- •Латын алфавиті
- •Фармацевтикалық терминология
- •1 Сабақ
- •§ 1 Фармацевтикалық терминология туралы жалпы түсінік
- •§ 2 Фармацевтикалық терминологияның құрамы
- •§ 3 Кейбір фармацевтикалық терминдердің түсініктемесі
- •§4. Дәрі-дәрмектердің тривиальды атаулары
- •§5. Тривиальды атаулардың жасалу моделі
- •§6. Сөз құрамында жиі кездесетін сөз бөлшектері
- •II. Дәрі-дәрмектердің аттарын латынша жазып, мағынасын түсіндіру
- •III. Жиі кездесетін түбірлердің астын сызып, мағынасын түсіндіру
- •2 Сабақ
- •§ 7. Етістік туралы жалпы түсінік
- •§ 8. Етістіктің жіктелу түрлері. Сөздіктегі түрі
- •§ 10. Шартты рай
- •§ 11. Бұйрық рай (Imperativus)
- •§12. Рецепте кездесетін етістіктер
- •§13. Рецепте fierі деген етістіктің қолдану мысалдары
- •3 Сабақ
- •§14. Химиялық элементтер
- •§15. Қышқылдар атаулары (қышқыл- Acidum, I n)
- •§16. Оксидтердің атаулары
- •Жасалу моделі
- •§17. Тұздардың атаулары
- •Аниондардың атаулары
- •§18. Эфирлердің атаулары (aether, eris m)
- •Эфирлердің жасалу моделі
- •1. Қышқылдардың жасалуы
- •II. Оксидтердің, пероксидтердің, гидроксидтердің жасалуы.
- •III. Тұздардың жасалуы
- •§19. Рецепт
- •§ 20. Рецепттің құрамы
- •§21. Дәрі- дәрмектердің мөлшерін белгілеу жүйесі
- •Рецепт үлгісі
- •§ 22. Рецептте қосымша қойылатын белгілер
- •§ 23. Рецепттің латын тілінде жазу ережесі
- •Рецепт жолының жазылуы
- •§24. Көп сөзді дәрі-дәрмектердің аттары
- •§25. Рецепте кездесетін предлогы бар сөз тіркестері
- •Латын септіктерінің жалғаулар кестесі
- •§ 26. Таблеткалардың және суппозийторийлердің жазылу ерекшеліктері
- •Таблеткалардың, суппозиторийлердің, драже және аэрозольдердің рецепт жолында жазылуы:
- •Рецепттер бойынша тапсырмалар
- •1 Тапсырма
- •2 Тапсырма
- •3 Тапсырма
- •4 Тапсырма
- •5 Тапсырма
- •6 Тапсырма
- •7 Тапсырма
- •Фармацевтикалық терминологиядан қысқаша сөздік
- •Дәрі-дәрмектердің аттарында жиі кездесетін түбірлер
- •2 Тапсырма химиялық номенклатура Химиялық элементтерінің атаулары
- •Тұздардың және эфирлердің атаулары
- •Химиялық номенклатурадағы қолданылатын сын есімдер
- •3 Тапсырма Дәрі түрлерінің аттары
- •Дәрілік заттардың аттары және басқа сөздср
- •Дәрі-дәрмектердің аттары
- •4 Тапсырма Дәрілік шикізаттар
- •Б) Өсімдіктердің аттары
- •Дәрі-Дәрмектердің аттары
- •Дәрі- дәрмектердің аттарында кездесетін анықтауыштар
- •5 Тапсырма Дәрілік шикізат. Өсімдіктердің аттары
- •Дәрілік заттардың аттары
- •Дәрі дәрмектердің атауларындағы анықтауыштар
- •6 Тапсырма Рецептерде кездесетін предлогы бар сөз тіркестері
- •Дәрілік заттардың аттары
- •Дәрі - Дәрмектердің атауында кездесетін анықтауыштар
- •Рецепттегі қысқартулар
- •Рецептегі қысқартулар
- •Әдебиеттер
§25. Рецепте кездесетін предлогы бар сөз тіркестері
Латын предлогтар екі септікті кажет етеді табыс. ( Accusativus ) және көмектес ( Ablativus ) септіктерін.
Септіктер |
Предлогтар |
Мысалы |
Асс.
|
ad — шамасында, үшін
сontra – карсы
рer — аркылы рost — соң. кейін |
ad 20,0 — шамасы 20,0 ad vitrum nigrum кара шыны ыдыста сontra tussim жөтелге қарсы рer os - ауыз арқылы рost morbum – аурудан кейін |
Аbl. |
cum (немен?) ex (неден?) pro - арналған, үшін |
cum extracto –экстрактпен ex aqua – судан pro injectionibus –инъекция үшін |
Acc.
Abl.
|
in (қайда?) sub – астына sub – астында in (қай жерде?)
|
in vitrum – шыны ыдысқа (Acc.) sub linguam– тіл астына (Acc.) sub lingua - тіл астында (Abl.) in vitro – шыны ыдыста (Abl.)
|
Табыс септіктің (Асс.) қолданылуы:
Заттың санын белгілеу кезінде;
Таблеткалардың, балауыз дәрілердің, драже, аэрозоль, көз пленкаларының ерекше формаларының жазылуында;
«Осындай мөлшерде бер» деген рецептің тұжырымында;
Дәрінің қолданылуы және оның қабылдау тәсілі туралы көрсетілген предлогы бар рецептік тұжырымында;
Көмектес септіктің (Abl.) қолданылуы:
Предлогтар қосылған дәрілік препараттардың атауларында;
numero (саны) деген тұжырымында;
Дәріні беру, қабылдау, сақтау және дайындау тәсілі туралы көрсететін предлогы бар сөз тіркестерінде.
Латын септіктерінің жалғаулар кестесі
-
Accusativus
Ablativus
Sing.
Pl.
Sing.
Pl.
I – am
I – as
I – a
I – is
II – um
II – os
II – o
II – is
III – em
III – es
III – e
III – ibus
IV – um
IV – us
IV – u
IV – ibus
V - em
V - es
V - e
V - ebus
§ 26. Таблеткалардың және суппозийторийлердің жазылу ерекшеліктері
Рецепте таблеткалардың, суппозиториялердің, драже және аэрозольдің дәрілік формаларының атаулары табыс септікте жекеше немесе көпше түрінде жазылады.(Tabulettas; Suppositoria; Dragee; Aerosolum)
Кейбір таблеткалардың құрамы бірнеше дәрілік заттардан тұрады. Осындай жағдайларда дәрілік препараттарға сауда атауы беріледі. Сонымен бірге сол атау тырнақшаға алынып атау септікте жекеше түрде жазылады. Мысалы, «Пенталгин» таблеткалары (Tabulettae “Pentalginum”). Сауда атауы бар таблеткалардың жазылуында мөлшері көрсетілмейді.
Егер таблеткалардың құрамы бір дәрілік заттаң тұрса, онда дәрілік түрдің белгілеуінен дәрінің атауы ілік септігінде қойылады, одан кейін мөлшері көрсетіледі.
Егер суппозиторийлердің құрамы бір дәрілік заттаң тұрса, онда оның атауы арқылы дәрінің дәрілік түріне “cum” предлог қосылып, одан кейін мөлшері көрсетіледі.
Мысалы: Recipe: Suppositoria cum Theophyllin 0,2
Ал: Теофиллин қосылған суппозиторийлерді 0,2