Си тілінде жазылѓан программа ќ±рылымы

Кез келген Си программасы бір немесе бірнеше “функциялардан”, яѓни ол жиналатын негізгі модульдердент±рады.Си тіліндегі программаныњ ќарапайым мысалын келтіреміз.

#include<stdio.h>

main( )

{ int m;

m=1;

printf (“%d бас. мєн. \n “ , m); } /* шыѓару функцияныњ шаќыру операторы*/

Препроцессордыњ командалыќ ќатарлары (директивалар)

Си препроцессорі программаныњ алѓашќы мєтінін соњѓысы компилятордыњ кірісіне т‰спес б±рын Си тіліне µњдейді. Препроцессор б‰кіл макро шаќыруларды кењейтеді жєне б‰кіл сыртќы файлдарды ќояды.

Препроцессор командасын белгілеуге # символы ќолданылады.

Мысалы:

#defіne - макросты аныќтау;

#іnclude - сыртќы файлдан мєтін ќою;

#іnclude <stdіo.h> - stdіo.h (стандартты кіріс/шыѓыс) файлдарынан мєтін ќою ‰шін.

(ќойылатын файлдар кітапханаѓа ќосылѓан функциясымен интерфейстерді суреттеуден т±рады).

<math.h> - математикалыќ функция.

Сонымен, программа бір немесе бірнеше функциялардан т±рады, тіпті олардыњ біреуі міндетті т‰рде maіn() болып аталуы керек. Функцияларды суреттеу таќырыбынан жєне денесінен т±рады. Таќырып µз кезегінде #іnclude жєне т.б. т‰рдегі препроцессор директивалардан жєне функция атынан т±рады. Функция атыныњ µте жаќсы белгісі ретінде дµњгелек жаќшалар ќызмет атќарады, тіпті аргумент, жалпы айтќанда, болмауы м‰мкін. Функция денесі фигурлы жаќшаѓа алынѓан жєне єрќайсысы “;” символымен аяќталатын операторлар жиынтыѓынан береді.

Си тіліндегі мєліметтер типтері

Си тілінде бірнеше негізгі мєліметтер типтерін ќолдану негізделген. Си тілі стандартында єр т‰рлі мєліметтер типтеріне н±сќайтын жеті кілтті сµздер ќолданылады. Осы кілтті сµздер тізімін келтірсек: іnt, long, short, unsіgned, char, float, double.

Іnt, short, long типтері. Б±л типтердіњ мєліметтері “тањбалы сан”, яѓни м±ндай типті айнымалылар алатын мєні тек ќана оњ, теріс сандар жєне нµл саны бола алады. Бір бит тањбасы жоќ санныњ тањбасын кµрсету ‰шін пайдаланылады. Мысалѓа, 16-бит форматындаѓы 0-ден 65535 диапазоны арасындаѓы тањбасы жоќ кез келген б‰тін санды алуѓа болады.

Суреттеу мысалын келтірейік:

Іnt m1, m2; Short k1, k2, k3; Long l1, l2, l3;

Б‰тін т±раќтылар. Си тілініњ зањдылыѓы бойынша, ондыќ н‰ктесіз жєне дєреже кµрсеткішінсіз сан б‰тін ретінде ќаралады. Мысалы:

25, 239 - б‰тін; 25.0, 25е2 - б‰тін емес;

long типті т±раќтылар мына т‰рде жазылады: 225L.

Б‰тін типті айнымалылар инициализациясы. Т±раќтылар кµбінесе айнымалыларды инициализациялау кезінде ќолданылады. Б±л дегеніміз айнымалыѓа кейбір мєнді µњдеу алдында меншіктеуді білдіреді. Мысалы: К2=0; m2=1.

Айнымалыны суреттеу операторларына инициалдауѓа болады. Мысалы:

Іnt m2=15; Short k2, k3=0;Long l1=25, l2=30;

Unsіgned мєліметтер типі. Кµбінесе м±ндай тип модификатор болып ќызмет атќарады, дегенмен ертерек баяндалѓан ‰шеуінен ѓана. Мына варианттарды пайдаланылуы м‰мкін: unsіgned іnt, unsіgned long. Тањбасы жоќ б‰тін айнымалылар ќарапайым б‰тін айнымалылар сияќты баяндалады жєне инициалданады.

Unsіgned іnt kol; Unsіgned short s=2;

Char мєліметтер типі. Б±л тип 0-ден 255 диапазонындаѓы тањбасы жоќ б‰тін сандарды аныќтайды. Кµбінесе, м±ндай б‰тін бір байт жадыѓа орналастырылады.

Float жєне double мєліметтер типтері. Есептеу сипатындаѓы программаларда жылжымалы н‰ктелі сан жиі ќолданылады. Си тілінде жєне де мєліметтер float типімен баяндалады.

Жылжымалы н‰ктесі бар айнымалылар б‰тін типті айнымалылар сияќты сипатталады жєне инициалданады. Мысалы:

Float s1, s2; Double s; Float pe=7.52e-7;

Жылжымалы н‰ктелі константалар

Жылжымалы н‰ктелі константаларды жазудыњ жалпы т‰рі мынадай:

-1.15Е+4; 2.52Е-3.

Си тілінде sіzeof деген ќ±рылѓан операция бар, ол объектініњ байт бойынша мµлшерін береді. Мысалы:

Prіntf(“double мєліметтер типі %d байт. \n”, sіzeof(double));

Символдыќ жолдар. Символдыќ жол - б±л бір немесе бірнеше символдардан т±ратын тізбек. Си тілінде жолды бейнелейтін арнайы тип жоќ. Жолдарды char типті массив элементтері деп ќарастыруѓа болады. Жолдардаѓы символдарды жадыдаѓы кµрші ±яшыќтарда орналасќан деп ќарастыруѓа болады - єр ±яшыќта бір символдан. Массивтіњ соњѓы элементі \0 болып табылады. Нµль-символ ќатардыњ соњы екенін білдіреді.

Жолдыњ ±зындыѓын символдар саны бойынша аныќтау ‰шін STRLEN функциясы ќолданылады.

#DEFІNE директивасын ќолданудыњ жалпы т‰рі:

#defіne константаныњ_символикалыќ_аты шамасыныњ_мєні

Мысалы:

#defіne PІ 3.14159

#defіne директивасын символдыќ жєне жолдыќ константаларды аныќтау ‰шін де ќолдануѓа болады. Бірінші жаѓдайда “апостроф” белгісін ќолдану ќажет, ал екіншісінде тырнаќшаны.

Мысалы:

#defіne NULL ‘\0’

#defіne BL1 “Блок 1”