glinozem_umk_kz_2011

2.Керамикалық плитканың жіктелуі.

3.Керамикалық плиткалар өндіру.

Əдістемелік ұсыныстар: Ерітіндіні суыту керек. СОӨЖ түрі – дискуссия.

Əдебиеттер: 3 нег. [180-184].

13-тапсырма.Құрылыс керамикасы.

1.Кірпіш түрлері.

2.Кірпіш өндірісі.

3.Процестің сатылары.

Əдістемелік ұсыныстар: Кірпіш алудың технологиялық схемасын білу керек. СОӨЖ түрі – презентация.

Əдебиеттер: 3 нег. [196-199].

14-тапсырма. Отқа төзімді материалдар алу.

1.Отқа төзімді материалдар сипаттамасы.

1.Отқа төзімді бұйымдарды жіктеу.

2.Отқа төзімді материалдар өндірісіі.

Əдістемелік ұсыныстар: Кремний карб идінің тотығу реакциясын жазу керек. СОӨЖ өткізу түрі – презентация.

Əдебиеттер: 3 нег. [216-235].

15-тапсырма. Ситалдар өндірісі.

1.Ситалдар алу.

2.Олардың қасиеті.

3.Ситалдарды қолдану.

Əдістемелік ұсыныстар: Процестің өту регламентін білу керек. СОӨЖ өткізу түрі – презентация.

Əдебиеттер: 3 нег. [236-240].

2.6 Студенттердің өздік жұмыстары бойынша сабақ жоспары (СӨЖ)

1-тапсырма. Глиноземді Байер əдісімен алу.

1.Пульпаны даярлау.

2.Процеске əсер ететін факторлар.

3.Бокситтен глинозем алу.

Əдістемелік ұсыныс: Бокситті шаймалау шартын білу керек. Əдебиеттер: 1 нег. [40-45].

2-тапсырма. Шаймалауға əсер ететін негізгі факторлар.

1.Байер əдісінің негізі.

2.Бокситті шаймалау.

3.Моноалюминат натрий ерітіндісінің түзілуі. Əдістемелік ұсыныс: Реакция теңдеуін жазу керек. Əдебиеттер: 1 нег. [56-60].

61

3-тапсырма. Пульпаны сұйылту жəне тұндыру.

1.Қызыл шламды жаю.

2.Пульпаны сұйылту процесі.

3.Пульпаны тұндыру.

Əдістемелік ұсыныс: Тұндыру процесінің температурасын білу керек. Əдебиеттер: 1 нег. [60-65].

4-тапсырма. Декомпозиция процесі.

1.Ai(OH)-ты тұнбаға түсіру.

2.Ерітіндінің ыдырау көрсеткіші.

3.Процесті жылдамдату.

Əдістемелік ұсыныс: Алюминат ерітіндісін ыдыратуға əсер ететін факторларды білу керек.

Əдебиеттер: 1 нег. [65-70].

5-тапсырма. Кальцинация процесі.

1.Кальцинациялау процесі жүретін пештер.

2.Балқыту процесі.

3.Глинозем алу.

Əдістемелік ұсыныс: Al2O3 алу реакциясын жазу керек. Əдебиеттер: 1 нег. [70-75].

6-тапсырма. Металлургиялық глинозем алу.

1.Глинозем сапасын анықтау.

2.g - Al2O3-тің a -ға кристалдау жылдамдығы.

3.Кальцинауиялау арқылы Al2O3 алу.

Əдістемелік ұсыныс: 1 кг Al2O3 алуға қажет жылу шығынын анықтау қажет.

Əдебиеттер: 1 нег. [321-325].

7-тапсырма. Глиноземді пісіру əдісімен алу.

1.Шихта дайындау.

2.Шихтаны пісіру.

3.Пісіріндіні шаймалау.

Əдістемелік ұсыныс: Шихта құрамын есептеу.

Əдебиеттер: 1 нег. [326-330].

8-тапсырма. Шихта компоненттерінің əрекеттесуі.

1.Процеске қатысатын компоненттер.

2.Содамен əрекеттесуі.

3.Натрий метасиликаның түзілуі.

Əдістемелік ұсыныс: CaSiO3 түзілу реакциясын жаз.

Əдебиеттер: 1 нег. [330-335].

9-тапсырма. Пісіріндіні шаймалау.

1. Na(AlOH)4 ерітіндісінің түзілуі.

62

2.Натрий ферроритінің гидролизі.

3.Шаймалау реакциялары.

Əдістемелік ұсыныс: Қалдық шлам құрамын білу керек.

Əдебиеттер: 1 нег. [336-340].

10-тапсырма. Ерітіндіні кремнийден тазарту.

1.ГАСН-ның түзілуі.

2.Процесс жүретін аппарат.

3.Тазалау процесінің жылдамдығы.

Əдістемелік ұсыныс: Кремнийлік модульді ( mSi ) анықтау керек.

Əдебиеттер: 1 нег. [340-345].

11-тапсырма. Карбонизациялау процесі.

1.Процесте жүретін реакциялар.

2.Процеске əсер ететін факторлар.

3.Процестің технологиялық режимдері.

Əдістемелік ұсыныс: Процестің 2 сатыда жүретінін білу керек.

Əдебиеттер: 1 нег. [346-350].

12-тапсырма.Керамиканы алу.

1.Керамиканың шикізаттары.

2.Қасиеттері мен қолданылуы.

3.Керамиканы жіктеу.

Əдістемелік ұсыныс: Керамика ны саздан алу керек. Əдебиеттер: 3 нег. [70-77].

13-тапсырма.Керамикалық плиткалар алу əдістері.

1.Керамикалық плитканың жіктелуі.

2.Плитканың қолдану аймағы.

3.Плитка алудың əдістері.Əдістемелік ұсыныс: Процестің сатыларын білу керек.

Əдебиеттер: 3 нег. [90-105].

14-тапсырма.Құрылыс керамикасын алу жолдары.

1.Кірпіштер алу.

2.Черепица өндірісі.

3.Кірпіш түрлері.

Əдістемелік ұсыныс: Керамикалық кірпіш өндірісін білу керек.

Əдебиеттер: 3 нег. [105-110].

15-тапсырма.Ситалдар алу əдістері.

1.Шлакоситалдар өндірісі.

2.Ситалдардың қасиеті.

3.Оларды қолдану.

Əдістемелік ұсыныс: Процестің технологиялық режимдері.

63

Əдебиеттер: 3 нег. [216-235].

2.8 Өздік бақылау үшін тест тапсырмалары

$$$ 1

Глиноземнан алынатын шикізаттар.

A)боксит, алунит, нефелин

B)аюминийдің сульфаты

C)алюминий гидроокисі

D)алюминий нитраты

E)алюминий фториды

$$$ 2

Глинозем өндірісіндегі шикізатты өңдеу тəсілдері қалай таңдалады?

A)шикізаттың құрылысы бойынша

B)шикізаттың минералдық жəне химиялық құрамына байланысты

C)шикізаттың еруіне байланысты

D)шикізаттың майдалануы бойынша

E)шикізатты шаймалауға байланысты

$$$ 3

Бокситті қандай əдіспен байытады?

A)химиялық əдіспен

B)магниттік сеперация əдісімен

C)флотациялық əдіспен

D)гравитациялық əдіспен

E)физика-химиялық əдіспен

$$$ 4

Бокситті өңдеуге даярлау неден басталады?

A)сумен шаймалаудан

B)қышқылды ертуден

C)негізде ерітуден

D)ұсақтау, іріктеу жəне ылғалды ұнтаудан

E)сілтімен шаймалаудан

$$$ 5

Байер əдісінде бокситті немен өңдейді?

A)қышқылмен

B)тұзбен

C)содамен

D)сумен

E)сілтінің ерітіндісімен

$$$ 6

64

Бокситті шаймалау қай температурада жүреді?

A)2800С

B)2000С

C)2050С

D)3150С

E)3500С

$$$ 7

Бокситті қандай аппаратта шаймалайды?

A)реакторда

B)автоклавта

C)барабанды пеште

D)шахталы пеште

E)экстракторда

$$$ 8

Бокситтің құрамында қанша % Al2O3 бар?

A)20%

B)15%

C)50%

D)10%

E)25%

$$$ 9

Бокситті шаймалағанда қандай ерітінді түзіледі?

A)NaAlO2

B)CaAlO2

C)Al(OH)3

D)NaOH

E)Na2CO3

$$$ 10

Бокситті Байер əдісімен шаймалағанда қандай реакция жүреді?

A)Al2O3 + 3Na2CO3 = Al2(CO3)3 + 3Na2O

B)Al2O3 + 2NaOH = 2NaAl2 + H2O

C)Al2O3 + 3H2O = 2Al(OH)3

D)Al + 2NaOH + 2H2O = 2Na[Al(OH)4] + 3H2

E)Al(OH)3 + NaOH = Na[Al(OH)4]

$$$ 11

Реакция жүру үшін NaOH-тың концентрациясы қанша болу керек?

A)100 г/л

B)200 г/л

C)300 г/л

D)400 г/л

65

E) 500 г/л

$$$ 12

Шаймалау уақыты қанша сағат?

A)1-1,5 сағат

B)3-5 сағат

C)5-7 сағат

D)3-3,5 сағат

E)1,5-2,0 сағат

$$$ 13

Автоклавтағы қысым ұандай?

A)100 кПа

B)1000 кПа

C)200 кПа

D)300 кПа

E)1215 кПа

$$$ 14

Байер əдісімен өңделетін бокситтің құрамында қоспа мөлшері қанша болу керек?

A)SiO2=0,2%; Fe2O3=0,04%

B)SiO2=4,1%; Fe2O3=20,0%

C)SiO2=8,7%; Fe2O3=25,0%

D)SiO2=3,7%; Fe2O3=23,0%

E)SiO2=10,0%; Fe2O3=22,0%

$$$ 15

Алюминат ерітіндісін гидролиздегенде қандай реакция жүреді?

A)AlCl3 + H2O Û AlOHCl2 + HCl

B)NaAlO2 + 2H2O Û Al(OH)3 ¯ + NaOH

C)2Al + 6H2O Û 3H2 ­ + Al(OH)2 ¯

D)Al2O3 + 3H2O Û 2Al(OH)3

E)2Al + 2 NaOH + 2H2O Û 2 NaAlO2 + 3H2

$$$ 16

Кальцинация процесі қалай жүреді?

A)шахталы пеште – 8000С

B)барабанды пеште – 5000С

C)айналмалы пеште – 12000С

D)“қайнау қабаты” пешінде – 10000С

E)мартен пешінде – 9000С

$$$ 17

Нефелиннің формуласы қандай?

66

A)Al2O3·2SiO2·2H2O

B)Al2O3·Fe2O3·SiO2

C)Al2O3·CaO·TiO2

D)Al2O3·MgO·SiO2

E)(Na, K)2O·Al2O3·2SiO2

$$$ 18

Нефелин концентратын өңдегенде қандай реакция жүреді?

A)(Na, K)2O·Al2O3·2SiO2 + 4CaCO3 = (Na, K)2O·Al2O3 + 4CO2 + 2(2CaCO·SiO2)

B)Al2O3·2SiO2·2H2O + 2NaOH = Na2SiO3 + 2Al(OH)3

C)CaO·Al2O3 + 2NaOH = 2NaAlO2 + Ca(OH)2

D)Al2O3·K2O·6SiO2 + CO2 + 2H2O = K2CO3 + Al2O3·2SiO2·2H2O + 4SiO2

E)Al2O3·H2O + 3HCl = AlCl3 + 3H2O

$$$ 19

Алуниттің формуласы қандай?

A)Al2O3·CaO·SiO2

B)Al2O3·P2O5·MgO

C)K2SO4·xAl2(SO4)3·yAl2O3·zH2O

D)Na2SO4·Al2O3·SiO2

E)Al2O3·SiO2·H2O

$$$ 20

Глинозем өндірісіндегі СаСО3 рөлі. А) алюминат ерітіндісін алуға қажет В) силикаттар алуға С) кальций гидрооксидін алуға

D) боксит пен нефелиннен шихта жасауға Е) цемент алуға

$$$ 21

Кремнеземді шикізаттар

A)Кварцит,пемза

B)Саздар, каолин, суглинки, пегматиттер

С) Кварцтық құм, диатомит,трепел D) Гипс, тенардит

Е) Нефелин, ангидрит

$$$ 22

Алюмосиликаттық шикізаттар.

À) балшықтар, каолин,пегматиттер

B)кварцит,диотомит,опока

C)əктас, доломит, гипс

D)нефелин, боксит

E)ангидрит, тенардит

67

$$$ 23

Карбонатты шикізаттар А) опока,пемза, құм В) гипс, боксит, кварцит С) əктас, бор, доломит D) нефелин,кварцит

Е) ангидрит,кварцтық құм

$$$ 24

Сөнген əкті қалай алады?

A)əктасты күйдіріп

B)əкті сумен əрекеттестіріп

C)əкті содамен ерітіп

D)əкті карбонизациялап

E)қышқылмен əрекеттестіріп

$$$ 25

Сөндірілмеген əкті алу

A)əктасты күйдіріп

B)əкті сумен əрекеттестіріп

C)əкті содамен ерітіп

D)əкті карбонизациялап

E)қышқылмен əрекеттестіріп

$$$ 26

Кремнеземді шикізаттар.

A)кварцит, құм, пемза

B)саздар, каолин, суглинки, пегматиттер

C)диатомит, опока, трепел

D)гипс, ангидрит

E)нефелин, тенардит

$$$ 27

Алюмосиликаттық шикізаттар?

A)балшықтар, каолин, пегматиттер

B)кварцит, опока, трепел

C)əктас, бор, доломит

D)гипс, боксит, тенардит

E)Ангидрит, нефелин

$$$ 28

Карбонатты шикізаттар A)кварцит, опока, пемза B) нефелин, гипс, боксит

68

C)ангидрит, бор, доломит

D)əктас, магнетит, бор

E)нефелин, құм,

$$$ 29

Тез қататын гипстік байлаушы заттардың бірігу мерзімі.

A)қата басталуы 6 минуттан ерте емес

B)қату соңы 30 минуттан кеш емес

C)қата басталуы 20 минут, соңы қалыпсыз

D)қатуы 2 минуттан ерте емес, соңы 13минуттан кеш емес Е) нормаланбаған.

$$$ 30

Гипс құрамы А)магний сульфаты

B)мырыш сульфаты

C)кальций сульфаты

D)алюминий сульфаты

E)темір сульфаты

“Глинозем, керамика жəне отқа төзімді материалдардың химиялық технологиясы”

пəні бойынша тест сұрақтарының дұрыс жауаптары

2.9 Курс бойынша емтихан сұрақтары

1.Байер тəсілімен глинозем алу технологиясы. Бокситті байыту жəне өңдеу.

2.Бокситті шаймалау, алюминий ерітіндісін ыдырату, Al(OH)3-ті кальцинациялау.

69

3.Нефелиннен, амриттен глинозем алу технологиясы жəне аппараттары.

4.Алюминат ерітіндісін кремнийсіздендіру жəне карбонизациялау.

5.Бокситтен глиноземді сілтілік əдіспен алудың параллельдік жəне дəйектілік варианттары.

6.Алюминат ерітіндісін кремсіздендіру.

7.Алюминий сульфатын алу.

8.Глинозем алу технологиясы жəне аппараттары.

9.Керамиканың физика-химиялық қасиеттері, қолданылуы, шикізаттары жəне оларды өңдеу тəсілдері.

10.Алюминий пісірмесін шаймалау процесінің режимдері мен аппараттары.

11.Глинозем өндірісінің шикізаттары, өңдеу тəсілдері.

12.Алюминий ерітіндісінен қызыл шламды бөліп алу.

13.Алюминий ерітіндісін ыдырату (декомпозиялау) жəне аппараттары.

14.Алюминий гидрооксидін кальцинациялау арқылы глинозем алу.

16.Алынған өнімді (пісірмені) шаймалау.

17.Алюминат ерітіндісін кремсіздендіру жəне карбонизациялау.

18.Ашудастар. Al – сульфатын, коагулянттар алу технологиясы.

19.Алюминий жəне олардың қосылыстарын өндіретін шикізаттар жəне оларды өңдеу тəсілдері.

20.Керамика алу технологиясы.

21.Кірпіш алу жəне оны қолдану.

22.Черепица алу əдістері.

23.Процесте қолданылатын аппараттар.

24.Алюминий сульфатын алу.

25.Сульфатты коагулянт ретінде қолдану.

26.Алюминийдің кендері мен минералдары.

27.Байер тəсілімен глинозем алу технологиясы.

28.Бокситті байыту жəне өңдеу тəсілдері.

29.Бокситті шаймалау.

30.Алюминий ерітіндісін ыдырату.

31.Al(OH)3-ті кальцинациялау.

32.Нефелинді өңдеу технологиясы.

33.Алуниттен глинозем алу технологиясы жəне аппараттары.

34.Алюминат ерітіндісін кремнийсіздендіру жəне карбонизациялау.

35.Бокситтен глиноземді сілтілік əдіспен алу.

36.Параллельдік жəне дəйектілік варианттары.

37.Алынған глиноземді қолдану салалары.

38.Керамиканың шикізаттары.

39.Черепица алу технологиясы, аппараттары.

40.Отқа төзімді материалдар алу.

41.Керамикалық плиткалар алу.

42.Шамот кірпішін алу.

43.Бетон алу технологиясы жəне аппараттары.

70