- •ВВЕДЕНИЕ
- •Пособие по интегральному исчислению предназначено для студентов заочной формы обучения, но, безусловно, может быть использовано и студентами дневной формы всех специальностей ВГАСУ.
- •Без интегралов не может обойтись ни физика, ни химия, ни теоретическая механика, ни строительная механика и т.д. и т.п., а значит, практически все инженерные дисциплины.
- •Авторы настоятельно советуют внимательно читать и разбирать теоретические вопросы, прежде чем использовать полученные формулы для вычисления интегралов (их использование достаточно простое для читателя, освоившего первую главу).
- •Во второй и третьей главах подробно разобрано множество примеров и задач, объясняется выбор формулы при решении каждой задачи.
- •Авторы надеются, что данное пособие поможет читателям в освоении материала – сложного и очень важного для дальнейшего обучения.
- •1. НЕОПРЕДЕЛЕННЫЙ ИНТЕГРАЛ
- •1.1. Первообразная и неопределенный интеграл
- •Свойство 1.1. Производная от неопределенного интеграла равна подынтегральной функции:
- •Свойство 1.3. Неопределенный интеграл от дифференциала некоторой функции равен сумме этой функции и произвольной постоянной
- •1.2. Таблица интегралов
- •1. Если
- •3. Если
- •Воспользовавшись формулой 3 таблицы интегралов и формулой (1.11) (a = 2, b = -6) получим
- •Обозначим:
- •Тогда
- •По формуле (1.12) получим
- •1.6. Интегрирование рациональных функций
- •1.8. Интегралы от некоторых иррациональных выражений
- •I. Рассмотрим интеграл вида
- •2.1.2. Определение определенного интеграла
- •2.1.3. Свойства определенного интеграла
- •2.1.4. Интеграл с переменным верхним пределом
- •2.1.5. Формула Ньютона-Лейбница
- •2.1.6. Замена переменной в определенном интеграле
- •2.1.7. Интегрирование по частям в определенном интеграле
- •2.1.8. Геометрические приложения определенного интеграла
- •2.1.8.5. Объем тел вращения
- •2.2. Несобственные интегралы
- •3.1. Двойные интегралы
- •3.1.1. Задача об объеме цилиндрического тела
- •3.1.2. Задача о массе неоднородной пластинки
- •3.1.3. Определение двойного интеграла
- •Имеем
- •Вопросы и задания для самоконтроля
- •1. Какие из перечисленных интегралов можно найти только с помощью формулы интегрирования по частям:
- •4. Что такое универсальная подстановка?
- •7. Чем отличаются формулы интегрирования по частям в неопределенном и определенном интегралах?
- •8. Какие из перечисленных интегралов являются несобственными:
2.1.8.Геометрические приложения определенного интеграла
2.1.8.1.Вычисление площадей в прямоугольных координатах
Если на отрезке [a b;] непрерывная функция f (x)≥ 0, то, как известно, площадь криволинейной трапеции, ограниченной графиком функции f (x),
осью Ox и прямыми x = a и x = b (рис. 2.1), вычисляется по формуле |
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
S = ∫b f (x)dx . |
|
|
(2.20) |
|||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
a |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Пример 2.7. Найти площадь фигуры, |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ограниченной |
параболой |
|
y = 3 − x2 |
|
и |
осью |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Ox . Изобразим фигуру в системе координат |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(рис. 2.5). |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Данная фигура – это криволинейная |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
трапеция, |
|
|
ограниченная |
|
прямыми |
x = − |
|
, |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x = |
|
|
|
|
, |
|
|
|
осью |
|
Ох |
|
|
|
и |
графиком |
функции |
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
y = 3 − x . |
|
|
|
Поэтому |
|
|
для |
|
вычисления |
ее |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
Рис. 2.5 |
|
|
|
|
|
площади применима формула (2.20): |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
( |
|
|
)3 |
(− |
|
)3 |
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
3 |
|
|
|||||||||||||||||
3 |
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
= 3 3 − 3(− 3)− |
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
S = ∫ |
|
|
(3 − x |
|
)dx = |
3x − |
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
− |
|
3 |
|
= |
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
|
− |
3 |
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
− 3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
3 3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
= 3 3 + 3 3 |
|
|
|
3 |
|
|
|
|
= 4 3 |
|
(кв.ед.). |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
− |
|
3 |
|
|
+ |
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Пример 2.8. Найти площадь фигуры, |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ограниченной |
|
|
прямой |
|
|
|
x =1, |
осью |
|
|
Ox |
и |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
кубической параболой y = x3 . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Изобразим |
фигуру |
|
в |
|
системе координат |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(рис. 2.6). |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Очевидно, |
|
|
|
кубическая |
|
парабола |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
пересекает |
|
|
|
ось |
|
|
Ox |
|
|
при |
|
|
x = 0 . |
|
Данный |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
криволинейный треугольник – это фигура, |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ограниченная прямыми x = 0 (Оy), |
x =1, |
y = 0 |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(Ox ) и графиком функции |
|
y = x3 , |
поэтому для |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
отыскания ее площади применим формулу |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(2.20): |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
3 |
|
|
|
|
x |
4 |
|
1 |
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
Рис. 2.6 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
S |
= ∫x |
|
dx |
= |
|
|
|
|
|
|
|
0 |
= |
|
|
(кв.ед.). |
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4 |
|
4 |
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
Рассмотрим фигуру, ограниченную прямыми |
|
|
x = a , |
x = b |
( a <b) |
и |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
графиками двух |
непрерывных |
|
на |
|
|
[a b;] |
функций |
|
|
y = f1 (x) |
и |
y = f2 (x), |
56
Рис. 2.7
Имеем
где f1 (x)≤ f2 (x) при x [a b;] (рис. 2.7). Найдем площадь S фигуры BCC1B1 .
Предположим вначале, что фигура расположена в верхней полуплоскости (как
на рис. 2.7), т.е. f2 (x)≥ f1 (x)≥ 0 на [a b;]. Тогда по формуле (2.20) можно найти
площади фигур ACC1 A1 и ABB1 A1 , а
разность этих площадей равна искомой площади.
SACC1A1 = ∫b |
f2 (x)dx , |
SABB1A1 = ∫b |
f1 (x)dx , |
a |
|
a |
|
откуда S = ∫b |
f2 (x)dx − ∫b |
f1 (x)dx или |
|
a |
a |
|
|
|
|
S = ∫b (f2 (x)− f1 (x))dx. |
(2.21) |
|
|
a |
|
Покажем, что формула (2.21) имеет место при любом расположении фигуры BCC1B относительно оси Ox . Пусть, например, эта фигура имеет вид
(рис. 2.8). |
y = f1 (x) |
Так как функция |
непрерывна на [a b;], то она достигает
на [a b;] |
наименьшего |
значения, |
|
обозначим его через m . Сдвинем |
|
||
фигуру BCC1B1 вверх на m , тогда новая |
|
||
фигура будет иметь ту же площадь, что |
|
||
и BCC1B1 . Сдвинутая фигура будет |
|
||
ограничена |
прямыми x = a , |
x = b и |
Рис. 2.8 |
графиками функций y = f1 (x)= f1 (x)+ m |
|||
|
~ |
|
|
и y = ~f2 (x)= f2 (x)+ m и при этом расположена в верхней полуплоскости. Ее площадь S , найденная по формуле (2.21), в которой вместо функций f1 (x) и
f2 (x) будут функции |
~ |
~ |
(x), равна |
f1 (x) и |
f2 |
||
b |
~ |
~ |
b |
S = ∫(f2 (x)− f1 |
(x))dx = ∫(( f2 (x)+ m) −( f1 (x)+ m))dx |
||
a |
|
|
a |
или, раскрывая скобки, получаем для вычисления S формулу (2.21). |
|||
Вывод. Если фигура зажата слева и справа между прямыми x = a , x = b |
|||
( a <b), а снизу и сверху – |
между графиками функций y = f1 (x) (снизу) и |
y = f2 (x) (сверху), то площадь такой фигуры равна определенному интегралу по отрезку [a b;] от разности большей и меньшей функций.
57
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Пример 2.9. Найти площадь |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
фигуры, |
|
|
|
|
|
|
ограниченной |
|
|
|
|
|
|
|
|
параболами |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
y = 4 − x2 и y = 2x2 . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Изобразим |
|
фигуру |
|
|
|
в |
|
|
плоскости |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
xOy (рис. 2.9). |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Очевидно, фигура зажата между |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
прямыми |
|
|
|
|
|
x = a , |
|
|
x = b , |
|
|
|
проходящими |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
через точки пересечения парабол, т.е. a |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
и b - это абсциссы этих точек. Чтобы |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
найти точки пересечения парабол, |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
решим систему |
|
|
их |
|
|
уравнений, т.е. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
Рис. 2.9 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
систему |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
y = 2x2 , |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
Решая, получим |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
y = 4 − x2 . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
y = 2x |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
y = 2x2 |
|
|
|
y = 2x2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x = ± |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
2 |
3 |
|
, |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
y = |
4 − x2 |
|
|
|
3x2 = |
4 |
|
|
|
|
x = ± |
|
3 |
|
= ± |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
y = |
8 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
8 |
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
8 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
т.е. точки пересечения имеют координаты |
|
− |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
; |
3 |
и |
|
|
|
|
|
|
|
; |
|
3 |
|
. Итак, фигура |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
«зажата» между прямыми x = − |
2 |
|
|
, |
x = |
2 |
|
|
|
, а снизу и сверху у нее графики |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
функций y = x2 (снизу) и y = 4 − x2 |
(сверху), поэтому по формуле (2.21) |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2x3 |
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
S |
|
|
3 |
((4 − x |
2 |
)− x |
2 |
)dx |
|
|
|
|
3 |
(4 − |
2x |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
− |
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
= ∫ |
|
|
|
= ∫ |
|
|
)dx = 4x |
3 |
|
|
|
|
= |
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
− |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
− |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
− |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
2 |
|
|
|
|
2 |
|
|
|
2 2 |
3 |
|
|
2 |
|
2 3 |
|
|
|
|
16 |
|
|
|
|
32 |
|
|
|
|
|
112 |
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
= 4 |
|
|
|
− 4 |
− |
|
|
|
|
|
− |
|
|
|
|
|
|
|
− |
|
|
|
|
|
− |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= |
|
|
|
|
|
|
|
− |
|
|
|
|
|
|
|
= |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
≈ 7 (кв.ед.). |
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
3 |
|
|
|
|
3 |
|
|
|
3 |
|
3 |
|
|
|
3 |
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
3 9 3 9 3 |
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Пример 2.10. Найти площадь фигуры, ограниченной линиями y = 2x , y = 3x и y = 4 − x .
Изобразим фигуру в системе координат (рис. 2.10).
58
Рис. 2.10
Полученный «криволинейный треугольник» зажат слева и справа прямыми, проходящими через точки С и B параллельно Oy ; снизу – график
функции y = 2x , а сверху – ломаная из графиков двух функций. Сразу
применение формулы (2.21) невозможно, но если провести через точку A прямую, параллельную Oy , то фигура разобьется на две, к каждой из
которых применима формула (2.21). Найдем координаты точек пересечения
всех линий, т.е. точек C , |
A, |
B . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
Для этого решим системы уравнений: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
|
y = 3x, |
|
|
y = |
3x, |
|
|
|
y = 3x, |
|
|
|
|
|
|
|
|
y = 3x |
|
|||||||||||||||||||
C : |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
y = |
|
2x |
|
|
2x, |
|
|
|
|
|
|
|
= 0, |
|
x(3 x − 2)= 0 |
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
3x = |
|
|
|
3x − 2 x |
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x = 0, |
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
y = 3x, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
y = 3x, |
|
|
y = 0, |
|
||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x = 0, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x = 0, |
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= |
2 |
, |
x = |
9 |
, |
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
3 x = 2, |
x |
9 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
. |
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
y = |
3 |
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
Найденные точки O(0,0), |
|
2 |
, |
2 |
|
. Теперь найдем точку A. |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||
C |
9 |
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
y = 3x, |
|
|
y = 3x, |
|
|
y = 3x, |
|
|
x =1, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
A : |
|
|
|
|
|
, т.е. A(1,3). И, наконец, |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
y = |
4 − x, |
|
|
4 − x, |
|
x =1, |
|
y = 3 |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
|
3x = |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
находим точку B :
59
|
|
|
|
|
B : |
|
y = 4 − x, |
|
|
|
|
|
|
y = 4 − x, |
|
|
|
|
|
|
|
|
y = 4 − x, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 x − 4 = 0. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
y = |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4 − x = 2x, |
|
|
|
|
|
|
|
x + |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Решаем уравнение ( |
|
|
|
)2 |
+ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
− 4 = 0 , квадратное относительно |
|
|
|
. |
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
x |
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
x |
|
x |
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
= − |
|
|
|
|
|
|
|
± |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= − |
|
|
±3 |
|
|
|
|
, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= − |
|
|
|
|
|
±3 |
|
|
= |
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Получим |
|
|
1,2 |
|
|
|
|
2 |
2 + 4 4 |
|
2 |
|
|
2 |
|
т.е. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
2 |
|
|
, |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
2 |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
−3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
т.е. |
x = 2, |
или |
|
|
|
|
|
|
|
|
= − |
|
|
2 |
2 |
|
|
= −2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
- |
|
|
|
|
не |
|
подходит, |
|
|
|
т.к. |
|
|
|
|
|
|
|
|
≥ 0. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
B(2,2). |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
Подставляя x = 2 в систему, получим x = 2, |
y = 2 , т.е. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Левый «треугольник» зажат между прямыми |
|
x = 2 |
|
|
и |
|
|
|
x =1, |
|
снизу – |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
9 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
график функции y = 2 |
|
, а сверху – y = 3x , поэтому его площадь S1 |
равна |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
x |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
4 |
|
|
|
|
2 2 |
|
|
|
|
2 |
2 |
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
S1 = ∫(3x − 2x )dx |
= |
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
− 2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= |
|
|
|
|
1 |
− |
|
|
|
|
|
|
|
− |
|
|
|
|
|
|
|
|
1− |
|
|
|
|
|
|
= |
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
2 |
81 |
|
|
3 |
|
|
|
9 |
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
9 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
9 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
77 |
|
|
|
2 |
2 |
|
|
|
|
|
|
2 |
|
2 |
|
|
|
|
|
247 |
|
|
|
2 |
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
= |
|
− |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= |
|
|
|
− |
|
|
|
|
|
(кв. ед.). |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
54 |
|
3 |
|
|
|
|
1− |
|
27 |
|
|
|
|
162 |
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
Правый треугольник зажат между прямыми |
|
|
|
x =1 и |
|
|
x = 2, снизу – |
график |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
функции y = 2 |
|
, а сверху − y = 4 − x , поэтому его площадь S2 равна |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
S2 = ∫(4 − x − |
|
2x )dx |
= |
|
|
4x |
− |
|
|
|
|
− |
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
= |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
3 2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
= 4(2 −1) |
|
1 |
(2 |
|
|
|
|
|
1) |
|
|
2 2 |
|
(2 2 −1)= |
5 |
|
|
|
|
|
8 |
|
|
2 2 |
|
|
|
|
|
|
2 2 |
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
− |
2 |
|
|
− |
− |
|
|
− |
+ |
|
= |
|
|
|
− |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
2 |
|
3 |
|
3 |
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
6 |
(кв. ед.). |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
Площадь S всей фигуры ABC равна |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
247 |
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
2 |
|
|
|
|
1 |
|
|
|
247 |
|
|
|
|
1 |
|
|
220 |
|
|
|
110 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
S = S1 + S2 |
|
|
|
− |
|
|
2 |
+ |
|
|
|
|
|
− |
|
= |
− |
= |
|
= |
|
|
≈1,36 |
(кв.ед.). |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
= |
162 |
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
6 |
|
162 |
|
6 |
162 |
|
|
|
81 |
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Пусть дана фигура, «зажатая» снизу и сверху между прямыми |
|
y = c , |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
y = d |
(c <d ), и графиками непрерывных |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
на [c;d] |
функций, |
|
|
|
x = g1 (y) |
|
|
|
|
и |
x = g2 (y) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
слева |
и |
справа |
|
(т.е. |
|
|
g1 (y)≤ g2 (y) |
|
|
|
при |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
y [c;d]), (рис. 2.11.)
Чтобы найти площадь этой фигуры,
нужно повернуть чертеж на 90° против
часовой стрелки. Мы увидим, что данная
Рис. 2.11
60
фигура аналогична фигуре на рис. 2.11, лишь поменялись ролями переменные x и y . Поэтому искомая площадь вычисляется по формуле,
аналогичной формуле (2.21), т.е. |
|
|
|
S = ∫d (g2 (y)− g1 (y))dy . |
|
(2.22) |
|
c |
|
|
|
Пример 2.11. Найти площадь фигуры, ограниченной осью Ox , |
|||
графиком функции y = arcsin x и прямой y = π +1− x . |
|
|
|
|
2 |
|
|
Изобразим фигуру на плоскости xOy (рис. 2.12). |
|
|
|
|
Можно найти площадь данной |
||
|
фигуры, используя формулу (2.21), |
||
|
разбив ее на две части, а затем, |
||
|
сложив площади этих частей |
||
|
|
π |
|
|
1 |
2 π |
|
|
S = ∫arcsin xdx + |
∫ |
+1− x dx . |
|
0 |
1 2 |
|
Рис. 2.12 |
Вычисление первого |
интеграла не |
|
очень простое. Попробуем повернуть |
чертеж на 90° против часовой стрелки. Видно, что это фигура такого же типа,
как на рис. 2.12, где с = 0, d = |
π , |
g1 (y)= sin y , g2 (y)= |
π |
+1− y |
(уравнение |
||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
2 |
π +1− x |
|
|||
y = arcsin x |
переписали в виде |
|
|
x = sin y , а уравнение y = |
– в виде |
||||||||||||||||||
x = π +1− y ). Применив формулу (2.22), получим |
|
|
|
2 |
|
|
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
2 |
π |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
y2 |
|
|
|
π |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
2 π |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
π |
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
||||||||||
|
S = ∫ |
+1− y |
−sin y dy = |
|
|
+1 y − |
|
|
+ cos y |
|
= |
||||||||||||
|
2 |
2 |
|
|
|||||||||||||||||||
|
0 2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
0 |
|
||||
|
= |
|
π |
|
|
|
π |
|
− |
1 |
|
π 2 |
+ сos |
π |
|
0 + cos 0)= |
|
|
|||||
|
|
|
+1 |
|
|
|
|
|
|
−(0 − |
|
|
|||||||||||
|
|
|
2 |
|
|
|
2 2 |
2 |
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
= |
π 2 |
+ |
π |
− |
π 2 |
+ 0 |
−1 = |
π 2 |
+ |
π |
−1 ≈ 1.8 (кв. ед.). |
|
|
|||||||||
|
|
4 |
2 |
8 |
|
8 |
2 |
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
Пусть |
дана криволинейная |
|
трапеция |
(см. рис. |
|
2.1), где |
функция |
||||||||||||||||
y = f (x) задана параметрически |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
x =ϕ(t), |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(t), |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
y =ψ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
61
причем a =ϕ(α), b =ϕ(β). Найдем площадь этой трапеции по формуле (2.20). Так как S = ∫b f (x)dx , то заменим x =ϕ(t) в определенном интеграле и
при этом учтем, |
a |
f (x)= y =ψ |
(t), dx |
=ϕ |
(t)dt , |
а |
нижний |
|
и верхний |
|
||||||||||||||
что |
|
|
||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
′ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
пределы интегрирования для переменной t |
будут соответственно равны α и |
|
||||||||||||||||||||||
β . Получим формулу |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
S |
β |
′ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(2.23) |
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
= ∫ψ(t) ϕ (t)dt . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
α |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Пример 2.12. Вычислить площадь области, ограниченной эллипсом |
|
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
x = a cos t, |
0 ≤ t ≤ 2π . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
y = bsin t, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
Изобразим данную область (рис. 2.13). |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Как известно, данный эллипс |
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
симметричен |
|
|
|
относительно |
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
координатных |
осей. |
|
|
Рассмотрим |
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
половину области, лежащую в верхней |
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
полуплоскости. Она ограничена прямыми |
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
x = ±a , осью Ox и эллипсом, |
заданным |
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
параметрически. |
|
Для |
|
|
вычисления |
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
площади |
половины |
области |
|
применима |
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
формула |
|
(2.23), в |
которой ϕ(t)= a cost , |
|
||||||||||||
|
Рис. 2.13 |
|
|
|
|
ψ(t)= bsin t , |
|
α =π |
|
|
|
|
(т.к. |
|
||||||||||
ϕ(π)= a cosπ = −a ) |
и |
β = 0 (т.к. |
ϕ(0)= a cos 0 = a ). |
По формуле |
(2.23) |
|
||||||||||||||||||
площадь половины области |
|
′ |
|
|
|
|
|
|
|
0 1 |
−cost |
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
0 |
|
|
|
|
|
0 |
|
|
2 |
|
|
dt = |
|
|
|
|||||||
|
S1 = ∫bsin t (a cost) dt |
= −ab∫sin |
|
tdt = −ab∫ |
2 |
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
π |
|
|
|
|
|
|
π |
|
|
|
|
|
π |
|
|
|
|
|
|
|
||
= −ab |
1 |
|
sin 2t |
|
0 |
= − |
ab |
|
1 |
|
|
|
|
|
|
= − |
ab |
|
(−π)= |
πab |
. |
|||
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
2 |
t − |
2 |
|
|
π |
0 −π − |
2 |
(sin 0 −sin 2π) |
2 |
|
2 |
|||||||||||||
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
Искомая площадь S = 2S |
= 2 πab =πab (кв. ед.). |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2.1.8.2. Площадь криволинейного сектора в полярной системе координат |
|
|||||||||||||||||||||||
Рассмотрим на плоскости полярную систему координат и фигуру, |
|
|||||||||||||||||||||||
ограниченную |
двумя |
лучами |
ϕ =α , ϕ = β |
|
(α <β ) |
и линией, |
уравнение |
|
||||||||||||||||
которой в полярной системе координат имеет вид |
ρ = f (ϕ), |
где |
|
f (ϕ) |
|
|||||||||||||||||||
непрерывна при ϕ [α, β], рис. 2.14. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
62
ϕ=β
ϕ=α
|
O |
|
1 |
|
|
ρ=f(ϕ) |
P |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Рис. 2.14 |
|
|
Назовем такую фигуру криволинейным сектором. Площадь этого |
|||||||||
сектора можно найти по формуле |
1 |
β |
|
|
|
||||
|
|
S = |
2 |
(2.24) |
|||||
|
|
2 |
∫(f (ϕ)) dϕ , |
||||||
|
|
|
|
α |
|
|
|
вывод которой будет получен далее при изучении двойных интегралов.
Пример 2.13. Найти площадь фигуры, ограниченной полярной осью и спиралью Архимеда ρ =ϕ (ϕ [0,2π]), рис.2.15.
O |
P |
Рис. 2.15
Можно считать, что данная фигура – это криволинейный сектор,
ограниченный кривой ρ =ϕ |
и двумя лучами ϕ = 0 |
|
и ϕ = 2π , поэтому по |
|||||||||||||
формуле (2.24) получим |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
S = |
1 |
2π |
ϕ |
2 |
dϕ = |
1 ϕ3 |
|
2π |
= |
8π |
3 |
4 |
π |
3 |
(кв. ед.). |
|
|
||||||||||||||||
2 |
∫ |
|
2 |
3 |
|
0 |
6 |
= |
3 |
|
||||||
|
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
Пример 2.14. Найти площадь верхней части круга, ограниченной |
||||||||||||||||
окружностью x2 − 2x + y2 |
= 0 и прямой y = x . |
|
|
|
|
|
||||||||||
Перепишем уравнение |
|
окружности |
в |
виде |
|
|
(x2 − 2x +1) + y2 =1 или |
63
|
(x −1)2 + y2 |
=1. |
Видно, |
что |
центр |
|||||
|
окружности |
в |
точке (1;0), |
а |
радиус |
|||||
|
R =1. |
Изобразим данную |
фигуру |
в |
||||||
|
плоскости xOy , рис. 2.16. |
|
|
|
|
|||||
|
|
Искомую площадь можно найти |
||||||||
|
по формуле |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
S = ∫b (f2 (x)− f1 (x))dx , |
|
|
|
|
||||
|
|
a |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
f2 (x)= |
|
|
|
|
||||
Рис. 2.16 |
где |
1−(x −1)2 |
(нашли |
из |
||||||
уравнения окружности), а |
f1 (x)= x , т.е. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
S = ∫1 (1−(x −1)2 − x)dx .
0
Найти такой интеграл непросто. Но если мы введем на плоскости полярную систему координат, полярная ось которой совпадает с Ox , то уравнения линий, ограничивающих данную фигуру, упростятся. Так как полярные и декартовы координаты точек в этих системах координат связаны равенствами x = ρ cosϕ, y = ρ sinϕ , то уравнение окружности примет вид
(ρ cosϕ)2 − 2ρ cosϕ + (ρ sinϕ)2 = 0,
или
ρ2 (cos2 ϕ +sin2 ϕ) = 2ρ cosϕ , т.е. ρ2 = 2ρ cosϕ ,
откуда либо ρ = 0 (точка 0), либо ρ = 2cosϕ . Прямая y = x имеет полярное
уравнение |
ρ sinϕ = ρ cosϕ, откуда |
либо |
ρ = 0 (точка |
|
0), либо tgϕ =1 |
и |
||||||||||||||||||||||||
ϕ = |
π |
|
|
(луч в I |
четв.), либо ϕ = |
5π |
|
(луч в III четв.). Данная фигура – |
это |
|||||||||||||||||||||
4 |
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
π |
|
||
криволинейный сектор, |
ограниченный линией ρ = 2cosϕ |
и лучами ϕ = |
и |
|||||||||||||||||||||||||||
|
π |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4 |
|
ϕ = |
|
(ось Oy ). По формуле (2.24) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
π |
|
|
|
|
|
|
π |
|
|
|
|
|
|
|
π |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
S = |
1 |
2 |
|
|
|
2 |
dϕ = |
1 |
|
2 1+ cos 2ϕ |
dϕ |
= |
|
|
|
1 |
sin 2ϕ |
|
2 |
= |
|
|
|
|||||||
2 |
∫(2cosϕ) |
2 |
4∫ |
2 |
|
|
|
ϕ + |
2 |
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
π |
|
|
|
|
|
|
π |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
π |
|
|
|
|
||||
|
|
4 |
|
|
|
|
|
|
|
4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4 |
|
|
|
|
π |
− |
π |
|
1 |
|
π |
|
2 |
π |
|
= |
π |
+ |
1 |
(0 |
−1)= |
π |
− |
1 |
≈ 0,285 (кв.ед.). |
|
|||||||||
= |
2 |
4 |
+ |
sin 2 |
|
|
−sin |
4 |
|
4 |
2 |
|
4 |
2 |
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
2 |
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Пример 2.15. Найти площадь фигуры, ограниченной линиями, уравнения которых в полярной системе координат имеют вид ρ =1−cosϕ и
ρ = 2(1−cosϕ) (обе линии – кардиоиды, рис. 2.17).
64
|
Очевидно, |
|
|
эта |
|
|
|
|
|
фигура |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
симметрична относительно оси Ox , |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
поэтому |
найдем площадь |
|
половины |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
фигуры, |
|
лежащей |
|
в |
|
|
|
|
верхней |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
полуплоскости |
|
(0 ≤ϕ ≤π ), |
|
|
|
а |
|
затем |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
умножим на два. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
Эту площадь можно найти как |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
разность |
|
|
|
площадей |
|
|
|
|
|
фигур, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
ограниченных |
большой и |
маленькой |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Рис. 2.17 |
|
|
||||||||||||||||||||||||||
кардиоидами и лучами ϕ = 0 и ϕ =π . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
|
По формуле (2.24) |
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 π |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
S = 2(S2 |
|
|
|
|
|
π |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
2 |
|
|
||||||||||
|
|
|
|
− S1 )= 2 |
2 ∫0 |
(2(1−cosϕ)) dϕ − |
2 ∫0 |
(1−cosϕ) dϕ = |
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
= 2 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
∫(4(1−cosϕ)2 −(1−cosϕ)2 )dϕ =3∫(1−cosϕ)2 dϕ = |
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
π |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
π |
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
2 0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
0 |
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
π |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
π |
|
|
|
|
π |
π |
1 |
+ cos2ϕ |
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
=3∫(1 − 2cosϕ + cos |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
− 2sin |
ϕ |
|
+ ∫ |
|
|
||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
ϕ)dϕ = 3 ϕ |
|
0 |
0 |
|
|
|
2 |
dϕ = |
|
||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
0 |
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
1 |
|
|
|
|
|
π |
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
= 3 π − 2sin π + 2sin 0 + |
2 |
ϕ + |
2 |
sin 2ϕ |
|
0 |
= |
|
|
||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
= 3π + |
3 |
|
|
|
|
1 |
sin 2π − |
1 |
sin 0 |
|
= 3π |
+ |
3 |
π = 4,5π (кв. ед.). |
|
||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
2 |
π −0 + |
2 |
2 |
|
2 |
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
2.1.8.3. Вычисление длины дуги плоской кривой |
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
y |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Пусть на |
плоскости |
xOy |
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
задан |
|
|
график |
непрерывной |
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
A |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
y=f(x) |
|
|
|
|
функции |
|
y = f (x). Возьмем |
на |
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
B |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
этой линии две точки A(a, f (a)) и |
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
а |
|
|
|
|
b |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
B(b, f (b)), где a <b (рис. 2.18). |
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Если функция |
f (x) имеет |
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
Рис. 2.18 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
непрерывную |
|
|
производную |
на |
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
отрезке [a,b], то длина дуги AB может быть найдена по формуле |
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
l = ∫b |
|
|
|
dx, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
1+(f ′(x))2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(2.25) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
a |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
вывод которой получим при изучении |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
криволинейных интегралов. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
Пример 2.16. Найти длину дуги графика |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
функции y = ln x от точки A(1,0) до точки B(e,1), |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
(рис. 2.19). |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Рис. 2.19 |
|
65
|
|
|
|
|
Используем формулу (2.25). |
|
|
|
Здесь f (x)= ln x , |
|
f |
|
′ |
1 |
|
|
|
|
|
|
|
a =1, |
|
b = e , |
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(x)= x , |
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
поэтому |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
e |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
e |
|
|
|
x2 |
|
+1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
e |
|
|
x2 +1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
e |
|
|
|
|
x2 +1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x2 |
+1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
l = ∫ 1+ |
|
|
|
|
dx = |
∫ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dx = ∫ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dx = |
∫ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dx = |
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x2 |
+1 |
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
e |
|
|
x2 |
+1 |
|
|
dx |
|
|
|
e |
|
|
|
|
x2 dx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
e |
|
|
|
|
|
|
dx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
e |
|
|
|
xdx |
|
|
|
|
e |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
= ∫ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= ∫ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
+ ∫ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= ∫ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
+ ∫ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= |
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
x x |
2 |
+ |
1 |
|
x x |
2 |
+ |
1 |
|
|
x x |
2 |
+1 |
|
|
|
x |
2 |
|
|
+1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
1 |
2 |
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
x |
|
|
1+ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 d(x2 +1) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
− d |
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
e |
|
e |
|
|
|
|
|
|
dx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
e |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
e |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
= ∫ |
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
+ ∫ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= |
|
∫ |
(x2 +1)− |
2 |
d |
(x2 +1)+ |
∫ |
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
= |
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
2 |
+1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
2 |
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
x |
2 |
|
|
1 |
+ |
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
1 + |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= |
|
|
|
|
воспользуемся табличными интегралами |
|
|
|
|
= |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
∫x−2 dx = |
2 x + C и ∫ |
|
|
|
|
dx |
2 = ln x + 1 + x2 + C |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
e |
|
|
|
|
|
|
1 + x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
= |
2 |
|
x |
2 |
|
+1 − ln |
|
+ |
|
1 + |
|
|
|
= |
|
e |
2 |
|
+1 − |
|
|
|
|
2 − |
ln |
+ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
− ln1 |
+ |
2 |
|
= |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 + |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
e |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
e |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= |
|
|
|
|
− |
|
− |
|
ln(1 + |
|
|
|
)+ ln e + ln(1 + |
|
)= |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
e2 +1 |
|
e2 +1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
− |
|
|
+1 − ln1 + |
|
e2 +1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
e2 +1 |
|
≈ 2 (ед.). |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 +1 |
|
|
|
|
|
|
x =ϕ(t) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
Если функция |
|
|
|
y = f (x) |
|
задана параметрически |
|
|
, |
а значения |
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(t) |
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
y =ψ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
параметра t , соответствующие точкам |
|
A и B на графике, равны t1 и t2 , то |
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
для |
|
вычисления |
|
|
длины дуги |
AB |
|
|
|
|
графика по |
|
|
формуле |
(2.25) |
|
сделаем |
в |
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
′ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
интеграле замену переменной x = ϕ(t), |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
′ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
′ |
|
|
|
|
|
ψ (t) |
|
(по формуле |
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
′ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
dx =ϕ (t)dt , |
f (x)= |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ϕ (t) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
дифференцирования функции, заданной параметрически). |
|
Учитывая, |
|
что |
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ϕ(t1 )= a , ϕ(t2 )= b , имеем |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
′ |
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
′ |
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
′ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
b |
|
|
|
|
(f (x)) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
t2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ϕ (t)dt . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
l = ∫ 1 + |
|
|
dx =∫ |
|
1 |
+ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ϕ |
|
′(t) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
a |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
t1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
Если t1 <t2 , то, учитывая, что b = ϕ(t2 )>a = ϕ(t1 ), делаем вывод, что ϕ(t) |
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
возрастает |
|
|
при |
|
t1 ≤ t ≤ t2 , |
|
и, |
|
поэтому |
ϕ |
(t)> |
0 на |
|
[t1 ,t2 ]. |
|
|
Отсюда |
|
получим |
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ϕ |
(t) =ϕ |
(t) |
|
и |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
′ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
′ |
|
|
′ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
66
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
′ |
|
|
(ϕ (t)) |
|
+ (ψ |
(t)) |
|
|
|||
t2 |
′ |
2 |
|
|
′ |
2 |
|
ϕ (t)dt , или |
||
l = ∫ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ϕ (t) |
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|||||||
t1 |
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
′ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
l = t∫2 |
|
|
|
|
|
dt . |
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(ϕ′(t))2 |
+ (ψ ′(t))2 |
|
|
|
|
|
(2.26) |
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
t1 |
|
|
|
|
ϕ(t1 )= a <ϕ(t2 )= b , |
|
|
||||||||||||
|
|
|
Если |
|
t1 >t2 , |
то, |
учитывая, что |
делаем вывод |
об |
||||||||||||||||||||||
убывании |
ϕ(t) |
и |
отрицательности |
|
|
′ |
|
на |
[t2 ,t1 ]. |
Получаем, |
что |
||||||||||||||||||||
|
|
ϕ (t) |
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
′ |
|
|
′ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
ϕ (t) |
|
= −ϕ (t), тогда |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
(ϕ (t)) |
|
+ (ψ (t)) |
|
|
|
′ |
|
|
|
(ϕ (t)) |
|
+ (ψ |
(t)) |
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
t2 |
|
′ |
2 |
|
′ |
|
2 |
|
ϕ (t)dt |
t2 |
′ |
2 |
|
′ |
2 |
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
l = ∫ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= ∫ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dt . |
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
′ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
−1 |
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
t1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
t1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
ϕ |
(t) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
Меняя пределы интегрирования, имеем |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
l = t∫1 |
|
|
|
|
dt . |
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(ϕ′(t))2 |
+ (ψ ′(t))2 |
|
|
|
|
|
(2.26') |
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
t2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Сравнивая формулы (2.26) и (2.26'), можно записать формулу для |
||||||||||||||||||||||||||||
вычисления l так: |
|
|
l = τ∫2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dt , |
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(ϕ′(t))2 |
+ (ψ ′(t))2 |
|
|
|
|
(2.27) |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
τ1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
где τ1 |
и τ2 |
|
значения параметра t , |
соответствующие концам дуги, причем |
τ1 <τ2 .
Пример 2.17. Найти длину астроиды, заданной параметрически уравнениями
|
3 |
|
|
|
x = a cos |
t, |
где a >0, t [0,2π]. |
||
|
||||
y = a sin3 t, |
|
Астроида |
|
– |
замкнутая |
линия, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
y |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
(рис. 2.20). |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Учитывая |
|
симметрию |
астроиды, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
а |
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
достаточно найти длину ее части, лежащей |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
π |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
в I четверти (t 0, |
|
). |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
а |
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
Используем |
формулу |
|
(2.27), |
|
где |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
х |
|||||||||
|
|
|
-а |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
ϕ(t)= a cos |
|
t ; |
ϕ |
(t)=3a cos |
|
t(−sin t) |
и |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
3 |
|
|
′ |
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
ψ(t)= a sin |
|
|
′ |
|
|
|
t cost |
и τ1 |
= 0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
3 |
t ; ψ (t)=3a sin |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
(точка (а,0)); |
τ2 |
= π |
|
(точка |
(0,а)). |
|
|
|
|
-а |
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
Рис. 2.20 |
|||||||||||||||||||||
Получим |
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
π |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
π |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
l = 4l1 = 4∫2 |
|
9a2 cos4 t sin2 t +9a2 sin4 t cos2 tdt = = 4∫2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
dt = |
||||||||||||||
|
9a2 cos2 t sin2 t(cos2 t + sin2 t) |
||||||||||||||||||||||||
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
67
π |
π |
|
|
cos2t |
|
π |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
2 |
2 |
|
|
|
|
|
|||
− |
|
2 |
= − 3a(cosπ − cos0)= 6a |
(ед.). |
|||||
|
|
|
|||||||
=12a∫cost sintdt =6a∫sin 2tdt = 6a |
2 |
|
|
|
|||||
0 |
0 |
|
|
|
|
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Рассмотрим теперь дугу линии на плоскости, в которой задана полярная система координат. Пусть линия – график функции ρ = f (ϕ) и полярные
углы концов дуги равны α и β , где α <β , рис. 2.21.
у
ϕ=β
В
Аϕ=α
О |
1 |
Р |
х |
|
|
Рис. 2.21 |
|
Чтобы найти длину дуги AB , введем на плоскости декартову систему координат xOy , в которой положительная полуось Ox совпадает с полярной
осью OP . Для любой точки M (x, y), лежащей на дуге, x = ρ cosϕ , y = ρ sinϕ , причем ρ = f (ϕ). Поэтому получим
x = f (ϕ)cosϕ,
y = f (ϕ)sinϕ,
т.е. кривая – это график функции, заданной параметрически, где роль параметра играет полярный угол ϕ (на дуге AB ϕ [α, β]). По формуле
(2.27)
|
|
β |
|
|
′ 2 |
|
|
|
|
|
|
′ |
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
l = ∫ |
|
|
(f (ϕ)cosϕ) |
+ |
(f (ϕ)sin ϕ) |
|
dϕ, |
|
|
|
||||||||
|
|
α |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
и так как выражение под знаком корня равно |
|
|
|
|
= |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
(f (ϕ)cosϕ + f (ϕ)(−sinϕ)) |
|
|
+ (f (ϕ)sinϕ + f (ϕ)cosϕ) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
′ |
2 |
′ |
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= |
|
возводим суммы в квадрат и приводим подобные |
|
= (f |
′ |
|
|
2 |
+ (f (ϕ)) |
2 |
, то |
|||||||||
|
|
|
|
|||||||||||||||||
|
|
(ϕ)) |
|
|
||||||||||||||||
окончательно получаем |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
β |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
l |
= ∫ |
|
(f (ϕ)) |
2 |
+ |
(f |
′ |
|
2 |
dϕ . (2.28) |
|||||
|
|
|
|
|
|
|
(ϕ)) |
|
α
Пример 2.18. Найти длину кардиоиды, заданной в полярной системе координат уравнения ρ = a(1 − cosϕ), рис. 2.22. Учитывая
Рис. 2.22
68
симметрию кардиоиды, найдем длину ее половины (ϕ [0,π]) по формуле
(2.28), в которой f (ϕ)= a(1 − cosϕ), f |
(ϕ)= a sinϕ , α = 0 , β =π . Имеем |
|
′ |
l = 2π∫(a(1 − cosϕ))2 + (a sinϕ)2 dϕ =
0
= 2aπ∫1 − 2cosϕ + cos2 ϕ + sin 2 ϕ = 2aπ∫2(1 − cosϕ)dϕ =
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 ϕ |
|
|
|
|
|
|||||||||||
= |
применим формулу 1 − cosϕ = 2sin |
|
= |
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
ϕ |
|
|
|
|
||||||||||
= 4aπ∫ |
|
sin 2 ϕ |
π] sin |
|
|
|
|
||||||||||||
|
dϕ = |
при ϕ [0, |
≥ 0 |
= |
|
|
|||||||||||||
0 |
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ϕ |
|
|
ϕ |
ϕ |
|
|
|
|
|
ϕ |
|
π |
|
|||||
π |
|
π |
|
|
− cos |
|
= |
||||||||||||
= 4a∫sin |
2 |
dϕ =8a∫sin |
2 |
d |
|
=8a |
|
2 |
|
0 |
|||||||||
0 |
|
0 |
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
=−8a cos π − cos 0 =8a (ед.).
2
2.1.8.4.Вычисление объема тела по площадям параллельных сечений
Рассмотрим в пространстве xOyz тело, «зажатое» между плоскостями x = a , x = b . Пусть для любого x [a,b] известна площадь сечения этого тела плоскостью, проходящей через точку x параллельно плоскости yOz
(т.е. перпендикулярно оси Ox ). Эта площадь зависит от x , т.е. является функцией, которую обозначим S(x). Пусть S(x) непрерывна на [a,b]. Нас
интересует объем данного тела. Разобьем отрезок [a,b] произвольными точками x0 = a, x1 , , xn = b на n частей и проведем через каждую точку xi
|
(i = 0,1, , n ) |
плоскость, параллельную |
|||
|
плоскости yOz (рис. 2.23). |
|
|||
|
Тело разобьется на n слоев. |
||||
|
Рассмотрим слой, лежащий между |
||||
|
плоскостями |
x = xi−1 и x = xi . Выберем |
|||
|
на отрезке [xi−1 , xi ] |
произвольную точку |
|||
|
ci и для каждого |
i =1, , n |
построим |
||
|
цилиндр с образующей, параллельной |
||||
Рис. 2.23 |
оси Ox , |
и |
направляющей |
линией, |
|
являющейся контуром сечения |
тела плоскостью x = ci . Высота такого |
||||
цилиндра равна ∆xi = xi − xi−1 . Получим тело, |
состоящее из n цилиндров, |
объем которого равен сумме объемов этих цилиндров. Объем цилиндра равен V = Sосн. h , здесь для каждого i =1, , n Sосн. = S(ci ), h = ∆xi , поэтому объем i -го цилиндра равен S(ci ) ∆xi .
69