ОЛЖАС КУРСОВОЙ

XX ғасырдың 30-жылдарының басында АҚШ-тың Демократиялық партиясында  PR бойынша кеңесші қызметі пайда болды, дәл осы қызмет Республикалық партияда 1936 жылы туған.Осы кезеңде Пиар менеджменттің тәуелсіз функциясы болып бөлініп,АҚШ-тың ірі компанияларының сұраныстарына ие бола бастады. Сондай-ақ осы кезеңде саяси компанияларды жүргізу бойынша алғашқы мамандар пайда бола бастады.

1945-1965 жылдар-АҚШ-тағы бум пиар жылдары болып табылады.Пиар менеджменттегі тәуелсіз бағыт ретінде түбегейлі бөлініп,жедел қарқынмен дами бастайды.Университеттер Пиар бойынша бакалавр мамандарын шығара бастайды.1965 жылы Пиар саласындағы қызметкерлердің саны 100 мыңнан асып жығылса,2000 жылы тек қана АҚШ-тың өзінде 200 мың адам болған.

Пиар бүгін де даму үстінде.Қазіргі таңда АҚШ-та қоғаммен байланыс саласында 2000-ға жуық компания жұмыс атқарады.[2]

Екіжақты жұртшылықпен байланыс моделінің пайда болуына АҚШ ақпарат агенттігі қоғамдық ақпарат комитетінің қызметі көп септігін тигізді.Комитеттің жұмысында қолданылған әдістер мен техника қоғамдық ақпарат моделі үшін біртекті болғанымен,Агенттік қызметкерлерінің жұртшылық иланатын және естігісі келетін материал негізінде ақпарат әзірлеуі маңызды болып саналады.Комитет ағымдағы ақпаратты әрдайым мұқият реттейтін және оның эмоциялық деңгейде қабыл алынуы үшін кәдімгідей күш-жігер жұмсайтын.Жұртшылықты иландырудың жаңа әдіс-тәсілдерін  қолданған жаңа буын өкілдеріне де осы комитет қолдау көрсеткен.Кейіннен бұл әдістер әлеуметтік-психологиялық ғылымға негіз қалады.Жас мамандар арасынан австриялық көрнекті психолог З.Фрейдтің жиені,зерттеуші әрі практик Э.Бернейзді атап өтуге тұрады,оның еңбектері жұртшылықпен байланыстың екіжақты моделіне жақсы мысал бола алады.Әлеуметтік-психологиялық әдістерді жұртшылықпен байланыста қолдану идеясы нақ осы Э.Бернейзге тиесілі.Сондықтан да жұртшылықпен байланыстың әлеуметтік қызметтің дербес түрі ретінде өз алдына жеке отау тігуі Бернейздің есімінен байланыстыралады.А.Ли сияқты Э.Бернейз де коммуникация нәтижесінде қалыптастырылып ,қол жеткізілген жұртшылық көзқарасы кез келген ұйымның қызметі үшін маңызды екендігін атап көрсетті.1919 жылы Бернейз танымдылықты басқару жөнінде фирма құрды.

Бірінші Дүниежүзілік соғыстан кейін әлеуметтік коммуникативтік технологияларды талдайтын кітаптар дүниеге келді. 1923 жылы Э.Бернейз жұртшылықпен байланыс жөніндегі алғашқы кітаптардың бірін жариялады. Осы жылы А.Лидің «Паблисити» атты кітабы шықты, мұның алдында американ социологиясының классигі У.Липпманның «Қоғамдық пікір» атты кітабы өмірге келген болатын.У.Липпман БАҚ-тың қоғамдық пікірді қалыптастырудағы рөлін, сондай-ақ билік пен корпорациялардың қоғамдық пікірмен санасуы қажеттігін атап көрсетті. 1927 жылы «Американ телефон энд телеграф» фирмасының вице-президенті, В.Вильсонның бұрынғы кеңесшісі А.Пейдж корпорациялардың әлеуметтік жауапкершілігінің артқанын атап өтті.1937 жылы «Дженерал моторз» фирмасы жұртшылықпен байланыс жөніндегі кеңесшісінің қызметіне П.Гэррет шақырылды. Фирма басшылығы оның алдына компанияның жағымды, ал корпорация басшылығымен тынымсыз күресіп жүрген кәсіподақтың жағымсыз бейнесін жасау міндетін қойды. Гэрреттің қолданған іс-шаралары нәтижесінде жұртшылық кәсіподақты теріс пиғылмен қабылады, ал бұған көңілі толған «Дженерал моторз» басшылығы болса фирманың имиджін одан әрі жетілдіру үшін білікті маманға бір миллиард доллар ұсынды. П.Гэрреттің өзі мұндай аса шығынды жұртшылықпен байланыс науқанын өткізуден бас тартты. Ол фирма басшылығын жұмысшыларға жеңілдік беруге көндіре алды, қоғамдық пікірдегі ахуалды зерттеу, сондай-ақ автомобильдерді өткізуді жақсарту мақсатымен сұранысты зерделеу жөнінде науқандар өткізді. 1945 жылы Э.Ньюсом екінші Г.Фордтың жұртшылықпен байланыс жөніндегі кеңесшісі болып істеді. АҚШ экономикасындағы соғыстан кейінгі дүмпу нәтижесінде жұртшылықпен байланыс жөніндегі кеңесшілердің атқарымдары әлеуметтік бағдарламалар мен қайырымдылыққа қаржы бөлу мәселесін кәсіпкерлер назарына жеткізу міндетімен толыққан болатын. АҚШ-тағы жұртшылықпен байланыстың біржолата «заңдастырылуына» 1950 жылдары автомобиль және теміржол компаниялары арасында орын алған сот кикілжіңі себепкер болды. Бұлардың қай-қайсысы да осы тайталас барысында адвокаттар қызметіне ғана емес, сондай-ақ жұртшылықпен байланыс мамандарының көмегіне жүгінді. Осы процестегі соңғы нүктені жұртшылықпен байланыс мамандарының қызметін заңдастырған АҚШ-тың Жоғарғы соты қойды. Сот пиар-агенттіктерге клиенттер сүттен ақ, судан таза болмаған күннің өзінде олардың мүдделерін жақтауға рұқсат берді.[1/14-16бет] .

Пиардың алғашқы даму  сатыларына келетін болсақ:

1.Американдық бастама.Бұл Скотт Катлиптің пікірі бойынша Солтүстік Американың тәуелсіздік үшін күресі кезеңінде  пайда бола бастады(1775-1789).Бұл кезде қоғаммен байланыс саяси салада дамыды.Тарихтың кейінгі кезеңінде тәуелсіздік үшін болған американдық революцияның басында Самюэл Адамс,Томас Пейн,Бенджамин Франклин,Александр Гамелтон мен Томас Джеферсон тұрды.Олардың барлығы ауызша және жазбаша түрде сол кездегі қоғамға қатты әсер ете білген.Олар памфлеттерді таратып,баспасөзде сөз сөйлеген,секция оқып,мінберден бүкіл жұртшылыққа өздерінің революйиялық ойлары мен көзқарастарын жеткізген.[3-210 бет]Тәуелсіздік үшін күрескерлер олар мойындайтын жалғыз басқару формасы-демократияның беделінің төмендеуіне алаңдаулы болды. Халық саяси қақтығыстарға немқұрайлы қарады,Англиядан бөлінуді қолдайтын мықты оппозициялық қозғлыс та белең алды.Тәуелсіздік жақтастарына қоғамдық пікірді өздеріне аудару үшін кқп күш-жігер қажет болды.Олар шабуылдаушы әрекеттері кезінде халықтың қолдауына ие болудың жолдарын назарда ұстап отырды.Ол үшін әртүрлі үгіт-насихат құралдары пайдаланылды:пресс-бюллетеньдер,газеттер,лозунгілер,митингілер,поэзия,әндер,комикстер және т.б.

Тәуелсіздік үшін күрескерлерге қоғамдық пікірді өзгерту үшін үздіксіз халықты үгіттеп,өздерінің көзқарастарын насихаттап отыруға тура келді.Олар болып жатқан оқиғаларды өздерінің пайдасына шешу үшін ешқандай мүмкіндікті жібермеді.Оған бір мысал:1770 жылы 5 наурызда  көшедегі қақтығыс кезінде Бостонның 5 тұрғыны қаза табады.Американдық пресса бұл жағдайды варварлық акция деп атап,ағылшын әскерилері ұйымдастырған «Бостондық қырғын» ретінде көрсетті.

«Бостондық шай ішу»( Бостонское чаепитие) жалған ақпаратты ұйымдастыру мен прессаны сол мақсатқа пайдаланудың мысалы бола алады.Үндістер болып киініп алған американдық патриоттар тобы британдық кемеге еніп,шай тиелген жүктерді теңізге лақтырған.Осылайша олар қоғамның көңілін аудара білді.

Эдвард Бернейз  «Кристаллизуя общественное мнение» атты кітабында американдық тәуелсіздікті құрушылардың қоғаммен байланыс орнату қабілетін жоғары бағалайды.Осылайша,АҚШ-тағы,яғни жалпы алғандағы пиардың алғашқы даму сатысында іс-әрекеттің барлығы саяси үгіт-насихат процесіне бағытталды.

2.Екінші тарихи кезең паблисити кезеңі болып табылады(1810-1900).Американың  батысы жедел қарқынмен игерілді,өмір сүрудің әлеуметтік-экономикалық дағдылары өзгерді:үлкен қалалар пайда болды,жеке секторда ақша айналымы жүріп отырды,қазіргі кездегі зерттеушілердің пайымдауынша,демократияға қауіп төндірген алпауыт корпорациялар қалыптасты.Американың экономикалық өміріндегі бұл кезең еркін кәсіпкерліктің көтерілуімен байланысты. 20-30 жылдары мемлекет ұлттық шаруашылықтың құрылуы мен елдің коммуникациялық желілерін дамытуға көмек көрсетті.Дәл осы кезеңде президент Джексонның мемлекеттік реттеу мен президенттік билікті нығайтуға ұмтылуының  кесірінен кәсіпкерлердің мемлекетке деген сенімсіздігі өсе түсті.(20-жылдардың соңы мен 30-жылдардың басында Джексон АҚШ-тың президенті болды.Ол бұрын журналист болған,алғаш рет тарихта президенттің баспасөз хатшысы қызметін атқарған А.Кенналдың айтуы бойынша жүзеге асырылып отырған қоғамға шебер әсер етуінің арқасында жұмысын жақсы атқарған).

Осы кезеңде сауатсыздықты жою үшін алғашқы мектептер ашылды.Өсіп келе жатқан сауаттылық деңгейі газет-журналдардың таралымын көбейтті.1830 жылы АҚШ-та басқа елдермен салыстырғанда газет атралымы әлдеқайда көп болды.Прессаның кең көлемде таралуы жаңа мамандықтың,пресс-агенттердің,пайда болуына алып келді.

Америка әдебиетінде баспасөз делдалдары ретінде бұрынғы журналисттерді жалдап отырған кезбе цирктар мен театр труппалары қабылданып отырған.Олардың міндеті жақсы пресса мен кассаны қамтамасыз ету болатын.Кезбе цирктың басшысы,Бранум,талантты пресс-агент болған.Оның пікірінше халыққа тек солар қалайтын дүниені ғана тарту керек. Барнум қоғамды алдаудың ерекше тәсілін қолдануының арқасында Америкада белгілі тұлғаға айналды.Көпшіліктің назарын аудару үшін ол қаранәсілді бұрынғы  күңді 160 жаста және 100 жыл бұрын ол Джордж Вашингтонның күтушісі болған деп көпшіліктің алдына шығарған.Уақыт өте келе бұл күңге деген қызығушылық өше бастағанда,Барнум басқа біреудің атын жамылып,осы оқиғаға байланысты фактілердің растығын дәлелдеп,газеттерге хат жазған.

Пресс-агенттіктер бірінші кезеңді іс жүзінде жүзеге асырды.Бұл кезеңде прессаның арқасында ұйымдардың өзіндік ойларын,тауарларын,қызметтерін нарыққа енгізіп басқарып отыруына мүмкіндіктері туды.Қоғаммен байланыс жүйесі бәсекелестік күресте,ұйымдар арасындағы қатынаста,өнеркәсіпте маңызды роль ойнай бастады. [4]

Екінші дүниежүзілік соғыстан бастап бүгінгі күнге дейін қоғаммен байланыс саласының дамуына әсер еткен факторлар төмендегідей:

1950-1970 жылдардағы «компаниялардың философиясы» концепциясының пайда болуы мен дамуы;нарықтың ұлғаюы,нәтижесінде көпқырлы саясат пен қызығушылық танытқан қоғамның шеңберін кеңейту қажеттілігінің туындауы(1970-1990 жылдар);1990 жылдардағы бұқаралық ақпарат құралдарының технологиялық дамуының күшеюі;бұқаралық коммуникация жүйелерінің жолға қойылуы,саяси әсер етудің жаңа жолдарының шығуы,XXI ғасырға аяқ басар тұста идеологиялық стереотиптердің өзгеруі.

Негізінде XX ғасырдағы қоғаммен байланыс саласының даму сатылары мен ерекшеліктерін былайша көрсетуге болады:

1.XX ғасырдың басы. XIX соңы мен XX басында бақылаусыз өнеркәсіптік өсімнің кезеңінің аяқталғанын атап өту керек,күшті экономикалық дағдарыстар жұмысшыларды қиын жағдайға алып келдінәтижесінде елде наразылықтар өсіп,корпорациялар мен монополиялардың билігіне қарсылық күшейеді.Американың қоғамдық өміріндегі бұл кезең монополиялар мен шенеуніктердің айналасындағы көпшілік дау-дамайлармен тығыз байланысты болғандықтан"The muckraking arca"немесе «Қуырылған фактілер кезеңі»деп аталады.

2.1914 жылдың соңы мен 1940 жылдардың соңы «Қоғаммен байланыс»саласының АҚШ-тың,Англияның,Британ Достастығы елдерінің жекелеген өндірістік компаниялары мен үкіметтік мекемелеріндегі әлеуметтік коммуникацияның ерекше саласы ретінде пайда болуы мен дамуы атауына ие болып отыр.Бұл пиардың кәсіби және ғылыми тәртіп ретінде құрылу кезеңі(1920-1940 жылдар).

3.Келесі кезеңді Америкалық зерттеушілер пиар тарихын өз елдеріндегі үкіметтік және үкіметаралық дағдарыс арқылы қадағалап отыруға бейім болып келеді.Олар пиардың интенсивті дамуының келесі кезеңдерін бөліп көрсетеді:бірінші дүниежүзілік соғыс,үлкен депрессия мен жаңа бағыт,екінші дүниежүзілік соғыс,Корей соғысы,Вьетнам соғысы,Панамаға басып кіру,Парсы шығанағындағы соғыс.

Еуропада дамып келе жатқан пиар саласы американдық үлгінің күшті әсерінің астында болды.Бірақ соғыстан кейін еуропада пиардың ғылыми мектептері біртіндеп қалыптаса бастады.

4. Пиардың дамуының қазіргі кезеңі,бірқатар зерттеушілердің пікірінше,1965 жылдан басталып қазіргі кезеңге дейін жалғасуда.С.Катлип бұл кезеңді «жалпы ғаламдық ақпарат»деп атаған.

АҚШ-та жылына маркетинг пен пиарға мемлекеттік қордан 2 миллиард $ бөледі.Бұл өз кезегінде АҚШ-тың қоғаммен байланыс саласына қаншалықты көңіл бөлетінін көрсетеді.

PR маманы - шындыққа сүйене отырып, дұрыс мәліметті халыққа жеткізуші. Пиар маманының мінез – құлқы мен әдебінің жоғары дәрежеде болу маңыздылығы оның атқаратын қызметі мен үнемі қоғаммен байланыс пен қатынаста болуымен анықталады.PR маманының атқаратын функциялары:

v   Жазу машығы

Шешендік  өнер

БАҚ-пен қарым қатынас

Зерттеу жүргізіп отыру

Маркетингтік  қарым-қатынас   Тұтынушымен, мемлекетпен, қоғаммен, инвесторлармен қарым-қатынас

PR-ға қатысты заңдарды түсіну, өзгерту,анализ жасау

Веб - сайттар жасау және жаңа медиамен жұмыс жасау

v   Іс-шаралар өткізу.

Пиар мамандары бірінші кезекте, жемқорлыққа бармайтын, көрсеқызарлық қасиеті жоқ, халықтың мүддесі мен қамы үшін қызмет атқаратын адал азамат немесе азаматша болуы тиіс.

PR-маманының кәсіби мінез-құлқының кодексі түрлері  :

· 1961 г. – Кәсіби мінез-құлық және этика Кодексі

· 1965 г. –тарихқа халықаралық Publik Relations (IPRA)ассоциациясының моральдық кодексі ретінде енген Афина кодексі, 1968 ж.Тегеранда өзгертілген.

· 1978 г. – ПР саласында қызмет ететін тұлғалардың кәсіби біліктілігінің стандарттарын  анықтап берген ПР-дағы кәсіби мінез-құлықтың Лиссабондық (Еуропалық) кодексі , 1989 ж. толықтырылған.

· 2001 г. – қоғаммен байланыс саласындағы кәсіби және этикалық талаптар туралы Ресейлік кодекс

Қоғаммен байланыс саласы бойынша Халықаралық Ассоциацияның кәсіби мінез-құлық Кодексі

Кодекс 1961 жылы Венецияда Халықаралық ассоциацияның бас ассамблеясында қабылданған.Бұл кодекс ассоциацияның барлық мүшелеріне міндетті болып табылады.

I. Жеке және кәсіби адалдық

Жеке бастың адалдығын  жоғары адамгершілік қағидалары мен жақсы беделді сақтау деп түсінуіміз керек.Кәсіби адалдыққа конституцияны,ережелерді дәл осы кодексті сақтау жатады.

II.Тұтынушылар мен қызметкерлермен қарым-қатынас IPRA әрбір мүшесінің басты міндеті-қазіргі және бүрынғы тұтынушы және қызметкерлермен адал қарым-қатынасты ұстап отыру.

2.IPRA мүшесі мүдделі жақтардың келісімінсіз бәсекелес немесе араз топтардың   мүддесін қорғамауы керек.

3.IPRA мүшесі оған қазіргі немесе бұрынғы тұтынушылар сеніп тапсырған құпия     мәліметтерді сақтауға міндетті. IPRA мүшесі тұтынушыны қорлайтын әдістерді пайдаланбауы керек.

5.Тұтынушы мен жалдамашы үшін өз міндеттерін орындау барысында IPRA мүшесі тұтынушы немесе жалдамашының өзінен басқа адамдардан сыйақы не болмаса басқа да құнды тартуларды алмауы керек.

6. IPRA мүшесі тұтынушы немесе жалдамашыдан сыйақысы белгілі бір нәтижеге жетуге тәуелді болуын сұрамауы керек және осы мақсатпен ешқандай келісімге отырмауы керек.

III. Қоғаммен және БАҚ-мен байланыс IPRA мүшесі өзінің кәсіби қызметін қоғамның мүддесімен сәйкестендіріпжәне тұлғалардың мәртебесіне сыйластықпен қарай отырып жүргізуі керек.

1. IPRA мүшесі БАҚ мәртебесіне зиян келтіру мақсатын көздейтін қандай да бір іспен айналыспауы керек.

2. IPRA мүшесі қасақана түрде жалған ақпарат таратпауы керек.

3. IPRA мүшесі кез-келген жағдайда өзі қызмет атқаратын ұйым жайлы жан-жақты және нақты ақпарат беруге міндетті.

4. IPRA мүшесі жарияланған мақсаты басқа ,бірақ шын мәнінде жасырын түрде немесе тұтынушылардың,жалдамашылардың мүддесіне қызмет ететін ешқандай ұйым құрмауы керек,осындай ұйымнан пайда көрмеуі керек.

IV. Әріптестермен қарым-қатынас IPRA мүшесі әріптесінің кәсіби мәртебесі мен жұмысына қасақана зиян келтірмеуі тиіс.Алайда басқа адамның этикаға сай емес әрекеті мен осы кодексті  бұзғаны жайлы дәлелі болса,IPRA кеңесіне осыны мәлім етуі керек.

1. IPRA мүшесі жалдамашы және тұтынушымен жұмыс барысында басқа IPRA мүшесінің орнын басып алуға талпынбауы керек.

2. IPRA мүшесі осы кодексті ұстану мен оны орындауы барысынды басқа да әріптестерімен бүрлесіп жұмыс атқаруы керек.

PR саласындағы кәсіби мінез-құлықтың Еуропалық кодексі(Лиссабон кодексі)

Ресми түрде 1978 жылы сәуірде Лиссабонда CEPR-дың Бас Ассамблеясымен қабылданған.Бұл кодекске 18 ұлттық ассоциация қол қойған.(15 еуропа елі)

I бөлім. PR қызметкерлерінің кәсіби біліктілігінің критерийлері мен нормалары

1 Бап

Ұлттық Ассоциацияға ережеге сай қабылданған әрбір кәсіби мүшесі осы кодексті ұстануға міндетті PR саласының өндірістік қызметкері болып табылады.

ЧАСТЬ II. Жалпы кәсіби міндеткерліктер

2 Бап

PR қызметкері өзінің қызметі барысында адам құқығы декларациясының принциптерін,ақпарат алудың тұлғалық құқығын жүзеге асыруға мүмкіндік беретін сөз бостандығы мен баспасөз бостандығын сыйлауға міндетті.

3 Бап

PR саласының маманы өзінің қызметінде адалдық,зият,ниеттестік көрсетуі керек.Ақпаратты жалған деп есептесе оны пайдаланбауы керек.Дәл осылай сақтық танытып кодекске сай келмейтін жұмыстардың әдістерін қолданбауы керек.

4 Бaп

PR саласындағы барлық қызмет ашық түрде жүргізілуі керек,оңай танылуы керек,шығу тегі анық көрсетілуі тиіс.

III Бөлім. Арнайы кәсіби міндеткерліктер

Әріптестері- PR саласы мамандарының қатысында

17 Бап

PR саласының маманы өзінің әріптестерімен адал емес бәсекелестіктен сақтануы керек.Жұмыс барысындағы әрекеттер мен сөйлеген сөздері әріптесінің абыройы мен қызметіне нұқсан келтірмеуі керек.

Саяси коммуникация - саяси субъектілердің ақпарат алмасу мен тікелей қатынасының, ой-идеялармен, мәліметтермен бөлісу негізіндегі өзара қарым-қатынас үрдісі; қандай да бір саяси мазмұнды бір санадан екінші санаға белгілеу, қандай да бір материалдар көмегімен немесе виртуалдытүрде беру; саяси құрылым мен ондағы байланыстырушы қызметті орындауды білдіретін саяси үрдіс;коммуникатордың саяси мақсаттарына қол жеткізу үшін адамдардың мінез-құлқы мен саяси санасын өзгертуге ұмтылатын ерекше ақпараттық-психологиялық ықпал ету.

Жеке тұлға ішіндегі саяси коммуникация қарапайым өзіндік білім алудан көрініс табады. Бұл - газет оқу, теледидар көру, радиодан бағдарламалар тыңдау, т.б.

Жеке түлғалар арасындағы саяси коммуникация біріккен қызметте әріптестердің бар екенін білдіреді. Бір әріптес коммуникатор қызметін орындаса, қалғандар коммуникация объектісі болады.

Топ ішіндегі саяси коммуникация негізгі қызметтердің нақты бөлінуін білдіреді. Мысалы, топ болып саяси ақпаратты тындау, партиялық жиналыс, т.б. Барлығында коммуникатор, аудитория және олардың арасындағы қарым-қатынас үрдістерінен түрады.

Топ аралық саяси коммуникация әр түрлі топтар арасындағы формальды және формальды емес араласу тәсілдерін білдіреді. Формальды вариантта даулы мәселені шешу мақсатындағы арнайы ұйымдастырылған келіссөздер. Формальды емес вариантта топтар арасындағы қатынастарды бекітуге бағытталған белсенді өзара қарым-қатынас.

Бұқаралық саяси коммуникация бұқаралық сана мен мінез-құлыққа ықпал ету құралы. Ол арнайы бүқаралық ақпарат құралдарымен және арнайы заңдармен жүзеге асырылады. Оған саяси жарнама, саяси үгіт-насихат жатады.

 

Кәсіби PR-қызметтің ерекшеліктері

Кез келген қызметті жетілдіру технологиялық процестерді стандарттау әдістеріне сүйенеді.Бұл жерде негізгі термин-«әдіс» термині.Алған білімді іс жүзінде пайдаланумен байланысты әдістердің бірігуі «технология»терминімен белгіленеді. Кей жағдайда «жанр»термині қолданылады.Басқару теориясында  негіз ретінде философиялық терминді пайдаланады: «белгілі бір мақсатқа жету үшін басқаратын субъектінің басқарылатын объектіге әсер ету тәсілдері»әдістің негізінде жатады.Ең әуелі назар аударатын нәрсе:әлдеқайда тұрақсыз,диффузияға бейім болып келетін журналистика немесе жарнамадан кіріктіріліп алынған аралас коммуникациямен жұмыс атқаратындығымыз.Дәл осы сәт PR-қызметтің ерекшелігін анықтауға тырысып жүрген зерттеушілерді тұйыққа тірейді.Мысалы,И.Л.Викентьев,коммуникациялық технологиялар саласындағы тренингтер мен консалтингке маманданған «Триз-Шанс» фирмасының құрушысы, «PR-қызмет пен жарнаманың арасында ешқандай да Қытай қорғаны жоқ деп есептейді.

PR-қызметтің алғашқы тобына апробацияланған әдістер болып:журналистика немесе қауесет әдістері арқылы құрылған күн тәртібі;шерулер,демонстрациялар және басқа да қарсылық немесе қолдау шаралары;диспуттар,қоғамдық дискуссиялар табылады.

Екінші тобына әмбебап әдістер болып:пресс-конференция-лар,презентациялар,лоббилау әрекеттері,мифтер мен аңыздар табылады.

Үшінші топ –әлеуметтік дәреже үшін күреседі

АҚШ-та жылына маркетинг пен пиарға мемлекеттік қордан 2 миллиард $ бөледі.Бұл өз кезегінде АҚШ-тың қоғаммен байланыс саласына қаншалықты көңіл бөлетінін көрсетеді.

 

PR-дағы IT технологиялар

Қазіргі заман талабына сай қоғаммен байланыс саласында қалыптасып қалған әдістермен қатар ғаламдық интернет желісі беретін мүмкіндіктерді пайдалануға негізделген технологиялар үлкен мәнге ие.ПР саласы маманының көзқарасы тұрғысынан алғанда интернетті бірінші кезекте коммуникацияның жаңа каналы ретінде қарастыру керек.Барлық коммуникациялық каналдар үлкен екі топқа жіктеледі:табиғи (вербальді және вербальді емес) және жасанды (документальды және электронды).Интернет коммуникацияның жасанды электронды каналына жатады.

Коммуникацияның жасанды каналдарының пайда болуы,олардың санының ұдайы артуы мен ақпаратты  берудің техникалық әдістерінің күрделенуі,сонымен қатар табиғи каналдардың маңызының азаюы фиксацияланған тарихи тенденция болып табылады.Адамдардың дифференцияланған қоғам жағдайындағы қарым-қатынасқа деген қажеттіліктің артуы жасанды каналдардың пайда болуының негізгі себебі.Жасанды коммуникациялық каналдарды пайдалануды қажет  ететін қарапайым оқиға коммуникациялық үрдіске қатысушылардың аумақтық алшақтығымен байланысты.Ақпараттық қоғам жағдайында қашықтық емес,берілген ақпараттың көлемі мен қиындық деңгейі маңызды орын алады.

Алайда интернет тек қана коммуникация каналы ғана емес,ақпаратты сақтау орны болып табылады.

Тиімді желіде ПР-маманының жұмысын атқаратын IT-технологиялардың анықтамасы мен сараптамасы:

-электронды почта;

-маркетингтік және әлеуметтік зерттеулердің жүргізілуі;

-корпоративтік вэб-сайт;

-БАҚ өкілдерімен жұмыс.

Е.Н.Пашенцов «Bell корпорациясы электронды почтаны пайдаланудың арқасында прессаға арналған басып шығару материалдарына 50 % үнемділікке қол жеткізген.

PR мамандары электронды почтаны келесі жағдайларда пайдаланады:

-         Тапсырыс берушілердің сұранысына жауап беру үшін;

-         Ұйым ішінде ақпарат тарату үшін;

-         Ақпараттық бюллетендерді жіберу үшін;

-         Дискуссиялық топтарға қатысу үшін;

-         Журналистермен байланысу үшін.

Корпоративтік вэб-сайттың көп таралған типтік ақпараттық блоктары мен бөлімдері:

-         Ұйым тарихы;

Қортынды

Қоғаммен байланыс саласы– барлық салалармен тығыз байланысты. Әрбір салада қалыптасқан мінез-құлық қағидалары мен кәсіби біліктілік деңгейі бар.Осындай қағидалар мен шарттардың жиынтығын әдеп немесе этика деген жалпылама атаумен атаймыз.Этика кәсіби моральдың құрылымын зерттейтін ғылым , моральдық нормаларды ұстану – ең бір қажетті қасиет.қай салада қызмет етпесін адам ең алдымен адамгершілік қағидаттарын берік ұстанып,еліне қызмет ете білуі керек. БАҚ арқылы қоғамның көзқарасы, оқиғаны түсінуі үнемі өзгеріп отырады.  Қойылатын моральдық талаптың қиындығы жоқ, тек талапты дұрыс пайдалана білу қажет.Менің ойымша PR маманы өзінің жұмысын алға бастыру үшін көзбояушылыққа,екіжүзділікке,сатқындыққа жол бермеуі тиіс.Қоғаммен байланыс орнату барысында тілі майда,сөзі жұмсақ,жүзі жайдары болуы керек.Сонымен қатар,PR маманы барлық әдеп нормаларын меңгерумен қатар үлкен психолог бола білуі керек:қоғамда әртүрлі адамдар,адамадар тобы болады,әртүрлі пікірлер мен мінездер тоғысып отырады,ал ПР маманы осы механизмді басқарып отыратын тетікке айнала білуі керек.Осы мақсатқа қабылданған кодекстер қызмет етеді.Алайда, егжей-тегжейлі қабылданған кодекстің өзі PR маманының аяқ-асты тап болған оқиғасына түсінік бере алмауы мүмкін. Бұл кезде тек PR маманының кәсіби этикасы мен ар-ұяты ғана маңызды рөл атқаруы мүмкін. PR маманының этикасы – қоғамда, әлеуметтік ортада БАҚ өкілінің ұстанымымен, қызметімен, сондай-ақ, белгілі тұлғалар, ұжымдық топтармен арадағы қарым-қатынастармен тікелей байланысатындықтан оның кәсіби шеберлігіне де ықпал етуші негізгі фактор бола алады. Қоғам және халық арасындағы үлкен жауапкершіліктің өзі PR маманына  моральдық-этикалық және имани игі қасиеттерді игеруін талап етеді. PR маманы  этикасының қалыптасу негізіне келсек, ол өз халқының озық дәстүрінен нәр ала отырып, имандылыққа бой түзеп, қоғамдық мейірбанды да салауатты ортада тәлім-тәрбие алып, өсіп-жетілуге тиіс.