Эпикурдік ләззат туралы ілімнің ерекшелігі неде?

Эпикур шығармаларының бірінде мынадай пайымдаулар бар: «... біз ләззат алуды түпкілікті мақсат десек, кейбіреулер ойлайтындай, біз еркіндіктердің ләззаттарын емес, сезімдік ләззаттан тұратын ләззаттарды емес, .. .бірақ біз дене азаптарынан және психикалық алаңдаушылықтан құтылуды айтамыз. Жоқ, үнемі ішіп-жеу мен көңіл көтеру емес, әйелдердің рахатына бөленбеу, сән-салтанатпен жасалған дастарханнан дәм тату емес, рахат өмір сыйлау, бірақ байсалды пайымдау, барлық таңдаудың себептерін зерттеу және аулақ болу және жалған пікірлерді жою. жанның ең үлкен шатасуы ». Оның философиясы жеңілдетілген гедонистік тенденцияны қолдайды, мұнда рухани ләззат - адамның ләззаттан жоғары сезімі.

Бұл гедонистік ұсыныс философия тарихындағы маңыздылардың бірі болып саналды. Философ әрбір іс-әрекетіміздің бізге тигізетін пайдасы мен зиянын мұқият бағалау үшін ақыл-ойды қолдануды қарастырады.

Яғни, болашақта ауыртпалықты болдырмау және осылайша жан тыныштығын қанағаттандыру үшін өз іс-әрекетімізге сақтықпен қарау. Оның еңбектерінде махаббат, әділет, физика және басқа да тақырыптар бойынша 300-ден сәл астам қолжазбалар бар Эпикур білім мен қарапайым рахатқа толы өнегелі өмір шынайы бақыттың құпиясы деп санады.

Қарапайым өмірді қорғау бақытты болудың әдісі ретінде бұл ағымды дәстүрлі гедонизмнен бөледі.

Бастапқыда эпикуреизм платонизммен қақтығысқан, бірақ ол стоицизмге қарсы ағымға айналды. Эпикуреизм бақыт рахаттан гөрі тыныштық болатын орташа гедонизмге әкеледі.

Шын мәнінде, Эпикур сенсорлық ләззат алуға ұмтылу немесе сезіну физикалық және / немесе психикалық ауруға дайындықпен аяқталатынын ескертеді.

Эпикур қажетсіз және қиын нәрселерді қанағаттандыру үшін қалалар мен базарлар сияқты кеңістіктен аулақ болуға кеңес берді.

Ол, сайып келгенде, адамның қалауы адамдардың оларды қанағаттандыратын құралдарынан асып түседі және бұл өмірдің тыныштығы мен бақытты болуын тоқтатады дейді. Яғни, негіздерді қалау адамның тыныштығына және, демек, оның ба Эпикур гедонизмінің негізгі негіздері:

- Ләззатты жақсы немесе жаман деп жіктеуге болмайды, ол жай ғана бар.

- жыныстық қанағаттан тыс әр түрлі ләззат түрлері бар.

- Уақыт өткен сайын атақ сияқты наразылық пен бақытсыздық әкелетін ләззаттар бар.

- Рухани ләззатты саналы ләззаттың орнына қою ұсынылады.

- Ағымдағы ауырсынудың кез-келген түрінен аулақ болған жөн, бұл ұзақ мерзімді перспективада одан да зор рахат әкелмейді.

- Ләззат түрлері бөлінгеннен кейін, адам өзінің қалауын азайтуға күш салуы керек.

- Ағымдағы рахатты одан әрі ауыртпалықты сезінбейтін жағдайда қабылдаңыз.

- Уақыт өте келе қатты ләззат тартқанша, қазіргі ауырумен күресу.

- ауру мен өлім сияқты материалдық емес уайымдар мен азаптарды қалдырыңыз.

қытына кепілдік береді.

«Бәрі де ағады, ештеңе қалмайды», «Бір өзенге екі рет кіре алмайсың...». Бұл тұжырымдардың авторы кім және олардың философиялық мағынасы қандай?

Эфестік Гераклит (Ежелгі грек. Ἡράκλειτος, б.з.д.535 – c. 475ж.) — антикалық филсофияның бірегей өкілдерінің бірі, Эфес мектебінің ұстазы, Сократқа дейінгі философияның көшбасшыларының бірі. Ол диалектикалық ойлау дәстүрінің негізін салған ойшыл.^[1] Табиғат философиясы дәстүрін жалғастырушы. "Логос", "От", "Ағын", "Қайшылық" ұғымдары арқылы өзінің онтологиялық философиясын қалыптастырған. Оның мағынасы терең нақыл сөздері бүгінге дейін айтылады. Ақсүйек болса да, бірақ мінезі тұйық, мұңлы жүзді болғандықтан, әсіресе жазған, айтқан сөздері астарлы, күрделі, сырлы болып келетіндіктен замандастары оны Тұңғиық әулие деп атаған екен.

Гераклит философиясы грек философиясының алғашқы қалыптасу кезеңіне тұспа тұс келеді. Оның идеялары кейінгі ғасырдағы көптеген ойшылдарға, философиялық бағыттарға әсер етті. Гегель тапқырлаған "диалектиканың үш заңы" Гераклиттен алған шабыттың жемісі екені байқалып тұр және мұны Гегельдің өзі де мойындайды. Ол қалыптастырған логоцентризм жосыны постмодернизм бойынша еуропаның 2500 жыл бойғы негіздік ойлау ерекшелігі болған делінді.

Гераклитті гносеология мәселесін тұңғыш көтерген ойшыл деуге де болады. Ол сезімдік танымға мән берді, сезімдік танымның рас-өтірігін алғаш рет қарастырды, адамзаттың ортақ парасатқа (логосқа) ие екенін түсіндірді. Ол философияны адам танымы мен таным субъектін тану ретінде қарастырған алғашқы ойшыл деуге болады.

"Адам бір өзеннен екі рет өте алмайды."

Бұл нақылдың мағынасы «өзен қашанда ағыс күйінде болған соң екінші рет келгенде алдыңғы түскен өзенің ағып кеткен болып шығады» деген мағына береді. Әрине, сөздің артында сөз бар, яғни өмір ағысына, ғаламның байыздамай жаңаланған мәңгілік үрдіске қаратылғаны, уақыттың кері қайытпастығы меңзелгені байқалады. Бәрі де ағыс күйінде, бейне өзен секілді толассыз өзгеріс күйінде деген пікір қозғалыс пен өзгеріс арқылы дүние-өмір шындығын тану жосынына негіз салды.

Гераклиттің шәкірті Кратило (Κρατύλος) ұстазына тойтарыс беріп, өзгерісті тіпті де күрделі мағынада игеру дәстүрін жасады. Оның әйгілі нақылы:

"Бір өзеннен бір рет те өте алмайсың."

Сен өзенге түскенде ағын қымғуыт, өзгерістер қаурыт, ештеңені шамалап, нақты солай деп айтып үлгірмейсің, өмірді танып үлгірмейсің, өзенді жүзіп үлігрмейсің, өмірдің ақжал толқындары арасында есің шығып, біліп-бімей қарсы жағаға жетіп барасың. Өмір өзеніне түсесің, бірақ оны түсіне алмай, игере алмай есің шығып, түс секілді өте шыққанын байқайсың, артыңа қарасың бейне бұл өмірді сүрмеген секілді мүлде жат, мүлде бейтаныс өмір-өзенін көресің дейді. Гераклиттің сөзі уақыттың кері қайтпастығына қаратылса, ал шәкірті Кратилоның сөзі адамның өмірі түсіндіргісіз екенін, өмір сүре тұрып өмірді толық сүріп үлгірмейтініңді, тіпті не істеп, не қойғаныңды да дұрыс шамалай алмайтыныңды көрсетеді. Кейінгісі қазіргі заман батыс философиясында экзистенциализм бағытына әсер еткені белгілі. Абайдың «Өткен өмір бейне түс, Мәңгілік болар барма дос» деген сөзі де, қазақтың "дүние – жалған" деген пессимизм идеясы да осы пікірмен астасып жатыр.

Гераклит "бәрі өмір сүреді, әрі өмір сүрмейді, зат әрі бар, әрі жоқ" дегендей біртүрлі сөздерді де айтқан. Бұл бар болудың өзгеріспен орындалатын шындық екенін баса дәріптеу екені анық. Сондай-ақ "қарама-қайшы нәрселер қарсы жағына өзгереді, ыстық суиды, суық ысиды, дымқыл құрғайды, құрғақ су болады" дейді. "Біз бір өзенге әрі түсеміз, әрі түспейміз. Біз әрі өмір сүреміз, әрі өмір сүрмейміз" деген жұмбақ мағыналы сөздердің бойында бар мен жоқ диалектикасы айқын көрінеді.