- •İzahli şəriət məsələləri
- •Bismillahir-rəhmanir-rəhim
- •Təqlidin hökmləri
- •Mütləq və muzaf su
- •3. Axar su
- •4. Yağış suyu
- •5. Quyu suyu
- •1. İnsanın özü bir suyun kürr olduğunu yəqin edə və ya əmin ola.
- •Sularin hökmləri
- •Təxəllinin (ayaqyoluna getməyin) hökmləri
- •İstibra
- •Təxəllinin müstəhəbbati və məkruhati
- •Nəcasat
- •4. Murdar
- •8. Kafir
- •Nəcasati sübut etməyin yollari
- •Pak şeylər necə nəcis olur?
- •Nəcasatin hökmləri
- •2. Tərəfin, onun sözünə e’tina edəcəyinə ehtimal verməlidir. Amma əgər tərəfin onun sözünə e’tina etməyəcəyini bilirsə, söyləməsi lazım deyil.
- •Mütəhhirat
- •1) Üç dəfə doldurub boşaltmaqla;
- •2) Üç dəfə içərisinə bir az su tökülür, hər dəfəsində su, qabın nəcis olan hər yerinə çatacaq şəkildə çalxalanıb çölə tökülür.
- •4. İstihalə
- •5. İnqilab
- •6. İntiqal
- •7. İslam
- •9. Eyni nəcisin aradan getməsi
- •10. Nəcasat yeyən heyvanın istibrası
- •11. Müsəlmanın bir müddət gözdən qeyb olması
- •12. Normal miqdarda qan axması
- •Qablarin hökmləri
- •İrtimasi dəstəmaz
- •Dəstəmaz zamani müstəhəbb dualar
- •Dəstəmazin səhih olma şərtləri
- •Dəstəmazin hökmləri
- •Dəstəmaz alinmasi vacib olan əməllər
- •Dəstəmazi batil edən şeylər
- •Cəbirə dəstəmazinin hökmləri
- •Vacib qüsllər
- •Cünub şəxsə haram olan şeylər
- •Cünub şəxsə məkruh olan şeylər
- •Tərtibi qüsl
- •İrtimasi qüsl
- •İrtimasi qüsl iki şəkildə: bir dəfəyə və tədrici olaraq edilir.
- •İstihazə
- •İstihazənin hökmləri
- •2. Cənabət hökmlərində izah olunan və cünub şəxsə haram olan şeylərin hamısı;
- •1. O iki qanın cəmi, aradakı paklıqla birlikdə on gündən çox olmayır. Bu halda o iki qanın cəmi, birlikdə bir heyz sayılır.
- •2. O iki qan arasında olan paklıq on gün və ya daha çox olur. Bu zaman o qanların hər biri ayrıca bir heyz sayılar.
- •3. O iki qan arasındakı paklıq on gündən az olur, amma o iki qanın cəmi, aradakı paklıqla birlikdə on gündən çox olur. Bu halda birinci qan heyz, ikinci isə istihazə sayılır.
- •2. Vaxt sarıdan adət sahibi olanlar
- •3. Adəti-ədədiyyə sahibi olanlar
- •6. Nasiyə
- •1. Sidr ilə qarışmış su ilə;
- •2. Kafur ilə qarışmış su ilə;
- •3. Xalis su ilə.
- •İkinci təkbirdən sonra desin:
- •Və sonra beşinci təkbiri desin, bununla da namaz bitir. Daha yaxşısı odur ki, birinci təkbirdən sonra:
- •İkinci təkbirdən sonra da:
- •Və meyyit kişidirsə, dördüncü təkbirdən sonra:
- •Və əgər qadındırsa, dördüncü təkbirdən sonra:
- •Və «Fulanəbnə-fulan»ın əvəzinə meyyitin adını və atasının adını desinlər. Məsələn, onun adı Muhəmməd və atasının adı Əlidirsə, üç dəfə desinlər:
- •Vəhşət namazi
- •1) Suyu dəstəmaz və ya qüsl üçün istifadə edərsə onun hal-hazırda və ya sonradan susuzluqdan ölməsinə, xəstələnməsinə və ya dözülməsi çox çətin olan bir əziyyətə səbəb olacağı təqdirdə;
- •1) Əllərin ikisinin içini birlikdə təyəmmüm səhih olan şeyə vurmaq, ya da qoymaq. Lazım ehtiyata əsasən bu iş gərək iki əlin içində birlikdə əmələ gətirilsin.
- •İkinci rük`ətdə də Həmddən sonra surə əvəzinə bu ayə oxunur:
- •İkinci şərt
- •1. Bədənində olan yara, cərahət və ya çiban vasitəsilə paltarına və ya bədəninə qan bulaşırsa.
- •2. Bədən və ya paltarı bir dirhəmdən az qana bulaşmış olsa, vacib ehtiyata görə dirhəm şəhadət barmağının bəndi qədər olur.
- •3. Nəcis bədən və ya paltarla namaz qılmağa məcburdursa;
- •Vacib ehtiyata əsasən mübah olmalıdır.
- •İkinci şərt
- •Və yaxud
- •1.«Həmd» surəsinin tərcüməsi:
- •Xudavəndi-aləmin salamı biz namaz qılanlara və Allahın yaxşı bəndələrinə olsun.
- •1. Namazın əsnasında onun şərtlərindən biri pozulsun. Məsələn, namaz əsnasında başa düşsə ki, libası nəcisdir.
- •Vacib namazi pozmağin mümkün olduğu hallar
- •2. Salamdan sonrakı şəkk
- •3. Vaxt keçəndən sonra baş verən şəkk
- •5. İmam və mə`mumun şəkki
- •6. Müstəhəbbi namazda şəkk
- •1. Onun səfəri səkkiz şər`I fərsəxdən (təqribən 44 km-dən) az olmasın.
- •8. Əgər vətənindən hərəkət edirsə, həddi-tərəxxüsə yetişməsidir. Amma vətəndən başqa yerdə həddi-tərəxxüsə e`tibar yoxdur. İqamət yerindən xaric olan kimi, namazı qəsrdir.
- •İmam camaatin şərtləri
- •1. Günəşin tutulması;
- •2. Qismən tutulsa və ondan heç kim qorxmasa da, ayın tutulması.
- •3. Vacib ehtiyata əsasən əgər bir kəs qorxmasa da, zəlzələ zamanı.
- •2. Cima
- •3. Istimna
- •4. Allaha və peyğəmbərə (s.Ə.V.V) yalan isnad vermək
- •5. Tozu boğaza çatdirmaq
- •6. Sübh azanina qədər cənabət, heyz və nifas halinda qalmaq
- •7. Imalə etmək (klizma)
- •8. Qusmaq
- •4. Harama qarişmiş halal mal
- •5. Dənizə baş vurmaqla əldə olunan cəvahirat
- •7. Zimmi-kafirin müsəlmandan aldiği ərazi
- •Xumsun xərclənməsi
- •1. Malı alarkən qüsurlu olduğunu bilirdisə;
- •İcarə hökmləri
- •İcarənin sair məsələləri
- •1. Övrətinin yuxarısına qalın tüklərin çıxması;
- •2. Məninin xaric olması;
- •3. Qəməri ili ilə 15 yaşın tamam olması.
- •İzdivac əqdi ilə qadın və kişi bir-birinə halal olurlar. İzdivac iki qismdir:
- •1. Daimi.
- •2. Qeyri-daimi (müvəqqəti izdivac).
- •İzdivaci haram olan qadinlar
- •İzdivacin müxtəlif məsələləri
- •1. İnsana, onların sözündə yəqinlik və ya xatircəmlik tapacaq bir dəstənin xəbər verməsilə;
- •1. Qadını, yenidən öz arvadı qərar verməsini bildirən bir söz desin.
- •İnsanin tapdiği malin hökmləri
- •Vəqfin hökmləri
- •Vəsiyyətin hökmləri
- •İkinci dəstənin irsi
- •İmamiyyə fiqhi nəzərindən təlaqın səhih olmasının bə`zi şərtləri aşağıdakılardan ibarətdir, belə ki, sair məzhəblərin nəzərindən onların heç biri, yaxud bə`zisi şərt deyil:
- •İstilahlar
- •1. Bir əqdin gerçəkləşməsi üçün işlədiln sözlər, cümlələr.
- •2. Müvəqqəti nigahla nigahlanmış qadın.
- •1. Təməttu` umrəsi; təməttu` həccindən sonra və ya həccsiz yerinə yetirilir.
- •2. Mufrədə umrə – Qıran və ifrad həccindən sonra və ya həccsiz yerinə yetirilir.
- •Xums – Beşdə bir. Xüsusi yerlərdə məsrəf edilməsi lazım olan yeddi şeyin (qazanc, mə`dən, xəzinə) beşdə biri.
- •Xovf (qorxu) namazı – Döyüş və buna bənzər hallarda xüsusi bir şəkildə qılınan gündəlik namaz.
İkinci şərt
Məsələ 803: Namaz qılan şəxsin övrəteyni örtdüyü libası vacib ehtiyata əsasən mübah olmalıdır. Qəsbi libası geyməyin haram olduğunu bilən bir şəxs və ya məsələnin hökmünü bilməməsi öz təqsiri üzündən olan bir şəxs, qəsdən qəsbi libas ilə namaz qılarsa, ehtiyata əsasən namazı batildir. Amma təklikdə övrəti örtə bilməyən şeylərin və ya təkcə övrəti örtməsi mümkün olsa belə, namaz qılanın cibinə qoyduğu dəsmal və şal kimi, hal-hazırda geymədiyi şeylərin və həmçinin üzərində – mübah olan ayrı bir geyimi olduğu halda – namaz qılanın geymiş olduğu şeylərin qəsb olmasının namaza bir zərəri yoxdur. Amma namaz qılanın bunlardan da çəkinməsi ehtiyata uyğundur.
Məsələ 804: Qəsbi libası geyməyin haram olduğunu bildiyi halda, onunla namaz qılmağın hökmünü bilməyən bir şəxs, əgər qəsdən qəsbi libasla namaz qılarsa, əvvəlki məsələdə deyildiyi kimi, ehtiyata əsasən namazı batildir.
Məsələ 805: Əgər paltarının qəsbi olmasını bilməsə və ya unutsa və onunla namaz qılsa, namaz səhihdir. Amma əgər bir şəxs özü paltarı qəsb etsə və qəsb etməsini unudub onunla namaz qılsa, ehtiyata əsasən namazı batildir.
Məsələ 806: Paltarının qəsbi olduğunu bilməyən və ya unudan şəxs namazda ikən bunu anlayarsa, əgər başqa bir şey övrət yerini örtsə, dərhal və ya namazın muvalatı pozulmadan o paltarı çıxara bilərsə, onu çıxartmalı və namazı davam etdirməlidir. Ancaq ayrı bir şey övrətini ağlı kəsən adamdan örtməyibsə və ya dərhal qəsbi paltarı çıxara bilmirsə, namazı elə həmin paltarda davam etdirməlidir və namazı səhihdir.
Məsələ 807: Əgər bir şəxs canını qorumaq üçün qəsbi paltarla namaz qılsa, belə ki, vaxtın axırına qədər ayrı bir paltarla namaz qıla bilməsə, yaxud onu geyməyə çarəsiz olması özünün tədbirsizliyi ucbatından olmasa, məsələn, özü qəsb etməmiş olsa, namazı səhihdir. Həmçinin oğrunun qəsbi paltarı apara bilməməsi üçün onunla namaz qılsa, və vaxtın axırına qədər başqa paltarla namaz qıla bilməsə, yaxud qəsbi paltarı, ilk fürsətdə sahibinə çatdırmaq üçün geyibsə, namazı səhihdir.
Məsələ 808: Əgər xumsu verilməyən pul ilə paltar alsa, amma onun pulu ümumi halda zimməsində olsa, (necə ki, əksər müamilələr belədir) paltar onun üçün halaldır və verdiyi pulun xumsunu borclu olur. Amma əgər xumsu verilməmiş pulun özü ilə libas alsa o libas ilə şəriət hakiminin icazəsi olmadan namaz qılmağın hökmü, qəsbi paltarla namaz qılmağın hökmü ilə eynidir.
Üçüncü şərt
Məsələ 809: Namaz qılanın təklikdə övrət yerini örtən paltarı atıcı qanı olan (yə`ni damarı kəsildikdə qanı sıçrayan) ölmüş heyvanın üzvlərindən olmamalıdır. Bu şərt vacib ehtiyata əsasən, təklikdə övrəti örtməyən libasda da sabitdir. Amma ilan kimi qanı atıcı olmayan ölmüş heyvandan paltar hazırlansa, müstəhəbb-ehtiyata əsasən onunla namaz qılınmamalıdır.
Məsələ 810: Murdarın bir qismindən, ət və dəri kimi ruhu olan bir şey namaz qılanın üstündə olarsa, namazı səhihdir.
Məsələ 811: Əgər əti halal murdarın tük və yunu kimi ruhu olmayan bir şey namaz qılanın yanında olsa, yaxud onunla hazırlanmış paltarla namaz qılsa, namazı səhihdir.
Dördüncü şərt
Məsələ 812: Namaz qılanın corab kimi övrəti təklikdə örtməyən şeylərdən başqa paltarı yırtıcıların üzvlərindən, hətta lazım ehtiyata görə, ümumiyyətlə əti haram olan heyvandan olmamalıdır. Həmçinin, bədən və libas o heyvanın sidiyinə, nəcisinə, tərinə, südünə və tükünə qarışmamalıdır. Amma əgər heyvanın bir tükü paltarın üzərində olsa zərəri yoxdur. Onlardan bir şey, misal üçün, qutuya qoyub özü ilə götürsə hökm eynidir.
Məsələ 813: Əgər pişik kimi əti haram olan heyvanın ağzının, burnunun suyu, yaxud başqa rütubəti yaş halda namaz qılanın bədənində, ya paltarında olsa, namazı batildir. Əgər quru olsa və onun eyni aradan getsə, namazı səhihdir.
Məsələ 814: Əgər bir şəxsin ağız suyu, təri və ya tükü namaz qılanın bədənində və ya libasında olarsa, eybi yoxdur. Həmçinin namaz qılanın yanında mirvari, mum və bal olarsa da, eyni hökmü daşıyır.
Məsələ 815: Əgər bir şəxs libasının, əti halal və ya haram heyvandan hazırlandığı barədə şəkk edərsə, istər müsəlman ölkəsində hazırlanmış olsun, istərsə kafir ölkəsində hazırlanmış olsun, onunla namaz qılmaq caizdir.
Məsələ 816: Sədəfin, əti haram heyvanın üzvlərindən hazırlanmış olduğu mə`lum olmadığından, insanın onunla namaz qılması caizdir.
Məsələ 817: Namazda sincab dərisi geyinməyin eybi yoxdur. Amma müstəhəbb ehtiyat odur ki, sincab dərisi ilə namaz qılınmasın.
Məsələ 818: Əgər əti haram heyvandan olduğunu bilmədiyi və ya unutduğu bir libasla namaz qılarsa, namazı səhihdir.
Beşinci şərt
Məsələ 819: Kişi üçün qızıldan toxunmuş paltar geymək haram və onunla namaz batildir. Amma qadın üçün namazda və başqa vaxtlarda eybi yoxdur.
Məsələ 820: Sinəyə qızıl zəncir taxmaq, barmağa qızıl üzük taxmaq, qola qızıl qolbağlı saat bağlamaq kişiyə haram və onunla namaz qılmaq batildir. Amma qadın üçün namazda və qeyri vaxtlarda eybi yoxdur.
Məsələ 821: Əgər bir kişi, üzük və ya libasının qızıldan olduğunu bilməsə və ya unudarsa, ya da qızıldan olub-olmadığı barədə şəkk edərsə, belə ki, onunla namazı qıldıqda, namaz səhih olar.
Altıncı şərt:
Məsələ 822: Namaz qılan kişinin təklikdə övrətini örtə bilən paltarı, gərək xalis ipəkdən olmasın. Namazdan digər vaxtlarda da onu geyinməsi haramdır.
Məsələ 823: Əgər paltarın astarı tamamilə və ya bir hissəsi xalis ipəkdən olsa, kişi üçün onu geyinmək haram və onunla namaz batildir.
Məsələ 824: Kişinin, xalis ipəkdən və ya başqa bir şeydən hazırlandığını bilmədiyi bir libası geyinməsi caizdir. Onunla namaz qılmağın da eybi yoxdur.
Məsələ 825: Əgər kişinin cibində ipək dəsmal və ya ona oxşar bir şey olsa, eybi yoxdur və namazı batil etmir.
Məsələ 826: Qadın üçün namaz və ya başqa vaxtda xalis ipək geyməyin eybi yoxdur.
Məsələ 827: Çarəsizlik halında, xalis ipək və ya qızıldan hazırlanan libasın geyilməsinin eybi yoxdur. Həmçinin, libas geyməkdə çarəsiz qalan bir şəxsin, bundan başqa bir libası yoxdursa, bu libaslarla namaz qıla bilər.
Məsələ 828: Əgər qəsbi ya xalis ipək və ya qızıldan toxunan paltardan başqa bir paltarı yoxdursa və paltar geyinməyə zərurət duymursa, gərək çılpaqlara aid göstərişə əməl etsin və namaz qılsın.
Məsələ 829: Yırtıcı heyvandan hazırlanmış paltardan başqa bir paltarı olmayan şəxs əgər paltar geymək məcburiyyətindədirsə, vaxtın axırına qədər məcburiyyət öz halında qalsa, o paltarla namaz qıla bilər. Amma əgər paltar geymək məcburiyyətində deyilsə, çılpaqlar üçün söylənən tə`limat üzrə namaz qılmalıdır. Həmçinin yırtıcı olmayan, amma əti haram olan heyvandan hazırlanan libasdan başqa bir paltarı olmayan şəxs əgər paltar geymək məcburiyyətində olmazsa, lazım ehtiyata görə bir dəfə o libasla, bir dəfə çılpaqlar tə`limatına görə olmaqla iki namaz qılmalıdır.
Məsələ 830: Namazda övrət yerini örtmək üçün bir şeyi olmayan şəxs, kirayə etməklə və ya satın almaqla olsa belə, bunu hazırlaması vacibdir. Amma onu hazırlamaq, əlində olan pula nisbətən çox pul tələb edirsə və ya pulu paltar üçün xərcləməsi onun halına zərər verəcəkdirsə, çılpaqlara aid olan göstərişə əsasən, namaz qıla bilər.
Məsələ 831: Paltarı olmayan şəxsə başqası paltar bağışlayarsa və ya ariyəyə verərsə, əgər bunu qəbul etmək onun üçün çətin deyilsə, qəbul etməlidir. Hətta icarə və ya hədiyyəni tələb etmək onun üçün çox çətin deyilsə, libası olan şəxsdən icarə və ya hədiyyəni tələb etməlidir.
Məsələ 832: Parçası, rəngi və ya modeli ona uyğun olmayan bir libası geymək, onun hörmətsizliyinə və xar olmasına səbəb olduğu təqdirdə, haramdır. Amma o libasla namaz qılarsa, satiri (örtüyü) təkcə o olmasa belə, namazı səhihdir.
Məsələ 833: Kişinin qadın paltarı geyinməsi və qadının kişi paltarı geyinməsi, haram deyil, onunla namaz qılmaq da batil deyil. Amma vacib ehtiyata əsasən kişinin özünü qadın formasına, qadının da özünü kişi formasına salması caiz deyil.
Məsələ 834: Uzanmış halda namaz qılmalı olan şəxsin yorğan ya mələfəsinin namaz qılanın libasının şərtlərinə malik olması lazım deyil. Amma ona «geyinmişdir» deyiləcək şəkildə, məsələn ona büründüyü təqdirdə onunla namaz qılmaq caiz deyildir.
Namaz qılanın bədən və paltarının pak olmasının lazım olmadığı hallar
Məsələ 835: Aşağıda izah olunacaq üç halda namaz qılanın bədən və ya paltarı nəcis olarsa, namazı səhihdir: