінде 1997 жылдың басына қарай елде микроэкономикалық тұрақтылық орын алды, инфляция тоқтатылды. Өнеркәсіп жанданып, қаржы – бюджет, салық жүйесі құрылды. Сонымен қатар жекешелендіру жүргізілді, зейнетақы жинақтау жүйесі дүниеге келді, тұрғын үй – коммуналдық шаруашылығын реформалау жүзеге асты.
Назарбаевтың «Қазақстан - 2030» стратегиясы мемлекет дамуының басым бағыттарын айқындады. 2006 жылғы халыққа Жолдауында Қазақстанның бәсекеге қабілетті елу елдің қатарына кіру стратегиясы белгіленді.
Назарбаевтың экономист және саясаткер ретіндегі жеке беделі елде қолайлы инвестициялық ахуалдың қалыптасуына, көптеген мемлекеттермен және халықаралық қаржы институттарымен қарқынды экономикалық ынтымақтасуға игі ықпал етті. (интернеттен)
2-тапсырма. Көп нүктенің орнына тиісті етістіктерді қойып жазыңыздар.
Ұлттық қауіпсіздік комитеті ...... . Конституциялық құрылыс процесі ...... . Азаматтық қоғамның мызғымас құндылықтары конституциялық нормаларға ...... . Кеңестік өкімшіл – жоспарлы әкімшілік жүйе ...... . Бірегей халық шаруашылық кешені ...... . Қазақстан экономикасы алапат дағдарысқа ...... . Аса ауқымды шаралар ...... . Елдің ішкі және сыртқы саясатының бағыт – бағдары ...... . Елде микроэкономикалық тұрақтылық ...... . Бәсекеге қабілетті елу елдің қатарына кіру стратегиясы ...... . Экономист және саясаткер ретіндегі жеке беделі ...... . Қолайлы инвестициялық ахуал ...... .
Қажетті етістіктер : белгіленді, айқындалды, қалыптасты, құрылды, тап болды, бұзылды, ықпал етті, жүзеге асты, күйреді, айналды, іске асырылды, орын алды,
3 – тапсырма. Мәтінді пайдаланып, сөйлемдерді толықтырыңыздар, оларды түрлеріне қарай ажыратыңыздар.
Қазақстан Республикасының дамуында мына мәселелер Н.Ә. Назарбаев есімімен тығыз байланысты: ------------------------------------------------------------- Назарбаев басшылығымен конституциялық құрылыс процесі жүзеге асырылып, ------------------------------------------------------------------------------------Азаматтық қоғамның мызғымас құндылықтары мыналар:-------------------------- Кеңестік өкімшіл - жоспарлы әкімшілік жүйе мен бірегей халық шаруашылық кешені күйрегеннен кейін Қазақстан экономикасы ----------------------------- Қазақстандық экономиканы өзгертуге бағытталған -------------------------------- . 1992 жылдың басында Н.Ә.Назарбаев елдің ішкі және сыртқы саясатының бағыт – бағдарын айқындауға арналған --------------------------------------------- . Елде қолайлы инвестициялық ахуалдың қалыптасуына, көптеген мемлекеттермен және халықаралық қаржы институттарымен қарқынды экономикалық ынтымақтасуға --------------------------------------------------------- .
4-тапсырма. Мәтін бойынша сұхбат құрастырыңыздар.
3-сабақ
1-тапсырма. Өлеңді оқып, мазмұнын өз сөздеріңізбен әңгімелеңіздер.
Есте сақтаңыздар : Кенен - кең, дархан; өте бай, мол, түрлену –құлпыру, қарыштау – ілгері басу, көсем- белгілі бір әлеуметтік таптың идеялық, саяси жетекшісі, дем берушісі, өркенін өсіру –мәртебесін өсіру.