O_1179_u__1241_distem_keshen

11.

Тақырыпша: Ауылшаруашылық (агроэкология) экологиясы

Тақырыпша: Ауылшаруашылық (агроэкология) экологиясы

11 апта

-тезис...

Агроценоз, агробиоценоз(агрожүйені) құру. Агробиоценоз бен биогеоценез арасындағы айырмашалық.Адамның агроэкологиялық іс-әрекетінің негізгі бағыты. Ауылшаруашылық ластану (эфтрофикация). Мал шаруашылығы. Биогенді қосылыстар. Жайылымдар, депрессиялар. Пестицидтер. Ластанған тағамдар. ГМО

-проблемді сұрақтар

1.Антропогендік әсерден туындайтын агроценоз проблемасы қандай?

2.Агроэкожүйедегі Қоректік зат айналымының бұзылуы неге байланысты?

3.Пестицидтердің адам денсаулығына қандай әсері бар?

4.Агроценоз проблемаларында жайылымның орны қандай?

5.Канцерогенді заттармен қосылған тағамдардың адам денсаулығы үшін зияны барма?

6.Гені модификацияланған организмдердің, яғни тағамдардың тіршілікте орны қандай?

7. Тағамға қосылатын синтетикалық бояғыштардың организмге әсері барма?

-әдебиеттер:

1. Абдишева З.В. Основы эколого- экономического развития. Семипалатинск, 1992г.

2. Ахинжанов К.Д. Экология . Алматы, 1999ж.

3. Бродцкй А.К. Краткий курс экологии. СпбГУ, 1992г.

4. Демина Т. А. Экология природопользования, охрана окружающей среды.М.1995г.

5. Дрейер О.К. Лось В.А. Экология и устойчивое развитие М. УРАО. 1997г.

6. Пономарева И.Н. Основы экологии ПЕРМЬ, 1994

7. Радкевич В.А. Экология. Учебник. Минск. 1997г.

8.Риклефе Р. Основы общей экологии. М., Мир 1979г.

9.Сагимбаев Т. Экология и экономика. Алматы, 1997г

10. Стадицкй И.Т. Экология .М.,1988г.

11. Федоров В.Д. Экология. М., 1980г.

12.Чернова Н.М. Былова А.М. Экология. М., 1988г.

13. Шилов Г.И. Экология .М., 1998г.

14. Әділов Ж.М. Тұрақты даму және айналадағы орта. Алматы., 1998ж.

15. Бейсенова Ә.С. Шілдебаева Ж.Б. Экология негіздері. (оқу құралы) Алматы, 1999ж.

16. Бейсенова Ә.С. ШілдебаеваЖ.Б., Г.З.Сауытбаева Экология . Алматы, 2011ж.

17. Жатқанбаев Ж.Ж. Биосфера. Алматы., 1978ж.

18. Сулеев Д.К. и др. Экология и природопользование. Алматы. Ғылым, 2004ж.

19. Қуатбаев А.Т. Экология пәнінен практикум (оқу құралы). Алматы, 2006ж.

20. Броцкй А.К. Жалпы экологияның қысқаша курсы. Алматы. 2004 ж.

21. Интернет ақпараттары.

Тапсырма кейсі

1.Агрогеобиоценозға жалпы сипаттама беріңіз.

2.Агроэкожүйенің табиғи экожүйеден айырмашылығын көрсетіңіз.

3.Мелорация түсінігіне сипаттама беріп және оның тиімді жақтарын көрсетіңіз.

4.Пестицидтерге сипаттама бере отырып оны жіктеңіз.

5. жайылымдық жерлердің проблемасын сипаттаңыз

-проблемді тапсырмалар:

1.Агроэкожүйенің мал шаруашылығы фермалар, дем сақтайтын орындар арқылы ластану проблемасын сипаттаңыз.

2.Топырақтың пестицидтердің қалдықтарымен және нитраттармен ластану проблемасын түсіндіріңіз.

3.Тағамдардың нитраттармен ластану жолдарын сипаттаңыз

4.Биогенді элементтердің: азот, фосфор т.б. суды ластау проблемасын яғни судың гүлденуін түсідіріңіз

5.Жасыл революцияның кезеңдерін талдаңыз

6.Мал шаруашылығы экологиясын сипаттаңыз

-әдебиеттер

1. Пономарева И.Н. Основы экологии ПЕРМЬ, 1994

2. Радкевич В.А. Экология. Учебник. Минск. 1997г.

3.Риклефе Р. Основы общей экологии. М., Мир 1979г.

4.Сагимбаев Т. Экология и экономика. Алматы, 1997г

5. Стадицкй И.Т. Экология .М.,1988г.

6.Федоров В.Д. Экология. М., 1980г.

7.Чернова Н.М. Былова А.М. Экология. М., 1988г.

8. Шилов Г.И. Экология .М., 1998г.

9. Әділов Ж.М. Тұрақты даму және айналадағы орта. Алматы., 1998ж.

10. Бейсенова Ә.С. Шілдебаева Ж.Б. Экология негіздері. (оқу құралы) Алматы, 1999ж.

11. Жатқанбаев Ж.Ж. Биосфера. Алматы., 1978ж.

12

Тақырыпша: Радиоэкология

Тақырыпша: Радиоэкология

12 апта

-тезис

Радиоэкологияның проблемалары, міндеті және мазмұны. Радиоэкологияның зерттеу кезеңдері әлемнің радиациялық фоны (табиғи, жасанды). Радиациялық қауіпсіздік проблемасы. Радиациялық қауіпсіздендірудің гигиеналық аспектісі. Қазақстандағы, Алматыдағы радиациялық жағдай. Қоршаған орта ластануы- бұл адам іс-әрекеттері арқылы улы заттар жиналатын күрделі процес. Ластаушы радиактивті заттар: атом, сутек бомбаларының сынақтары және атомдық электростанциялар.

-проблемдық сұрақтар

1.Табиғи радиация адам организміне қауіптіме?

2. Сеулеленуден кейінгі мутациялық өзгерістерді қалай түсінесіз?

3.Рак ауруларының сәулеленуге қатысы барма?

4.ҚР жеріндегі радиациялық көрсеткіштердің халық денсаулығына әсері қандай?

5.Радиактивті элементтердің қалдықтары бар қоқыстарды шешу проблемасын қалай түсінесіз?

6. Радиактавті элементтер қалдықтарның құрылыс материалдарына түсуі қауіптіме?

-әдебиеттер

1. Абдишева З.В. Основы эколого- экономического развития. Семипалатинск, 1992г.

2.Ахинжанов К.Д. Экология . Алматы, 1999ж.

3. Бозтаев К.Б. Синдром қайнары. Алматы., 1994ж.

4.Гирусов Э.В. экология и экономика природопользавания. ЮНИТИ. М.,1998г.

5. Демина Т. А. Экология природопользования, охрана окружающей среды.М.1995г.

6. Радкевич В.А. Экология. Учебник. Минск. 1997г.

7.Риклефе Р. Основы общей экологии. М., Мир 1979г.

8.Сагимбаев Т. Экология и экономика. Алматы, 1997г

9.Чернова Н.М. Былова А.М. Экология. М., 1988г.

10. Жатқанбаев Ж. Экологияның терминологиялық сөздігі және түсіндірмесі. Алматы, 2011ж.

11. Әділов Ж.М. Тұрақты даму және айналадағы орта. Алматы., 1998ж.

Тапсырма кейсі

1.Радиоэкология түсінігіне сипаттама беріңіз

2.Радионуклиттер мен изотоптарға сипаттама беріңіз

3.Особтар радиоэкологиясына түсініктеме беріңіз.

4.Бірлестіктегі популяция радиоэкологиясына сипаттама беріңіз.

5. Жер планетасының радиациалық фонын жіктеңіз.

6. Радиотерапияның медицинадағы орнын көрсетіңіз.

-проблемді тапсырмалар

1.Ядролық жарылыстардан кейінгі жер планетасындағы жалпы ластану проблемасын сипаттаңыз.

2. радиоактивті сәулеленуден кейінгі тірі организмдердегі мутациялық проблемаларды сипаттаңыз

3.сәулеленуден кейінгі адам организімінде туындайтын ауруларға түсініктеме беріңіз

4.ҚР жеріндегі радиоактивті қалдықтар проблемасын сипаттаңыз

-әдебиеттер:

1. Бейсенова Ә.С. Шілдебаева Ж.Б. Экология негіздері. (оқу құралы) Алматы, 1999ж.

2 Бейсенова Ә.С. ШілдебаеваЖ.Б., Г.З.Сауытбаева Экология . Алматы, 2011ж.

3. Жатқанбаев Ж.Ж. Биосфера. Алматы., 1978ж.

4. Сулеев Д.К. и др. Экология и природопользование. Алматы. Ғылым, 2004ж.

16. Қуатбаев А.Т. Экология пәнінен практикум (оқу құралы). Алматы, 2006ж.

17. Интернет ақпараттары

13

Тақырыпша: Экологияның жалпы сұрақтары

Тақырыпша: Биосфераның ресурстық қорлары

13 апта

-тезис

Қоршаған орта ресурсының шектеулігі. Таусылмайтын ресурс, таусылатын ресурс, рекреацинді ресурс, энергетикалық ресурс, эстетикалық ресурс, минералды ресурс, су ресурсы, азық-түлік қоры, экологиялық маниторингі. Қазақстанның экологиялық проблемалары халықаралық табиғатты қорғау ұйымдары. Адамзаттың тағам ресурстары

-проблемді сұрақтар

1. Табиғи ресурстарды шектен тыс қолданудың биотикалық айналымға әсері қандай?

2. Өсімдік ресурстарының азаюы адамзат тіршілігіне әсері барма?

3.Минералды ресурстарды өндіру проблемасын қалай түсінесіз?

4.Энергетикалық ресурс қорларын шексіз қолдану проблемасы қандай жағдайға әкеледі№

5.ҚР тұщы су ресурстарының ластану проблемасы қанда йжағдайда?

6.Азық-түлік қорларының ластану проблемасы неге байланысты?

-әдебиеттер

1. Абдишева З.В. Основы эколого- экономического развития. Семипалатинск, 1992г.

2.Ахинжанов К.Д. Экология . Алматы, 1999ж.

3. Гирусов Э.В. экология и экономика природопользавания. ЮНИТИ. М.,1998г.

4. Демина Т. А. Экология природопользования, охрана окружающей среды.М.1995г.

5. Дрейер О.К. Лось В.А. Экология и устойчивое развитие М. УРАО. 1997г.

6. Новиков Г.А. Основы общей экологии и охрана природы Л,1979г.

7.Риклефе Р. Основы общей экологии. М., Мир 1979г.

8.Сагимбаев Т. Экология и экономика. Алматы, 1997г

9.Суравечина И.Т. Экология. М., 1995г.

10.Чернова Н.М. Былова А.М. Экология. М., 1988г.

11. Шилов Г.И. Экология .М., 1998г.

12. Әділов Ж.М. Тұрақты даму және айналадағы орта. Алматы., 1998ж.

13. Бейсенова Ә.С. Шілдебаева Ж.Б. Экология негіздері. (оқу құралы) Алматы, 1999ж.

14. Бейсенова Ә.С. ШілдебаеваЖ.Б., Г.З.Сауытбаева Экология . Алматы, 2011ж.

15. Жатқанбаев Ж.Ж. Биосфера. Алматы., 1978ж.

16. Сулеев Д.К. и др. Экология и природопользование. Алматы. Ғылым, 2004ж.

17. Коробкин В.И. Экология, Ростовна-Дону, Феникс, 2006г.

Тапсырма кейсі

1.Ресурстық қорларға жалпы сипаттама беріңіз

2.Таусылатын және таусылмайтын ресурстарды жіктей отырып түсінік беріңіз

3.Энергетикалық ресурстарды түсіндіріңіз

4.Минералды ресурстарды сипаттаңыз

5.Экологиялық мониторингке сипаттама беріңіз

-проблемді тапсырмалар

1.су ресурстарының антропогенді ластану проблемасын түсіндіріңіз

2.Таусылатын энергетикалық ресурстарды таусылмайтын энергия қорларымен алмастыру проблемасын сипаттаңыз

3.Жер ресурстарын қолдану проблемаларына түсінік беріңіз

4.Өсімдіктер дүниесін қалпына келтіру және оны қолдану проблемасын көрсетіңіз

5. Тағы жабайы Жануарларды қалпына келтіру және оны қолдану проблемасын көрсетіңіз

-әдебиеттер

1. Бейсенова Ә.С. ШілдебаеваЖ.Б., Г.З.Сауытбаева Экология . Алматы, 2011ж.

2. Жатқанбаев Ж.Ж. Биосфера. Алматы., 1978ж.

3. Сулеев Д.К. и др. Экология и природопользование. Алматы. Ғылым, 2004ж.

4. Коробкин В.И. Экология, Ростовна-Дону, Феникс, 2006г.

5.Қуатбаев А.Т. Экология пәнінен практикум (оқу құралы). Алматы, 2006ж.

14

Тақырыпша: ҚР экологиялық ахуалы

Тақырыпша: ҚР экологиялық ахуалы

14апта

-тезис

Қазақстанда экологиялық проблеманың туындауына себеп табиғи қоршаған ортаға техногендік әсер. Қуаңшылық, ормандардың жойылуы, шикі заттың жетіспеушілігі, озон қабатының бұзылуы, қышқыл жаңбыр, тұщы судың жетіспеуі, топырақ қабатының ластануы, өсімдік және жануарлар түрлерінің жойылуы. Биологиялық әртүрлілікті сақтау.

Халықаралық инвестация мен грантты тарту. ҚР халқының денсаулығын және қоршаған орта сақтау бағдарламасын жүзеге асыруды насихаттау.

-проблемды сұрақтар

1. Экологты- экономикалық дамудың техногенді типтерінің, ҚР-да экологиялық проблемалардың туындауына қатысы бар.

2.Орманның жоғалуына ғылыми техникалық дамудың әсері барма?

3.ҚР озон қабаттарының ыдырауына қарқынды технологияның әсері барма?

4.Өскемен, Атырау, Семей, Арал т.б. аймақтардың топырақ қабаттарының ластануы халыққа қалай әсер етеді?

5.ҚР қорықтарының биоәртүрлілікті сақтауда қандай маңызы бар?

6.Шетел инвестициялары мен гранттарын тарту елімізге экономикалық қандай әсері бар?

-әдебиеттер

1. Абдишева З.В. Основы эколого- экономического развития. Семипалатинск, 1992г.

2.Ахинжанов К.Д. Экология . Алматы, 1999ж.

3. Гирусов Э.В. экология и экономика природопользавания. ЮНИТИ. М.,1998г.

4. Демина Т. А. Экология природопользования, охрана окружающей среды.М.1995г.

5. Дрейер О.К. Лось В.А. Экология и устойчивое развитие М. УРАО. 1997г.

6. Новиков Г.А. Основы общей экологии и охрана природы Л,1979г.

7.Риклефе Р. Основы общей экологии. М., Мир 1979г.

8.Сагимбаев Т. Экология и экономика. Алматы, 1997г

9.Суравечина И.Т. Экология. М., 1995г.

10.Чернова Н.М. Былова А.М. Экология. М., 1988г.

11. Шилов Г.И. Экология .М., 1998г.

12. Әділов Ж.М. Тұрақты даму және айналадағы орта. Алматы., 1998ж.

13. Бейсенова Ә.С. Шілдебаева Ж.Б. Экология негіздері. (оқу құралы) Алматы, 1999ж.

14. Бейсенова Ә.С. ШілдебаеваЖ.Б., Г.З.Сауытбаева Экология . Алматы, 2011ж.

15. Жатқанбаев Ж.Ж. Биосфера. Алматы., 1978ж.

16. Сулеев Д.К. и др. Экология и природопользование. Алматы. Ғылым, 2004ж.

17. Коробкин В.И. Экология, Ростовна-Дону, Феникс, 2006г.

18. Қуатбаев А.Т. Экология пәнінен практикум (оқу құралы). Алматы, 2006ж.

19. Интернет ақпараттар

Тапсырма кейсі

1.ҚР экологиялық жағдайына жалпы сипаттам беріңіз.

2.Жайылымдық жерлердің шөлейттенуіне түсіктеме беріңіз

3.ҚР өнеркәсіпті аудандарындағы ауа бассейнінің техногенді ластану нәтижесінде «қышқылдық жаңбырдың» және «парник эфектісінің көрінісін» сипаттаңыз

4. ҚР қорықтарының қазіргі жағдайына сипаттама беріңіз

-проблемді тапсырмалар

1.Табиғи экожүйенің ластануына апаратын техногендік әсер проблемасын түсіндіріңіз

2.Батыс Қазақстан өңірінің (Ембі, Маңғыстау мұнай, газ) ластану проблемасын түсіндіріңіз

3.Құмды шөлейіт аудандардағы ( Қызылқұм, Тауқұм,Мойынқұм,Қарақұм,Бетбақдала) жануарлар дүниесінің жоғалу проблемасын талқылаңыз

4.Ірі өндірістік қалалардағы ауа бассейнінің ластану проблемасын сипаттаңыз

5.Өскемендегі қорғасын-цинк және титан, магний комбинаттарының қоршаған ортаны ластау және экожүйенің тепе-теңдігін бұзу проблемасын талқылаңыз

-әдебиеттер

1. Абдишева З.В. Основы эколого- экономического развития. Семипалатинск, 1992г.

2.Ахинжанов К.Д. Экология . Алматы, 1999ж.

3. Гирусов Э.В. экология и экономика природопользавания. ЮНИТИ. М.,1998г.

4. Демина Т. А. Экология природопользования, охрана окружающей среды.М.1995г.

5. Дрейер О.К. Лось В.А. Экология и устойчивое развитие М. УРАО. 1997г.

15

Тақырыпша: Экологиялық білім және тәрбие

Тақырыпша:Экологиялық білім және тәрбие

15апта

-тезис

Экологиялық проблемаларды шешу жолдарының негізі экологиялық білім. Табиғат пен қоршаған орта үйлесімділігін ұрпаққа түсіндіру. Ресурсты тиімді пайдалануға үйрету. Адамгеошілігі мол, экологиялық құқықты меңгерген сауатты, мәденитті және білімді маман дайындау.Экологиялық проблемаларды ақпараттарға жеткізу. Экологиялық білімді жетілдіруде елбасы Н.Ә. Назарбаевтың 2030 стратегиалық бағдарламасына, 2003 жылғы 3 желтоқсандағы №1241 ЖАРЛЫҒЫМЕН мақұлданған «ҚР 2004-2015 жылдарға арналған экологиялық қауіпсіздік тұжырымдамасына» сүйену. Табиғатты қорғау ЗАҢЫ

-проблемді сұрақтар

1.Барша қауымға экологиялық білімді насихаттау экологиялық апаттарға шегініс береме?

2.Экологиялық мәдениеттілік қоқыстан тазару проблемасын шешеме?

3.Экологиялық білім экологты- экономикалық зардаптарны құтқарама?

4.Жас ұрпақты экологиялфқ бизнеске тәрбиелеуде экологиялық білімнің мәні қандай?

5. Биоәртүрлілікті сақатап қалуда экологиялық білімнің мәні неде?

6.Ресурсты үнемдеу технологиясында экология ғылым жетістіктерінің мәні неде?

-әдебиеттер

1. Н.Ә.Назарбаев, Қазақстан-2030, Алматы, Білім, 1997

2. Н.Ә.Назарбаев, ҚР , 2003 жылғы 3 желтоқсандағы №1241 ЖАРЛЫҒЫМЕН мақұлданған «ҚР 2004-2015 жылдарға арналған экологиялық қауіпсіздік тұжырымдамасына»

3. Ахинжанов К.Д. Экология . Алматы, 1999ж.

4. Радкевич В.А. Экология. Учебник. Минск. 1997г.

5. Сагимбаев Т. Экология и экономика. Алматы, 1997г

6. Әділов Ж.М. Тұрақты даму және айналадағы орта. Алматы., 1998ж.

7. Бейсенова Ә.С. Шілдебаева Ж.Б. Экология негіздері. (оқу құралы) Алматы, 1999ж.

8. Бейсенова Ә.С. ШілдебаеваЖ.Б., Г.З.Сауытбаева Экология . Алматы, 2011ж.

9. Жатқанбаев Ж.Ж. Биосфера. Алматы., 1978ж.

Тапсырма кейсі

1. Н.Ә. Назарбаевтың 2003 жылғы 3 желтоқсандағы №1241 ЖАРЛЫҒЫМЕН мақұлданған «ҚР 2004-2015 жылдарға арналған экологиялық қауіпсіздік тұжырымдамасына» сараптама жасаңыз.

2.Экологиялық қауіпсіздіктің құқықтық негіздерін сипаттаңыз

3.Экологиялық тәрбие жұмысына түсініктеме беріңіз

4.Экологиялық үгіт- насихат және жұртшылықты қатыстыруға сипаттама беріңіз

-проблемді тапсырмалар

1.Жалпы халықты экологиялық мәдениттілікке тәрбиелеу проблемасын түсіндіріңіз

2.Жахандану процестеріндегі экологиялық проблемаларын сипаттаңыз

3. Азаматтардың қоршаған ортаны қорғау саласындағы құқықтары мен міндеттері сипаттамасы

4.Қоршаған ортаны қорғау заңының 73-ші баптың экологиялық тәрбие мен білім берудің жалпыға бірдей және үздіксіз жүргізілуі мәселесін талдаңыз

-әдебиеттер

1.Сулеев Д.К. и др. Экология и природопользование. Алматы. Ғылым, 2004ж.

2.Қуатбаев А.Т. Экология пәнінен практикум (оқу құралы). Алматы, 2006ж.

3. Н.Ә.Назарбаев, ҚР , 2003 жылғы 3 желтоқсандағы №1241 ЖАРЛЫҒЫМЕН мақұлданған «ҚР 2004-2015 жылдарға арналған экологиялық қауіпсіздік тұжырымдамасына»