7/Унутрыпалит.Жыцце вкл

Вицень (1293-1316) ен зацвердзиу дзярж.симвал ВКЛ герб«пагоню» у 1384 гербу пагоня быу афицыйна дададзены стату. Пры Вицене у склад ВКЛ увайшло у 1308г полацкае кн.,а у 1315 берасцейская зямля. Ему прышлос вести у партыю барацьбу с крыжаками.Пры кн.Гедемине (1316-1341) тэр-рыя ВКЛ павяличалась вдове. У 1331 ен разбиу крыжакоу на р.Амяне,у 1323 ен перанес сталицу ВКЛ с навагрудку у Вильню. Гедемин меу тытул караля литвы и Руси. Пры вяленлит.Ольгердзе (1345-1377) у склад ВКЛувайшли ама усе бел.змли. у 1348 адбылася битва Ольгерда с крыжаками на р.Стрэве. у 1363 Оьгерд разграмиу м-т на р.Синяя Воды.у вынику гэтай перамоги ольгерд далучыу киевщину,валынь и падолле.Ольгерд зрабиу 3 паходы на Москву (1368-1370-1372),але захапиць яе не змог. У 1377 ен памер и завяшау свой трон не сваему старэйшыму сыну,а своему малодшаму сыну Ягайле(1377-1392),яки у 1377 стау вялкнлит.Кн.Андрей пачау барацьбу вместе с двоюродным братом Витавтом против Ягайлы,бо у 1384 Ягайло забиу отца Витовта кн.Кейтута.У сувязи з гэтым становишча стала нетрывалым и Ягайло идзе на саюз с польским каралевством.у 1393 гбыло заключана Востаускае пагадненне па водле якога Витаут становицца вялкнлит,а Ягайло польским каралем.Пры гэтым Витаут зависиу ад Ягайлы у пытанях знешняй небяспеки.Витовт (1392-1430)у 1393-1395 ен ликвидавау буйныя удзельныя княжынни у Вицебску. Смаленску,Киеве и замяниу мясцовых кн.ваими намесниками.у 1396 прыняу да сябе Хана такамыша. У 1398 на востраве Салин было заключана пагадненне памиж витовким орденамо сумеснай барацьбе з м-т. Витавт атрымау тытул караля Литвы и Руси.у 1399 витавт,тэтонски орден и тахтамыш пацярпели паржэнне ад м-т на р.Ворскле. .Выникам гэтага паражэння стала заключэнне памиж ВКЛ и Польшчай у 1401 Виленска-Радамскай унии,якаяпацвяржала галоуныя умовы кр.унии.

8/Крэуски перыяд дзяржаунасци Бел-си.Грамадзянския войны 14-15ст.

3жниуня 1385 памиж ВКЛ и Польшчай была заключана Крэуская уния,паводле якой Ягайло жэницца на польскай каралве Ядвизи и стан.польским каралем пад именем Уладзислава2.у 1386 вянчалися. За польски каралевский трон Ягайло абяцау далучыць ВКЛ да Польшчы и пашырыць каталицкую веру у ВКЛ.Гэтыя умовы кр.унии выкликали абурэнне у феад. И яны за Витавта. Ягайло вымушаны быу уступиць Витовту и памиж ими у 1392 было заключ.Востраускае пагадненне па водле якого Витовт становится вкнлит,а Ягайло польским каралем.

9/Дзярж лад вКл. 3 статута вкл

Да канца 15ст.ВКЛ явл. Не абмежаванай монархией. Монархия-гэта форма праулення пры якой вышэйшая улада належыць аднаму чалавеку.На вяршыни дзярж.улады стаяу вял.кн.Лит. або гаспадар. У сувязи з гэтым ВКЛ назыв.гаспадарствам у сэнсе дзяржавы. Ен явл.вярхоуным уласникам зямли у дзяраве,кир.узброеных сил ен абъяуляе вайну и заключау мир,прызначал навышэйшыядзярж.пасады. Ад яго имя тварыуся суд у гаспадарстве.Совещательным органамм пры вялкнлит была Фаны-Рада.у склад якой уваходзили вышэйшыя дзярж.чыны:маршалак земский (захавальник парадку у дзярж.),падскарбизмски (кир.дзярж.казны),гетман (кир.узброеных сил),ваяводы, канцлер (захавальник гал,пячатки ВКЛ),падгашы (загадвау напоями вял,кн),стольник (сярвяроукай стала),мечник (зброеносец вял.кн). Уладу вял.кн.абмежавау и узникшы на прыканцы 15ст.заканадаучы орган – сойм ВКЛ. Пашарэнне уладных паунамоуствау паноу рады и появление соума сведчыла пра ператвар.ВКЛ на прыканцы 15ст. з не абмежаванай монархией в обмежаваную (сасловно-прадстауничую).Паводле адм-тэр.рэформы 1565 ВКЛ падзялилася на ваяводствы на чале з сельскими войтами.ВКЛ не мела пастаяннага войска бо шляхта не хацела плациць падатки на утрым.войска,навучаць вайсковай справе сялян.У 1468 кн.Казимир выдау Судзебник-першы зборник норм крыминальнага права ВКЛ. З уключэннем у яго новых статей ен перарос у поуны свод законов-Статут ВКЛ. Вядома 3 статута вкл 1529,1566,1588. У стварэнне 1 возможно приниал удзел Францыск Скарына. У 2 статуте упершыню была сфармулявана прэзумпцыя невинаватасци,паводле якой нихто не можа быць прызнаны злачынцам пакуль яго вина не даказана судом. 3 статут прасякнуты идэяй функцыявання ВКЛ,як прававой дзяржавы.т.к.суды были адзелены ад дзярж.администрацыи и становились независимыми., статут проводит подел улады на 3 галины: заканадаучую,выканаучую,судовую.

10/унутрапалит.жыцце ВКЛ

В 14-нач.15в ВКЛ пришлось вести сложную внешнюю политику,направленную как на расширение своих тер-рий так и на защиту своих границ.Во втрой пол.14-нач.15в.наблюдается успешная литвинская экспансия на восток.На юге ВКЛ внешнюю опасность представляли татарские набеги.Значительное расширение тер-рий ВКЛ а вместе с этим и православия вызвало серьезную озабоченностьВатикана.Он увеличил давление на ВКЛ со стороны Лив.ордена и Польши.У канцы15-пач16ст у ВКЛ абастрылася унутра-палитычнае становишча па наступных прычынах: имкненне шляхты да абмежав.улады вкнлит. и пашырэнне правоу паноу рады и сойма., дыскрыминацыя бел,правасл.феал.,якия были пастаулены у горшае становишча у параунанни з феад-католиками.У сувязи з гэтым частка феад.правасл.вераисповидання асаблива усх.бел.имкнулася адзялицца ад ВКЛ и далучыць бел.земли да московск.дзяржавы.у 1481 правасл.феад.ВКЛ арганизавали змову супраць Казимира з мэтай яго забойства и далучэння усходнебел.землеу ВКЛ да московской дзяржавы. С канца 15ст.пачынаецца и весь час узмацняецца ваены циск ВКЛ з усходу з боку моск-руск;дзярж.якая имкнецца захапиць бел.зямли. гэтыя земли Москва абвесцила сваей спадчынай и вяла их у захват. 1 палова 16ст.прайшла у амаль безперапыных воинах моск-руск дзярж.з ВКЛ.