12 Сурет – Бірнүктелік теңестірілген көпірдің электр түрінде қосылған схемасы.

I – кедергілер термометрі ; II – КСМ4 бірнүктелі аспап; III – 4-5- қоректену ~ 220 в, 50 гц; I\/ - сигнализация; 6-7 – аспаптың қосылуы, 8-9 – диаграмм жүрісі; V- 10-11, 12-13- регуляторлар; К1 – қорек пен сигнализацияны қосатын колодка ; К2 – кедергі термометрін қосатын колодка; R_л – сызық кедергісі; VI – К2 колодкасы 4-5-6 клеммасының көрсеткішті берілістің дистанциондық шығысы.

Көпнүктелік аспап жағдайында әр термометр үшін бұл операция жасалады;

-- Бірнүктелік аспапта К2 колодкасының 2 келістірілген коммутациялық қысқыш панелінен барлық орамаларын алып тастайды және R_л, _б орама кедергілерін азайтады, R_б , R_{л. а}, R_а кедергілеріне;

-- орамаларды өз орнына қойып, қысқыштардан перемычкаларды алып тастап, сымдарды аспапқа жалғайды.

Егер көпнүктелі аспап аз кедергілер термометр саны аспаптағы санынан аз болғанда жұмыс істесе, онда бос қысқыштарды термометр кедергісіне қосу керек, оған байланысты А бос қысқышы А бос емес қысқышпен, ал Б бос қысқышы Б бос емес қысқышпен қосылады.

Практикалық сабақтар

1. КСП4 автоматты көпір конструкциясын оқып білу.

2. Автоматты көпірдің істеу принципімен танысу.

3. Автоматты көпір арқылы температураның өзгеру графигін алу.

Бақылау сұрақтары

1. Теңестірілген көпір дегеніміз не?

2. Теңестірілген автоматты көпірлердіің жұмыс істеу тәртібі.

3. Автоматты көпірлер түрлері.

4. Автоматты көпірлердің қолдану аймағы.

5. Теңестірілмеген көпір дегеніміз не?

6. Автоматты көпірлерде қайтымды байланысты ұйымдастыру тәртібі.

Аөт кафедра отырысында

қаралған БЕКІТІЛДІ

оқу-методикалық бюросы

"____"____________2005 ж. "___"______________2005 ж.

Хаттама №____ АТФ методбюро төрайымы

АӨТ кафедрасының меңгерушісі _________________ Когай Г.Д.

_________________ Есенбаев С.Х.

№ 6 ЗЕРТХАНАЛЫҚ ЖҰМЫСЫНА АРНАЛҒАН МЕТОДИКАЛЫҚ НҰСҚАУЛАР

"АВТОМАТТЫ КӨПІРЛЕР ҚҰРЫЛҒЫЛАРЫН ОҚЫП БІЛУ"

«Өлшеужәне бақылау құралдарымен әдістері» пәні бойынша

34.05 «Метрология и метрологиялық қамтамасыздандыру»

мамандық студенттеріне арналған

Құрастырған: аға оқытушы Юрченко Владислав Владимирович,

аға оқытушы Белик Михаил Николаевич

1суретте R_т кедергі термометрі кешенімен істейтін автоматты теңестірілген көпірдің функционалдық тізбегі көрсетілген.

Сурет 1. Автоматты электронды теңестірілген

көпірдің функционалдық тізбегі.

Көпірдің өлшенеуіш диагоналі КЭ электронды күшейткіштің кірісіне қосылған , ал шығысы РД реверсивті асинхронды қозғалтқышпен байланысқан. Кедергі термометрі орналастырылған жеріндегі температураның өзгеруінің әсерінен көпірдің тепе-теңдігі бұзылады. Оны реверсивтік қозғалтқыш R реохордтың жылжымасының бағытымен сәйкесінше орын ауыстыру жолымен автоматты түрде теңестіріледі. Көрсеткіш бағдаршасымен аспаптың өз бетімен жазатын бөлімдерінің мамығын (каретка) қозғалтқыш бір сәтте жаңа жағдайға ауыстырады және реттеуіш құрылғысы болса,оған да әсерін тигізеді.

R₁ кедергісі термометрдегі токты шектеу үшін, R₂ және R₃ өлшеу шектерін өзгерту үшін, R₆ – өлшенетінетін көпір схемасының кернеу қорегін шектейді.

Осы жағдайда сымдардың кедергілері термотүрлендіргіш кедергісінің өлшемімен бірдей болуы мүмкін, және температура әсерінен сымдардың кедергілерінің өзгеруі үлкен қателікті туғызады.Сондықтан термотүрлендіргішті қосуда үш тармақты схема қолданылады.

Сурет 2. Термотүрлендіргіш косуының үштармақты тізбегі.

R – реохорд

СҚ – салыстырмалы құрылғы

М – реверсивті күшейткіш

R₁ – термотүрлендіргіш

R₁ кедергісі өзгерген кезде көпірдің тепе-теңдігі бұзылады Салыстырмалы құрылғыда келістірілмеген дабылы күшейіп, М қозғалтқышына беріледі. Келістірмеу таңбасына байланысты қозғалтқыш реохорд кедергісін өзгерте отырып, келістірмеген дабылды 0-ге дейін кішірейте айналады.

Айнымалы токтың автоматты көпірлері кешенді кедергіні өлшеу және тіркеу үшін 2 қозғалтқышқа ие болуы керек. Олар модуль және фаза бойынша тепе-теңдік шартын қамтамасыз етеді. Берілген көпірлер тұрақты ток көпірлерге қарағанда дәлдігі төмен және өте күрделі.

Автоматты көпірлердің микропроцессорлық схемалары салыстыру әдісін ішкі үлгілі өлшемімен салыстыру әдісін қолданады. Өйткені бір өлшеуіш тізбекті аз уақыт аралығымен бірнеше рет санақтар жүргізген кезде көптеген қателіктер есептелмейді. Микропроцессор тізбектей және параллельді қосылғанда, белгісіз компоненттің амплитудасымен фазаны анықтау үшін қолданады және пайда мен диэлектр шығын тангенс бұрышын диспейге шығарады.

Микропроцессорлары бар автоматты көпірлерде 3 және 4 қысқышты санақтар қолданылады. Ол өткізгіштер мен контактер кедергілері және паразитті сыйымдылықтарды толтыруға мүмкіндік береді. Осындағы автоматты астарлы құрылғы (подстройка) аспаптағы қысқыш сияқты экрандалмаған бөліктер әсерін ескермейді.

Кейбір көпірлер ішкі және сыртқы ток көзін қолданғанда дабыл дәрежесін басқаруды рұқсат етеді. Көптеген аспаптарда оптимальді жиілікті таңдап алу үшін арнайы құрылғылар бар. Бұл аспаптар шу әсерінен пайда болған қателіктерді болдырмау үшін, бірнеше санақтар жүргізіп, олардың орта мәнін анықтайды.

Типті көпір L,C,R,D және Q (D-шығын бұрышының тангенсі, Q-пайдалылық) сияқты параметрлерді өлшей алады.

Сурет 3. Автоматты көпірдің схемасы

Жиілігі қатаң анықталған синусоидалды ауытқулар жиілігі бойынша қайта құрылатын кварцты генератордан зерттелетін аспаптың А нүктесіне беріледі. Фазалық ығысуы тағы 2 дабыл арасындағы фазалық детекторлары үшін тіректі болып келеді және өлшенетін аспаптағы ток пен кернеу векторларының компонентін өлшеуін қамтамасыз етеді. Өлшенген дабылдар аналогты-цифрлі түрлендіргіштен микропроцессорға өтеді. Сосын зерттелетін аспаптың параметрлері есептеліп, нәтижесі дисплейге немесе басқа бейнелеуші құрылғыға шығарылады. Сөйтіп, егер V_I жәнеV_Q –зерттелетін аспапта активті және реактивті кернеулерінің құрушылары болып келсе, I_I және I_Q –прибор арқылы активті және реактивті құрушы ток болса, онда эквивалентті параллель активті кедергі R, параллель реактивті кедергі X және Q пайдалылық келесі түрде анықталады:

;

;

.