Пытанні 2014

Пытанні да экзамена па курсу

Інтэграваны модуль “Гісторыя”

1. Прадмет, задачы і змест курса “Гісторыя Беларусі”. Крыніцы. Перыядызацыя гісторыі Беларусі.

2. Найстаражытнае насельніцтва на тэрыторыі беларускіх зямель (каменны, бронзавы і ранні жалезны вякі).

3. Балты і славяне ў VІ – VІІІ стст. Паселішчы на тэрыторыі Беларусі. Гаспадарка. Гандаль. Рамёствы. Жыццё і заняткі. Вераванні старажытных балтаў і славян.

4. Усходнеславянскія саюзы плямён (крывічы-палачане, дрыгавічы, радзімічы).

5. Старажытная (Кіеўская) Русь – супольная дзяржава ўсходніх славян. Полацкае княства ў Х – ХІІ стст. Адносіны з іншымі княствамі Кіеўскай Русі. Усяслаў (Брачыслававіч) Чарадзей.

6. Полацкая зямля ў ХІІ – сярэдзіне ХІІІ стст. Феадальная раздробленасць. Менскае княства. Сацыяльна-эканамічнае развіццё беларускіх зямель.

7. Тураўскае княства ў Х - сярэдзіне ХІІІ ст. Адносіны з Кіевам. Тураўскі князь Юрый Яраслававіч. Сацыяльна-эканамічнае развіццё.

8. Знешняя небяспека для беларускіх зямель ў першай палове ХІІІ ст. Барацьба з крыжацкай агрэсіяй і мангола-татарскай пагрозай.

9. Язычніцкія вераванні. Вынікі і значэнне ўвядзення хрысціянства на беларускіх землях.

10. Культура беларускіх зямель ІХ – сярэдзіны ХІІІ ст. Архітэктура. Мастацтва. Пісьменнасць. Помнікі пісьменства. Рэлігійна-асветніцкія дзеячы Еўфрасіння Полацкая і Кірыла Тураўскі.

11. Сацыяльна-эканамічныя і палітычныя перадумовы ўтварэння Вялікага Княства Літоўскага. Навагрудскае княства. Міндоўг. Барацьба з крыжакамі.

12. Цэнтралізатарская палітыка і ўмацаванне ўлады вялікіх князёў літоўскіх ў ХІV ст. Рост тэрыторыі ВКЛ. Гедымін. Альгерд.

13. Дынастычная барацьба ў Вялікім княстве Літоўскім у другой палове ХІV ст. Крэўская ўнія. Ягайла. Кейстут. Вітаўт.

14. Дзяржаўны лад і кіраванне ў ВКЛ у ХІІІ - ХІV стст. Гаспадарчае жыццё. Гарады. Рамёствы.

15. Войска і вайсковая справа ў ВКЛ. “Вялікая вайна” і Грунвальдская бітва. Вынікі і значэнне Грунвальдскай бітвы. Суперніцтва з Маскоўскай дзяржавай.

16. Дзяржаўны лад ВКЛ у ХV – сярэдзіне ХVІ стст. Рада і сойм. Вышэйшыя дзяржаўныя і мясцовыя пасады ў ВКЛ. Заканадаўства. Статуты ВКЛ.

17. Сельская гаспадарка і гарадское жыццё на беларускіх землях у ХV – першай палове ХVІІ ст. Землеўладанне і землекарыстанне. Станаўленне фальварка-паншчыннай сістэмы гаспадарання. “Валочная памера” 1557 г. Этапы запрыгоньвання сялян.

18. Гарады і замкі на беларускіх землях у ХV – першай палове ХVІІ ст. Магдэбургскае права. Гарадское рамяство. Цэхі. Унутраны і знешні гандаль.

19. Царква і рэлігія на беларускіх землях у канцы ХV – першай палове ХVІ ст. Рэлігійная талерантнасць. Асаблівасці развіцця духоўнай культуры. Архітэктура. Мастацтва. Літаратура. Рэнесанс. Мікола Гусоўскі. Францыск Скарына.

20. Фарміраванне беларускага этнасу і яго тэрыторыі ў ХІV – ХV стст. Эканамічныя і палітычныя фактары кансалідацыі беларускага этнасу (народнасці). Паходжанне назвы “Белая Русь”.

21. Люблінская унія 1569 г. і ўтварэнне Рэчы Паспалітай. Умовы аб’яднання Польшчы і Вялікага Княства Літоўскага. Статус ВКЛ у складзе Рэчы Паспалітай.

22. Дзяржаўны лад Рэчы Паспалітай. Сейм і кароль Рэчы Паспалітай. “Залатыя вольнасці” шляхты. ВКЛ у складзе Рэчы Паспалітай. Галоўны Трыбунал ВКЛ. ІІІ Статут ВКЛ.

23. Рэфармацыя і Контррэфармацыя на тэрыторыі Беларусі ў XVI – ХVII стст. Кальвінізм. Арыянства. Дзеячы рэфармацыі (Мікалай Радзівіл Чорны, С. Будны, В. Цяпінскі). Дзейнасць ордэна езуітаў у Беларусі. П. Скарга.

24. Брэсцкая царкоўная ўнія. Брэсцкі царкоўны сабор 1596 г. і яго значэнне. І. Кунцэвіч. Пашырэнне ўніяцтва сярод сельскага насельніцтва і гарадскіх нізоў.

25. Прычыны казацка-сялянскай вайны 1648-1651 гг. на беларускіх землях. Багдан Хмяльніцкі. Вайна Расіі і Рэчы Паспалітай 1654-1667 гг. Беларусь у Паўночнай вайне. Бітва каля вёскі Лясная. Вынікі і наступствы войнаў другой паловы ХVII – пачатку ХVII стст.

26. Эканамічны стан беларускіх зямель у XVII–XVIII стст. Аднаўленне сельскай гаспадаркі пасля ваеннага ліхалецця другой паловы ХVII – пачатку ХVII ст. Паўстанне сялян пад кіраўніцтвам В. Вашчылы ў Крычаўскім старостве (1740-1744 гг.), яго прычыны, ход і вынікі.

27. Палітычны стан беларускіх зямель у XVII–XVIII стст. Пашырэнне шляхецкай анархіі. Канфедэрацыі. Недзеяздольнасць сейма Рэчы Паспалітай. “Ліберум вета”. Дысідэнцкае пытанне.

28. Палітычны крызіс Рэчы Паспалітай у другой палове XVIII ст. Канстытуцыя 3 мая 1791 г. Першы (1772 г.) і другі (1793 г.) падзелы Рэчы Паспалітай. Паўстанне 1794 г. і яго падзеі ў Беларусі. Т. Касцюшка. Я. Ясінскі. Трэці падзел Рэчы Паспалітай (1795 г.).

29. Гiстарычныя ўмовы развiцця культуры беларускага народа ў XVII – XVIII стст. Стан школьнай асветы i выхавання. Адукацыйная камісія. Развіццё навукі: К Нарбут, М. Карповіч, А. Нарушэвіч, М. Пачобут-Адляніцкі.

30. Літаратура і мастацтва ў другой палове XVIII ст. Усталяванне польскай пісьмовай традыцыі ў літаратуры. Друк. “Газета Гродзенска”. Палацава-замкавае будаўніцтва. Прыгонны тэатр. Віленская мастацкая школа.

31. Асноўныя напрамкі палітыкі самадзяржаўя ў Беларусі ў першай палове ХІХ ст. Падзел тэрыторыі беларускіх зямель на губерні. Саслоўная палітыка расійскага ўрада. Падаткі і павіннасці сялян.

32. Беларусь у вайне 1812 г. Становішча насельніцтва Беларусі падчас вайны. Акупацыйны рэжым. Бітва на р. Беразіна. Вынікі вайны для Беларусі.

33. Грамадска-палітычны рух на беларускіх землях у першай трэці ХІХ ст. Філаматы. Філарэты. Дзекабрысты. “Таварыства ваенных сяброў”. Паўстанне 1830–1831 гг. у Польшчы, Літве і Беларусі і яго наступствы.

34. Стан сельскай гаспадаркі Беларусі ў першай палове ХІХ ст. Рэформа П. Кісялёва ў дзяржаўнай вёсцы (1840-1857 гг.). Правядзенне інвентарнай рэформы ў памешчыцкай вёсцы (1844-1857 гг.). Прамысловасць. Гандаль. Гарады і мястэчкі.

35. Адукацыя, навука і культура Беларусі ў першай палове ХІХ ст. Тыпы школ. Віленскі ўніверсітэт. Станаўленне навуковых ведаў пра Беларусь і беларускі народ. Станаўленне беларускай літаратурнай мовы. Жывапіс. Тэатр. Музыка.

36. Адмена прыгоннага права ў Беларусі. Маніфест і Палажэнні 19 лютага 1861 г. , парадак іх прымянення ў Беларусі. Рэакцыя сялянства на рэформу. Вынікі і значэнне рэформы 1861 г. Сельская гападарка і прамысловасць Беларусі пасля адмены прыгоннага права.

37. Паўстанне 1863 – 1864 гг. у Польшчы, Літве і Беларусі. Прычыны і характар паўстання. “Чырвоныя і белыя”. К. Каліноўскі. Уплыў паўстання на ўмовы вызвалення сялян беларускіх губерняў ад прыгону.

38. Буржуазныя рэформы (земская, гарадская, судовая і інш.) 60–70-х гг. XIX ст.: асаблівасці іх правядзення ў Беларусі. Палітыка расійскага ўрада па нацыянальна-рэлігійным пытанні. Заходнерусізм.

39. Грамадска-палітычнае жыццё Беларусі ў канцы ХІХ – пачатку ХХ ст. Сялянскі і рабочы рух. Рэвалюцыйныя народнікі. Група “Гоман”. Сацыял-дэмакраты. Утварэнне Беларускай сацыялістычнай грамады.

40. Беларусь у часы першай рускай рэвалюцыі 1905-1907 гг. Прычыны, пачатак і ход рэвалюцыі. Маніфест 17 кастрычніка 1905 г. і яго вынікі для Беларусі. Дзяржаўная Дума. Беларускі нацыянальны рух.

41. Сталыпінскія рэформы і іх ажыццяўленне ў Беларусі. Прычыны і мэты аграрнай рэформы. Увядзенне земстваў.

42. Беларусь у часы Першай сусветнай вайны. Акупацыя заходняй часткі Беларусі. Становішча насельніцтва. Беларускі нацыянальны рух.

43. Умовы і асаблівасці фарміравання беларускай нацыі. Этнічная тэрыторыя. Нацыянальны і сацыяльны склад насельніцтва. Агульнасць гаспадарчага жыцця. Нацыянальная самасвядомасць.

44. Адукацыя, навука і культура Беларусі ў другой палове ХІХ – пачатку ХХ ст. Пачатковыя школы і сярэдняя адукацыя. Навуковае вывучэнне этнаграфіі і мовы беларускага народа. Беларуская літаратура. Тэатр. Жывапіс.

45. Лютаўская і Кастрычніцкая рэвалюцыі 1917 г. Усталяванне Савецкай ўлады ў Беларусі. Аблвыканкамзах. Палітыка ваеннага камунізму і асаблівасці яе правядзення ў Беларусі.

46. Станаўленне беларускай дзяржаўнасці. Абвяшчэнне Беларускай Народнай Рэспублікі (БНР). Утварэнне Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусь (ССРБ). Канстытуцыя ССРБ 1919 г. Утварэнне Літоўска-Беларускай ССР (ЛітБел).

47. Беларуская дзяржаўнасць ва ўмовах грамадзянскай вайны. Польска-савецкая вайна 1919-1920 гг. Дэкларацыя аб абвяшчэнні незалежнасці ССРБ 31 ліпеня 1920 г. Рыжскі мірны дагавор (18.03.1921) і яго вынікі для Беларусі.

48. НЭП у Беларусі. Пераход да новай эканамічнай палітыкі (сакавік 1921 г.). Уплыў нэпа на развіццё сельскай гаспадаркі, прамысловасці і транспарту.

49. Грамадска-палітычнае жыццё БССР у 20-30-я гг. XX ст. Удзел БССР ва ўтварэнні СССР. Канстытуцыі БССР 1927 і 1937 гг.

50. Адукацыя, навука і культура ў БССР у 20-я – 30-я гг. XX ст. Станаўленне і развіццё сістэмы адукацыі ў БССР. Даследаванне беларускага этнасу, яго гісторыі і культуры. Утварэнне Беларускай акадэміі навук. Літаратура. Тэатр. Кіно.

51. Індустрыялізацыя ў савецкай Беларусі. Стварэнне планавай дзяржаўнай эканомікі. Калектывізацыя сельскай гаспадаркі БССР. Вынікі калгаснага будаўніцтва.

52. Заходняя Беларусь ў складзе Польскай дзяржавы (1921-1939 гг.). Умовы жыцця беларускага насельніцтва. Рэвалюцыйны і нацыянальна-вызваленчы рух ў Заходняй Беларусі. Беларуская сялянска-рабочая грамада. Б. Тарашкевіч. Культура.

53. ­БССР у пачатку Вялікай Айчыннай вайны.

54. Акупацыйны рэжым тэрыторыі Беларусі ў гады Вялікай Айчыннай вайны.

55. Антыфашысцкая барацьба на тэрыторыі Беларусі ў гады Вялікай Айчыннай вайны.

56. Вызваленне Беларусі ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў.

57. Аднаўленне народнай гаспадаркі і грамадска-палітычнае жыццё БССР пасля заканчэння Вялікай Айчыннай вайны. Калектывізацыя ў заходніх абласцях Беларусі.

58. Адраджэнне і развіццё адукацыі, навукі, літаратуры і мастацтва пасля заканчэння Вялікай Айчыннай вайны. Увядзенне 7-гадовага навучання. Беларуская навука. Тэма вайны у творчасці беларускіх літаратараў і мастакоў.

59. Грамадска-палітычнае жыццё Беларусі ў другой палове 1950-х – першай палове 1980-х гг. “Адліга”. Кіруючая роля Камуністычнай партыі. К. Т. Мазураў. П. М. Машэраў. Саветы, камсамол, прафсаюзы ў грамадска-палітычным жыцці.

60. Сацыяльна-эканамічнае развіццё Беларусі ў другой палове 1950-х – першай палове 1980-х гг. Фарміраванне прамысловага комплексу БССР. Эканамічная рэформа 1965 г. Замаруджванне тэмпаў росту эканомікі і сацыяльнай сферы ў першай палове 1980-х гг. Узровень жыцця народа.

61. Спробы паскарэння сацыяльна-эканамічнага развіцця БССР у другой палове 1980-х гг. Палітыка перабудовы ў СССР. Пачатак працэсу дэмакратызацыі ў БССР.

62. Развіццё адукацыі і навукі ў другой палове 1950-х – 1980-я гг. Рэформа школы і пераход да 8-гадовага навучання. Увядзенне ўсеагульнай сярэдняй адукацыі. Прафесійна-тэхнічнае навучанне. ВНУ. Дасягненні беларускай навукі.

63. Беларуская літаратура ў другой палове 1950-х – 1980-я гг. Тэма Вялікай Айчыннай вайны ў творах І. Шамякіна, В. Быкава, А. Адамовіча. Творчасць І. Мележа, У. Караткевіча. Беларуская паэзія: Р. Барадулін, Н. Гілевіч.

64. Тэатральнае, музычнае і выяўленчае мастацтва ў другой палове 1950-х – 1980-я гг. Культурна-гістарычная спадчына Беларусі ў беларускім мастацтве. Выяўленчае мастацтва. Жывапіс. Кіно. Скульптура.

65. Абвяшчэнне і ўмацаванне дзяржаўнага суверэнітэту Беларусі. Дэкларацыя аб дзяржаўным суверэнітэце БССР. Белавежскае пагадненне. Стварэнне СНД. Прыняццё Канстытуцыі і ўвядзенне пасады Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь. Рэспубліканскі рэферэндум 1995 г. і яго вынікі.

66. Эвалюцыя палітычнай сістэмы ў Рэспубліцы Беларусь у другой палове 1990-х. гг. – пачатку ХХІ ст. Рэспубліканскі рэферэндум 1996 г. і яго вынікі. Канстытуцыя Рэспублікі Беларусь 1994 г. (са змяненнямі і дапаўненнямі). Асновы ідэалогіі беларускай дзяржавы.

67. Эканамічныя пераўтварэнні, пераадоленне крызісу і пераход да ўстойлівага росту ў другой палове 1990-х. гг. – пачатку ХХІ ст. Распрацоўка беларускай мадэлі сацыяльна-эканамічнага развіцця. Сацыяльна арыентаваная рыначная эканоміка.

68. Беларусь у інтэграцыйных працэсах на постсавецкай прасторы. Эканамічная інтэграцыя з Расіяй і краінамі СНД. Саюз Беларусі і Расіі. Падпісанне дагавора паміж Беларуссю і Расіяй аб стварэнні саюзнай дзяржавы. Таможанны саюз з Расіяй і Казахстанам.

69. Знешнепалітычная дзейнасць Беларусі (1991-2014 гг.). Прыярытэты знешнепалітычнага курсу Рэспублікі Беларусь. Дзейнасць Беларусі ў ААН. Шматвектарнасць знешняй палітыкі Беларусі.

70. Адукацыя, навука і культура Рэспублікі Беларусь (1991-2012 гг.). Нацыянальная сістэма адукацыі. Развіццё беларускай навукі. Літаратура. Выяўленчае мастацтва. Тэатральнае і музычнае жыццё. Беларускі спорт.

Зацверджана на пасяджэнні кафедры гісторыі Беларусі

ад 24.02.2014 г. Пратакол № 7