- •2.Іі дүниежүзілік соғыстан кейінгі герман мәселесі және еуропалық дипломатия
- •3.Халықаралық қатынастардың жаңа жүйесінің қалыптасуы жаңа әлемдік тәртіп
- •4.Отарлық жүйенің күйреуі
- •6.Хх ғ 70 жылдарындағы халықаралық қатынастар
- •10.Ақш ның Тәуелсіздік үшін соғыс кезеңінде ақш сыртқы саясатының қалыптасуы және Еуропалық дипломатия
- •11.Қр мен нато (Солтүстік Атлантикалық Одақ) ынтымақтастығы
- •13.1815 Жылғы Вена Конгресі
- •14.Дипломатиялық иммунитетттер мен артықшылықтар
- •16.ХіХғ. 20-50жж. «Шығыс мәслесі»
- •17.Қазіргі кездегі аймақтық дауларды реттеу ерекшеліктері және шешу жолдары (бір қақтығысты мәселені талқылау)
- •18.Дипломатиялық құжаттар.Дипломатиялық мұрағат
- •20.Келіссөздер жүргізудің негізгі тактикасы мен жолдары
- •21.Қазақстан Республикасы мен Жапония арасындағы қатынастар
- •22.Қазақстан Республикасының дипломатиялық қызметінің қалыптасуы
- •23.ХіХғ. Бірінші жартысындағы Қиыр Шығыстағы еуропалық дипломатия
- •24.Қр мен ео арасындағы қарым/қатынастар
- •25.Еуропалық интеграцияның қалыптасуы мен дамуы (1945-2007жж.)
- •26.Дипломатиялық өкілдіктер.
- •27.Х/а қатынастардағы Ялта-Потсдам жүйесінің құрылуы
- •28.Қазіргі х/а қатынастардағы Орталық Азия’’
- •29.Дипломатиялық келіссөздер
- •30.19Ғ. Аяғ Германия мен Италияның бірігу үрдістері:салыстармалы сараптау
- •31.Іі джс кейінгі кезеңдегі халықаралық қатынастар (1945-1950)
- •32.Халықаралық лаңкестік халықаралық қатынастардың қазіргі жүйесінің феномені ретінде
- •34.Сыртқы қатынастардың мемлекеттің органдары. Сыртқы істер Ведомствосы.
- •36.Қазақстан – бұұ ара/ғы ынтымақтастық.
- •38.20Ғ. 60жж. Х/а қатынастар
- •39.Х/а конференциялар және олардың түрлері
- •41.20Ғ. Бас х/а қатынастар
- •44.Көпжақты дипломатия
- •45.Версаль-Вашингтон жүйесінің құрылуы
- •46.Қазіргі кездегі халықаралық қатынастар жүйесіндегі нато-ның рөлі
- •47.Солтүстік-Оңтүстік мәселесі
- •48.Қазақстан Республикасы мен Ресей Федерациясы арасындағы ынтымақтастық туралы
- •49.Консулдық жұмыстың негізгі түрлері мен бағыттары
- •52.Қазіргі халықаралық қатынастардағы трансатлантикалық серіктестіктің рөлі/ақш-ео/
- •53.«Халықтық дипломатия»
- •56.Дипломатиялық протокол.
- •57.Дип.Сұхбат:дайындау,сипаттамасы,жазу және кескіндеу
- •60.Қазіргі халықаралық қатынастардағы қхр рөлі
- •61.Дипломатиялық жұмыстың түрлері мен тәсілдері
- •62.Қазақстан Республикасының консулдық қызметі
- •63.Халықаралық қатнастардың жаңа жүйесіндегі ақш мен Латын Америка елдерінің қарымқатнастары.
- •64.«Дипломатия» және «дипломатиялық қызмет» түсінігі
- •65.XVII-xviiIғғ.Қазақ дипломаттары
- •66.Хүііі ғасырдың бірінші жартысындағы еуропалық дипломатия
- •67.Еқыұ және оның халықаралық қатынастардағы рөлі
- •68.Қазақстан Республикасы мен Америка Құрамы Штаттары
- •71.Қазақстан Республикасы мен Қытай Халық Республикасы
47.Солтүстік-Оңтүстік мәселесі
Әлем дамуының қазіргі үдерістері, халықаралық проблемалардың кең шеңберіне жаңа өлшем берді. Өнеркәсібі дамыған және даму үстіндегі мемлекеттер қарым-қатынастарының жалпы шарттарымен байланысқан Солтүстік пен Оңтүстік арасының үзілу проблемасы да солардың қатарына енді. Отаршылдық жүйесінің ыдырауынан кейін, бұл қарым-қатынастар мәселесі алғашқы рет күн тәртібіне қойылды. Ал Солтүстік және Оңтүстік атаулары саясат сөздігінде нығайып қана қоймай, «бай» және «кедей» мемлекеттер арасындағы XXI ғ. ғаламдық майдандасу векторы секілді қайшылық синонимі ретінде де көп кездесе бастады.
«Әлемдік Оңтүстікке» қатысты, аймағында қалыптасқан нақты ахуалды талдау, қырғи-қабақ соғыстың бітуінен кейін, халықаралық саясатта басым болған үрдістер апокалиптикалық мағына болжамдарын дәлелдемейді. Сонымен қатар, адамзат көпшілігінің мүшкіл халімен байланысты көптеген қауіп-қатерлеріне елеулі назарының күшейуін болжайды.
Мәселенің түсіндірілуі. Қазіргі таңда ғаламшарымыздың шамамен 80 % жұрты тұратын әлем Оңтүстік аймағындағы, ауыр әлеуметтік жағдайлар (БҰҰ жіктеуі бойынша 140 дамыған ел), көптен бергі ауыр уайым болатын. 15-20 жыл бұрын болған жағдайға қарағанда қазіргі Оңтүстік аймақ жағдайы едәуір өзгерген, алайда дамыған және даму үстіндегі мемлекеттер арасындағы тұрмыс-деңгей айырмашылығы, көпшіліктің мойындауынша – қазіргі заманның бірден бір маңызды гуманитарлық шақыруы болып табылады.
Бұл әркелкілік материалдық қамсыздандыру, денсаулық сақтау, білім, тұрмыс жағдайлары, тамақтандыру, қауіпті аурулардың таратылуы, шетінеу, өмірдің жалғасуы, мемлекет қарызының мөлшері, саяси тұрақсыздық, азаматтардың жеке қауіпсіздігі, осы заманғы технологиялар, тағысын тағы ұзақ тізім көрсеткіштерін драматикалық диспропорцияларда көрсетеді. Солтүстік жартышары елдерінде тұратын, жер шары халықының шамамен 20 % пайызы, барлық өндірілетін өнімнің шамамен 90% пайызын, 60 % пайыздай дерлік өндірілетін қуатын тұтынады, ал олардың табысы дамыған елдер халықының табысынан 60 және одан да көп есе болып келеді. Бұл ретте, ғаламшар халқының шамамен бесінші бөлігі XX-XXI ғ.ғ. төңірегінде қарапайым табиғи шаруашылық жағдайымен ғұмыр кешуде.
Әр елдің даму сатысын салыстыру мақсатында небір көрсеткіштер ойластырылған болатын. Қолданыста жиі кездесетіні – адам дамуының көрсеткіші. Бұл көрсеткіш мемлекеттің ЖҰӨ (жалпы ұлттық өнім)-ін есептеп қана қоймай, өмір ұзақтығы, білім деңгейі т.т. сияқты әлеуметтік параметрлерді де қарастырған.
Азия, Африка және Латын Америка кейбір елдерінің абсолюттік кедейлік жағдайында тұратын халық санының мәліметі даму Бағдарламасының бағасы бойынша Солтүстік пен Оңтүстік болып табылады. Дүние жүзілік банк (ДБ) анықтамасы бойынша, жан жақты өлшем осы жағдайда – күніне бір АҚШ доллары көлеміндегі жандық табыс, бұндай табысқа Жер тұрғындарының 1,2 млрд саны өмір сүруге мәжбүр. Ғасырлар мәресінде бұлардың 90 % пайызы (атап айтқанда 1млрд. 90 млн. адам) Африка мен Азияда, 6,5 % пайызы Латын Америкасы мен Карибта тұрған. Егер «абсолютті кедейлер» қатарына, күнгі табыстары 1 ден 3 долларды құрайтын «өте кедейлерді» қоссақ, онда кедейлер саны ғаламшарымыздың жартысын құрайды. Жоқтық, қайыршылық және соған жақын кедейліктің басқа да түрлері – бұл кешендік құбылыс, өзіне тән белгілері табыстың және тұтыну деңгейінің төмендігі, аштық және тойып жемеушілік, денсаулықтың төмен болуы, білімсіздік және квалификациясыз еңбек, таза су көзінің жоқтығы, басқа да санитарлық жағдайлардың жоқтығы және де әлеуметтік-экономикалық сілкініс осалдығы. Бұл сипаттамалар тығыз байланысты және жалпы барлық адамзаттының даму жолында маңызды қатерлер жүйесін құрайды. Сонымен қатар, миллиондаған адамның өз елдеріндегі демократиялық үрдісіне қатысу құқығынан мүлдем айырылуы да осыған кіреді.
Сонымен, ХХI ғ. басында Солтүстік пен Оңтүстік арасын үзу проблемасы стратегиялық мәселелерді шешуді қиындататын әртүрлі қосымша негіздерге ие болады. Дамудың барлық сұрақтар ауыртпалығы, алдыңғы мерзімге қарағанда кедейшілікті жеңу мен кейбір елдердегі халықтың ішкі әлеуметтік теңсіздігі саясатының аясына көшеді.
«дүние жүзілік Оңтүстік» -ке жататын көптеген елдердің экономикалық ахуалын нығайту, және осы макроаймақтың дифференциациясы бұрынғыдай кедейшілік пен байлықтың глобальдық поляризациясынан емес, дамыған елдердің дүние-мүлкінің теңсіздігінің критикалық көлемінен қауіптендіреді.