Joba

1. Kirisiw

2. Tiykarg'i bo'lim

1. jQuerydin’ tiykarg’i tu’sinigi ha’m qabilyeti

2. jQuery da formalardi tan'law

3. jQuery da HTML menen islew usillari

3. Juwmaqlaw

4. Paydalang'an a'debiyatlar

Kirisiw

JavaScript – bul til Netscape ha'm Sun Microsystems ta’repinen jaratilg’an bolip, Web-bettin’ funktsional imkaniyatlarin arttiriw maqsetinde qollaniladi.

JavaScript jardeminde a'dette mag’liwmatli ha'm baylanis aynalarin shig'ariw, animatsiyalardi ko’rsetiw siyaqli wazipalardi orinlaw mumkin. Bunnan tisqari, JavaScript-ssеnariy ayrim waqitlari o’zi islep turg'an brauzеr ha'm platforma tipin aniqlaw mumkin. JavaScript – ssеnariylar paydalaniwshi ta’repinen kiritilip atirg'an mag’liwmatlar tuwri ekenligin tеkseriwde ham qolay esaplanadi.

Bul dasturlew tili, tuwrisi web dasturlew tili, bunnan ha'm tuwrirag'i klient(brauzer) ta'repinde isleytug'in dasturlew tili, yag’niy bul web dasturlew tili islewi ushin hesh qanday server(Apache, ngnix) kerek emas, apiwayi brauzerde (JavaScript’da jazilg'an kodlar) isley beredi.

Bul dasturlew tili arqali serverge soraw jibermesten, sorawlardi (javascript kodlarin), yag’niy jazilg'an kodlar natiyjesin, brauzerdi iske tusirgen halda aliwin'iz mumkin. Tiykarinan interaktiv(dinamik) saytlar duziw ushin kerek.

Har turli tiptegi web dasturlew tilleri bar bolip: PHP, ASP, JAVA. Bul dasturlew tilleri serverge mura’jet qilg'an halda isleydi. Misal ushin, siz arifmetik qosiw amelin orinlap atirsiz, qosindini aliw ushin, siz jazg'an kod, web serverge jiberiledi, server bul kodti qayta isleydi ha'm natiyjeni sizge jiberedi. Sol tarizde siz natijeni alasiz, brauzer ham serverdan juwap(natiyje) kelgenshe aylanip turadi. Bunnan korinip turipti, sayttin'(web bettin’) islew tezligi server sazlamalarina, serverge shekem bolg'an araliq, baylanis kabellerine ha'm basqa narselerge baylanisli bolip qaladi. JavaScript’da jazilg'an kodlar, hesh qanday serverge muraajetti amelge asirmaydi, sol sebepli bul dasturlew tili kodlari brauzerdi qayta juklemesten isley beredi.

JavaScript web dasturlew tilin HTML, CSS siyaqlilardi uyrenip alg'annan son' baslag'an jaqsi. Sonda uyreniw ham an'sat boladi. Ko‘pshilik tezde PHP web dasturlew tilin uyreniwdi baslap jiberedi, keyin qiynalip qaladi, menin' pikirimshe dasturlew tilinen da'slep Javascriptti uyrengen jaqsi ha'm jen'il.

JavaScript kodlari arqali orinlap bo‘lmaytug'in a'meller:

— grafika menen isley almaydi, yag’niy o‘zi grafik ob’yektler payda qila almaydi;

— fayllar menen isley almaydi;

— mag’liwmatlar bazasi menen isley almaydi;

— tarmoq texnologiyalari menen isley almaydi, ha'm basqa quramali islerdi qiliwg'a qiynaladi yaki qila almaydi.

Bul til kodlari islew tezligi eger apiwayi kodlar bo‘lsa, tez isleydi, biraq kodlar quramali bo‘lsa basqa web dasturlew tillarine(PHP, ASP) qaraganda a'sten isleydi. Sebebi jazilg'an kodti qayta islewge jardem beretug'in server joq, eger kodta qa'telikler bo‘lsa, bul qateliklerdi brauzerdin' o‘zi analiz qiliwi lazim.

JavaScript kodlari qayerge jaziladi, yag’ni ol ushin IDE(maydani) barma?

HTML kodlari qayerge jazilsa, javascript kodlari ha'm sol jerge jaziliwi mumkin, uyreniw ushin en' jaqsi maydan, menin' pikirimshe, Notepad++. Bunnan tisqari to'mendegi IDE’lerde ha'm jaziw mu'mkin:

PHPStorm

NetBeans

Zend Studio

PHPDesigner

JavaScript kodlari islewi ushin: Uliwma alg'anda brauzer bolsa boldi, biraq brauzerdin' Javascript kodlarin oqiwi ha'm iske tusiriwge ruxsat beretug'in funkciyasi jag'ilg'an boliwi kerek.

JavaScript dasturlew tili menen, JAVA dasturlew tili bir na'rseme?

Yaq, bul eki til basqa basqa dasturlew tillari esaplanadi. Ko‘pshilik sol eki tildi bir dep oylaydi. JAVA kodlari JVM arqali isleydi.

JavaScript tin' оbеktli mоdеli tusinigi

Kliеnt ta’repindegi betti jaratiwdi basqariwda hujjettin' оbеktli mеhanizminen paydalanilg'an. Bunda har bir HTML-kоntеynеr bul оbеkt esapalanadi ha'm to'mendegi ushlikti payda etedi:

qasiyetleri

usillari

halatlar

Web, gipertekstli sistema sipatinda eki turli ko’z qarastan qaraw mumkin. Birinshiden, gipertekstli o’tiwlerdi (ссылкалар - ANCHOR konteyneri), tekstlerdi ko’rsetiwshi esaplanadi. Ekinshiden, beti bar bolg’an bir qatar obektler menen islewshi sistema sipatinda.

Web betti generaciya qiliw processinde "klient-server" arxitekturasi menen baylanisli rawishte dilemmalar payda boladi. Betler klient tarepinen ha’m server tarepinen generaciya qilindi. 1995 jilda Netscape kompaniyasi isbilermenleri klient tarepindegi betlerdi generaciya qiliw ushin arnawli da’sturlew tili jaratiwda ha’m oni Javascript dep atadi.

Sonday qilip, Javascript – klient tarepindegi gipertekstli Web bettin’ scenariylardi basqariwshi til. Aniqraq aytatin bolsaq, Javascript – bul tek g’ana klient tarepindegi dasturlew tili emes. Javascript din’ a’wladi Liveware - Netscape serveri tarepindegi u’skene esaplanadi. Sonday qilip, Javascript ko’birek klient tarepindegi scenariylardi payda etiwshi til sipatinda qaliplesken.

Javascript din’ tiykarg’i ideyasi HTML betlerdi ko’riw waqtinda HTML teg ha’m konteynelerdin’ atriybultlari qosindilari ham qasiyetlerdi o’zgertiriwden ibarat. Sol sebep betti qayta juklew a’melge aspaydi.

"Javascript" ati Netscape din’ ozine tiysli. Sog’an uqsas Microsoft tarepinen islep shigilgan tildin suwretий ati JScript dep ataladi. Javascript din’ bir qatar versiyalari JScript din’ versiyalari menen birgelikte isleydi (biraq ayrim bo’legi toliq emes), yag’niy Javascript tili JScript tilinin’ bolegi toplami esaplanadi.

Javascript tili ECMA (European Computer Manufacturers Association – Evropa kompyuter islep shigariw associyaciyasi) tarepinen standartlastiriw. Usi standartlar ECMA-262 ha’m ISO-16262 atlarinan keltirip shigardi. Bul standartlar Javascript 1.1 ge mas tusiwshi ECMAScript tilin jariyalaydi. Soni aytip otiw tiyis, bulgin’i kunde Javascript din’ barshe turleri ha’m ECMA standartina mas tuspeydi.