2_lab

№2 Зертханалық жұмыс

Червякты берілістерді зерттеу

Жұмыстың мақсаты: червякты беріліс жұмысымен танысу, нeгiзгi параметрлерді практикалық дағдыда қолдану.

ТЕОРИЯЛЫҚ МӘЛІМЕТТЕР

Айқасатын біліктер арасында қозғалысты беруге червякты беріліс қолданылады. Бip саты көмегімен үлкен беріліс санын алуға 500 дейін мүмкіндік береді, бірқалыпты және тыныштық күйге ие болады. 1 а суретте червякты берілістің конструкциясы ұсынылған. Бастапқы болып 1 червяк беріліс болады, ол модерникалык винтті құрайды; бастапкы звено-2 червякты дөңгелек. Червякты беріліс аз габаритті және механизм жетегінің массасын қамтамасыз етеді. Червякты берілістің кемшіліктері: жоғарғы беріліс санындағы ПӘК, өндірудің жоғарғы бағасы және жинақты өндірудің нақтылығы.

Червякты берілістер автоматты жүйеде және ЭЕМ де кеңінен қолданылады, сонымен қатар басқа да механизмде қолданылады.

Бүйір бетінің тәсіліне байланысты цилиндрлік червяктар Архимедті конвольт және эвольвент болып бөлінеді. Кеңінен таралған Архимед червягы болып табылады, оның червяк винті осьтік қиылыста тең бүйірлі трапецияға жатады. Сондықтан червякты дөңгелек тici эвольвент болып кескінделеді. Конвольт червяк жоғарғы сызық винттің бұрышында Архимед орнына өолданылады. Бұл червяк винті қиылысу жанында эвольвент профиль түрінде болады.

Сурет 1.

Механизмнің ПӘК-ін жоғарылату үшін эвольвенттік профиль осьтік қиылыста қолданылады. Егер де червяк винт сызығына дейін қозғалса (1б сурет), онда солдан оңға карай жоғарыға көтеріледі. Мұндай червякты оң деп атайды. Егер винт сызығы қарама-қарсы бағытта болса, червяк сол деп аталады. Червякты берілісте червяк түрімен ажыратылады. (оң және сол), бірдей айналыс кезінде звенолар әр түрлi жаққа айналады.

Червякты беріліс дөңгелегінің конструкциясы келесі түрден тұрады: Цилиндрлік червяк, червякты дөңгелекпен түйіндеседі. Ticтepi ойыс түрге кіреді және барлық червякты қамтиды (1 а сурет).

Айқастыру осінің біліктік беру бұрышы 90 тең, червяк oci жазық дөңгелек ортасында болады. Бұл червякты берілістің кең тараған түрі болып табылады.

Цилиндрлік червяк тік тicтi цилиндр дөңгелегімен түйіндеседі, айқас бұрышы- червяк винтінің орта сызығының бөлінгіш бұрышы).

Цилиндрлік червяк қисық сызық дөңгелекпен түйіндеседі, айқасу бұрышы 90° тең, мұндай берілic тypiн тістердің аз жабдық жұмысында қолданылады.

Cурет 3.

Червяк біліктерінің және дөңгелек червягының арасындағы бұрыш 90° қа тең, (ортогональді беріліс).

НЕГІ3ГІ ПАРАМЕТРЛЕР ЖӘНЕ КОНСТРУКЦИЯЛАР

Беріліс саны бүтін және бөлшек болуы мүмкін. Бүтін санды таңдап алу жұмысты тездетеді және беpiлiстер жоғарғы дәрежеде болады.

ГЕОМЕТРИЯЛЫҚ ЕСЕПТЕУЛЕР. Червякты берілістің геометриялық есептеу мақсаты червякты немесе дөңгелектердің өлшемдерін, элементтерін таңдау болып табылады. Бұл есептеудің бастапқы берілici болып тіркесу модулі m, червяктің винттік саны z₁, тілік жіп саны d, бөлгіш диаметрі, беріліс қатынасы, сонымен қатар червяк коэффицентінің диаметрі мынаған тең:

Червяк стандарты болып m (модуль осі) табылады. Ол червякті дөңгелек модуліне тең. М және q параметрлер мәні технологиялық конструкторларының МЕСТ 19672-74 шартымен тағайындалады.

- m: мм -0,1; (0,12); 0,125; (0,15); 0,16; 0,2; 0,25; (0,3); 0,315; 0,4; 0,5; (0,6);

0,63; 0,8; 1; 1,25; (1,5); 1,6; 2; 2,5; 3,15;

-q: -6,3;(7,1); 8; (9); 10; (11,2); 12,5; (14); 16;(22,4);(25);

Червяктың геометриялық параметрлерінің арасындағы байланысты табу үшін d₁ цилиндрдің жазықтық бөлгіш диаметрін жаямыз, құрылған m дейін тілеміз (1 б сурет) сонда а тілік жібі OB₁ гипотенузасынан OBB₁ үшбұрышына айналады. Горизонтальды катет d₁ айналу диаметріне тең, сүйір бұрыш ВОВ₁=- бөлгіш бұрыш сызығының винті мынаған тең:

Червякты беріліс параметрінің арасындағы байланыс 1кестедегі келтірілген формулалармен анықталады.

Червякты берілістің катынасы:

Червяктің винт саны z₁ =1...5 шегіне дейін алынады. Ал червяк дөңгелегінің тic саны z₂ (2) формуламен анықталады.

z₂ 28 дейін қабылдайды. Жақша ішіндегі шамалар өте қажет болғанда қолданылады.

1 кесте

Беріліс элементтері	Есептеу формулалары
Червяк
Kipic саны
Червяк диаметрінің коэффициенті
Винт сызығының бөлгіш бұрышы
Бөлгіш диаметрі
Айналу шын диаметрі
Түсу айналым диаметрі
Осьтік қадам
Тілінген бөлік ұзындығы
Ocьтік қиылыстағы профиль бұрышы
Червякты дөңгелектер
Чepвякты дөңгелектер тістер саны
Орташа жазықтық диаметрі
Айналу шын диаметрі
Түсу айналым диаметрі
Обод ұзындығы, мм
Қыр бұрышы
Ось аралық қашықтық, мм

Бақылау сұрақтары

1. Червякты берілістің қатынасы қалай анықталады?

2. Червякты беріліс тоқтауы дегеніміз не?

3. Червякты берілістің тісті беріліспен салыстырғандағы қасиеті және кемшілігі?

4. Көп кipicтi червяк дегеніміз не?

(1)