7 Сурет. Карбюратордың есептелетеін сипаттамасы.

110

№14 практикалық жұмыс

Майлау жүйесінің элементтерін есептеу.

Мақсаты: Центрифуга алдындағы майдың қысымы және оның роторының айналу жиілігін анықтауға қажетті майлы сорғының тісті доңғалағының негізгі конструкциялық өлшемдерін анықтай.

Майлы сорғының есебі.

Майлау жүйесі бөлшектердің үйкелісін азайту үшін, коррозияның алдын-алу үшін, тозу өнімдерін жою үшін қозғалтқыш бөлшектерінің майлануын және бөлек түйіндерінің бірен-сараң салқындауын қамтамасыз етеді. Қозғалтқыштың типі мен конструкциясына байланысты шашыраумен, қысыммен және комбинирленген майлау жүйелері қолданылады. Көптеген автомобиль мен трактор қозғалтқыштарында комбинирленген майлау жүйелері қолданылады. Бұл кезде көптеген үйкелетін беттер қысыммен майланады.

Майлау жүйесінің негізгі элементі майлысорғы болып келеді, ол қозғалтқыштың қозғалатын бөлшектерінің үйкелетін беттеріне майды береді. Конструкциялық орындау бойынша майлы сорғы тісті доңғалақты және бұрамалы болады. Тісті доңғалақты сорғылар құрылысы жағынан қарапайым, шағын, жұмысы сенімді және автомобиль мен трактор қозғалтқыштарында ең кең таралған болып келеді.

1. Отыннан бөлінетін жылу мөлшері.

Майдың У_д айналмалы шығыны оның қозғалтқыштан алып ктетін жылу мөлшеріне байланысты жылулық балансқа сәйкес қазіргі кездегі автомобиль мен трактор қозғалтқыштары үшін мәні қозғалтқышқа отынмен енгізілген жылу мөлшерінің 1,5-3,0% құрайды:

Отыннан 1 секунд ішінде бөлінетін жылу мөлшері:

мұндағы: Н_и кДж/кг шамасымен сипатталады;

G_T —кг/ч.

2. Q_M берілген шамасындағы майдың айналмалы шығыны (м³/с) .

мұндағы: — майдың тығыздығы. Есепте =900 кг/м³ мәні қабылданады;

с_м=2,094— майдың орташа жылусыйымдылығы, кДж/(кг·К);

= 10 — 15 — майдың қозғалтқышта қызу температурасы, К.

111

Қозғалтқыш жүйесіндегі май қысымын тұрақтандыру үшін майдың айналмалы шығынын 2 есе арттырады:

V' = 2V_ц

3. Сорғының есептелетін еңбек өнімділігі.

Сорғының торцтық және радиалды саңылаулары арқылы майдың ағуы салдарынан оның есептік еңбек өнімділігі (м³/с) η_Н берудің көлемдік коэффицентін ескеріп таңдалады:

η_Н шамасы 0,6— 0,8 аралығында өзгереді. Сорғыны есептегенде тісті доңғалақтың тісінің көлемін (м³) тістер арасындағы ойпаттың көлеміне тең деп қабылдайды:

мұндағы: D_Q — тісті доңғалақтың бастапқы шеңберінің диаметрі, м;

h — тістің биіктігі, м;

b — тістің ұзындығы, м.

Сорғының есетелетін еңбек өнімділігі

мұндағы: n_Н — тісті доңғалақтың айналу жиілігі, мин ^-1.

Тістің биіктігі (h=2m) екі модульге D₀=zm тең болғанда

мұндағы: z = 6 — 12 — орындалған конструкциялардағы тісті доңғалақтардың тістерінің саны;

m = 3 — 6 мм — ілінісу модулі.

4. Тісті доңғалақтың айналу жиілігі:

мұндағы: u_H— сыртқы диаметрдегі тісті доңғалақтың шеңберлік айналу жылдамдығы, м/с;

D = m(z+2) — тісті доңғалақтың сыртқы шеңберінің диаметрі, м.

Сыртқы диаметрдегі тісті доңғалақтың шеңберлік айналу жылдамдығы 8 — 10 м/с аспау керек. Жылдамдықтың үлкен мәндерінде сорғының беру коэффиценті едәуір азаяды.