Жасалу моделі

	Химиялық элемент (Gen) +оксид тобының аты
Латынша атауы	Саlсіі oxydum	Каlіі hydroxydum	Hydrogenii peroxydum
Қазақша атауы	кальций оксиді	калий гидроксиді	сутек пероксиді

§17. Тұздардың атаулары

Тұздардың латынша атаулары екі зат есімнен тұрады: бірінші сыңары - ілік жалғаулы катионның немесе дәрілік заттың тривиальды аты; екіншісі -атау күйіндегі анионның атауы /септік бойынша өзгереді/.

Оттексіз қышқылдардың тұздарында аниондардың атаулары септеудің екінші түріне жататын /neutrum/ зат есімдерінен болады. / -id;um,id-i/, ал оттекті қышқылдардың тұздарына — септеудің III түріне жататын masculinum зат есімдерінен болады /-as-atis, -is-itis/.

Негізгі түздарда аниондардың аттары sub деген приставка арқылы ал қышқыл тұздарда hydro деген приставка арқылы жасалады.

Аниондардың атаулары

Сөздіктегі түрі		Септеу түрі	латынша мысалдар	қазақша баламасы
				жүрнақ	анионның аты
Nom Gen Род as atis m		III	sulfas,atis m	-ат	сульфат
is itis	m	III	sulfis, itis m	-ит	сульфит
idum idi	n	II	sulfidum. in	-ид	сульфид

в) sub + nitras, atis m –негiзгi нитрат

г) hydro + tartras, atis m - гидротартрат

Натрий мен калий тұздары

Натрий мен калий тұздарының латынша атауын дәрілік заттың атауына natrium немесе kalium деген сөзді қосып айтады. Сөз дефис арқылы және кіші әріппен жазылады.

Мысалы: сульфацил -натрий /тұзы/- Sulfacylum (i) –natrium (i)

NB! Натрий кофеин - бензоаты

Coffeinum (i) – natrii benzoas (-atis)

§18. Эфирлердің атаулары (aether, eris m)

Эфирлер тұздар сияқты екі зат есімнен: ілік септікте берілген катионның, атау септікте берілген анионның атауынан түрады. Эфир атауының құрамында yl деген бөлшек міндетті түрде кіреді.

Эфирлердің жасалу моделі

	катион	+ анион	Қазақша атауы
Nom.	Methylii Phenylii Amylii	salicylas salicylas nitris	метил салицилаты фенил салицилаты амил нитриті
Gen.	Methylii Phenylii Amylii	salicylatis salicylatiss nitritis	метил салицилатының фенил салицилатының амил нитритінің

NB! Қазақ тілінде эфирлердің атауы екі сөзден тұрады, ал орыс тілінде бір

сөзден /фенилсалицилат; амил нитрит./

Химиялық номенклатура Жаттығулар

1. Қышқылдардың жасалуы

Nom.et Gen. sing. форм. қышқылдардын латынша атауларын

жазыңыз.

а) тотыгу дәрежесі жоғары

Үлгі: бор қышқылы

Nom.Acidum boricum Gen.Acidi borici

1. ацетилсалицил қышқылы

2. бензой қышқылы

3. фоли қышқылы

4. құмырсқа қышқылы

5. азот қышқылы

6. фосфор қышқылы

7. күкірт қышқылы

8. аскорбин қышқылы

9. глютамин қышқылы

10. лимон қышқылы

б) тотығу дәрежесі төмен

Үлгі: күкіртті қышкыл Nom. Acidum sulfurosum

Gen. Acidi sulfurosі

1. мышьякты қышқыл

2. азотты қышқыл

3. хлорлы қышқыл

4. фосфорлы қышқыл

5. теллурды қышқыл

в) оттексіз қышқылдар

Үлгі: хлорсутек /тұз /қышқылы

Nom. Acidum hydrochloricum

Gen. Acidi hydrochlorici

1. йодсутек қышқылы 4. теллурсутек қышқылы

2. күкіртсутек қышқылы 5. фторсутек қышқылы

3. бромсутек қышқылы 6. циансутек қышқылы