7-lekciya

7-LEKCIYA. LOGIKALÍQ PROGRAMMALASTÍRÍW

Logikalıq programmalastırıw bul – deklerativ formada berilgen bilimlerdi basqarıw ushın logikalıq juwmaq usıllarınan paydalanatuǵın máselelerdi sheshiw metodlarınıń kópligi.

Izertlew hám rawajlandırıw isleri ádette ámeliy sheshim tabıw basqıshınan ótedi. Usı basqıshtı qollap quwatlaw ushın logikalıq programmalastırıw kishi programmalardıń (подпрограма) proceduraların hám funkciyaların anıqlaw koncepciyasınan shetke shıǵıwdı usınıs etedi. Háreketlerdiń keńeytilgen táriypi retinde “sózler” dep atalǵan sheklengen kóplikten keń túrde tańlanǵan variantlarǵa ruxsat beriledi. Máseleni úyrengende usı kóplik hár qanday tártipte toltırılıwı múmkin. Mine usı ideya jeke paradigma retinde payda bolǵan logikalıq programmalastırıwdıń kórkem qásiyetlerinen birin payda etedi.

Logikalıq programmalastırıw paradigması berilgen faktler hám qaǵıydalar tiykarında maǵlıwmatlardı avtomat túrde usınıw ideyasınan paydalanadı. Logikalıq programmalastırıw rásmiy logikalıq teoriya hám apparat tiykarında ámelge asırıladı. Rásmiy logika boyınsha jazılǵan programma – bul belgili bir tema tarawına baylanıslı faktler hám qaǵıydalardı shólkemlestiriwshi logikalıq formalar kópligi. Prolog tiykarǵı logikalıq programmalastırıw tili retinde tán alınǵan, biraq bizge Planner, ASP hám Datalog lar da belgili. Bunday tillerdiń barlıǵında qaǵıydalar gruppa formasında boladı:

H :- B1₁, …, BN_n,

logikalıq nátiyje retinde túsiniledi

if (B1₁ and … and BN) then H ёки B11 & … & BN → H

H – qaǵıyda bası dep atalǵan, B1₁, …, BN – bolsa denesi dep atalǵan.

Faktler denesiz qaǵıyda bolıp tabıladı. Atom hám birikpe gápler (psevdo kod) bar. Deneden quralǵan predikatlar obrazına sáykes stylde ańlatılıw múmkin. Zárúr mexanizm bul – monotonik bolmaǵan logikaǵa alıp keletuǵın negativ zatlardı denesinde qollanıw bolıp tabıladı. Maqsetlerdi esaplawda programma logikası processual metodtan paydalanıw múmkin:

to solve H, solve B₁, and ... and solve B_n.

Programmalardı túsiniwge deklerativ jandasıw progammistten turaqlı túrde durıslıǵın tekseriw talap etiledi. Bunnan tısqarı logikalıq programmalardı jánede ónimli ekvivalentlerge aylandırıw qollanıladı, bul bolsa logikalıq programmalastırıwdı makrotexnologiyaǵa jaqınlastıradı. Programmalar ónimdarlıǵın asırıw ushın programmist (baǵdarlamashı) esaplaw mexanizmi is-háreketleriniń ózine tán qásiyetlerin hám qollanılǵan sóz dizbekleriniń esaplaw shegaraların biliwi kerek.

1. Operacion semantika

Logikalıq programmalastırıw maǵlıwmatlardı qayta islewdiń anıqlamalarınıń erikli quramın (teńewler, predikatlar formaları) tańlawǵa shekem azaytadı, bul sátli nátiyje beredi. Formulalardı qayta islew tiykar bolıp tabıladı, esaplawlar formula boyınsha operaciya retinde qarastırıladı. Sátsizlik jaǵdayında basqa anıqlamalar izlenedi. Lisp tillerinde úlgilerge sáykes keletuǵın opciyalardı tikkeley sanaw hám eger sátsiz bolǵan jaǵdayda qaytarıwdı shólkemlestiriwge boladı dep sanaladı. Esaplawdı basqarıw quralları aldın-ala boljanbaytuǵın izlewdi boldırmawǵa múmkinshilik beredi.

Determinlenbegen processlerdi orınlawǵa arnalǵan interpretaciyalıq avtomat diagnostikalıq jaǵdayǵa tusken waqıtta onı úziliksiz esaplaw cikli retinde usınılıwı múmkin. Dawamı funkcional obyekt anıqlamaları toplamınan basqa úlgini tańlawı múmkin. Esaplaw formulanıń mazmunın esaplawǵa múmkinshilik beretuǵın parametrler jıyındısın tabıw múmkin bolmaǵan jaǵdayda ǵana sátsiz boladı. Kóplegen elementlerden ayırmashılıǵı, parametrler jıynaǵı barlıq komponentlerdiń bir waqıtta bolıwı zárúr emes.

Logikalıq programmalastırıw waqtında siz anıq faktlerdi hám olardıń dizbeklerin toplap, formulalar úlgileri arasındaǵı baylanıs úlgilerin oylastıra alasız. Negizinde bunday process informaciyalıq dárejede úzilis qayta isleniwleriniń toplamına anıqlıq kiritiwge uqsas.

Maqseti maǵlıwmatlardı qayta islewdi ámelge asıratuǵın tiykarǵı baǵdarlamadan basqa diagnostikalıq reakciyalardıń jıynaǵı hám baǵdarlama nátiyjesin alıwǵa imkaniyat bermeytuǵın barlıq kútpegen waqıyalar ushın sanawdı dawam ettiriw proceduraları óshirildi. Úlgiler iyerarxiyanı dúzbeytuǵının este saqlań. Olardıń aksiomaları jeńilletilgen toplam teoriyasına uqsas. Eger bunday opciyalar teń komponentler retinde kórip shıǵılsa, onda opciyalar dizimi bos bolmaǵan waqıtta bunday dizimdi waqtınan burın tańlawǵa imkaniyat bermewi túsiniksiz. Bul máseleni sheshiw ushın LP sistemalarında ESC arnawlı forması kirgizilgen.