72. Сұхбат - әлеуметтік зерттеудің тәсілі.

Социологияда кеңінен қолданылатын әдістердің бірі сұхбаттасу, ол ақпараттарды алу әдісі. Сұхбаттасуда қойылатын сұрақтар нақты, мазмұнды, мақсатты, тұжырымды болуы шарт. Ол жұмыс, оқу т.б. қызмет орындарында жүргізілді. Респондент болып кімдердұұің қалыптасуына қарай сұхбат топтық және жеке адамдық деп бөлінеді. Топтық сұхбат шағын топтарда жүргізіледі де топтың, жеке адамның ой пікірі, ұстаған бағыты анықталады. Сұхбаттың бұқаралық түрі де бар. Оған телефонмен сұхбаттасуды да жатқызуға болады. Телефондық сұхбаттың сұрақтары қысқа және тұжырымы барынша қарапайым болуы шарт.

Сұхбаттасу процесі шамамен бірнеше кезеңдерге бөлуге болады: бірінші кезеңде респондентпен байланыс орнатып, оны әңгімеге тарту жағымды көңіл күйді қалыптастыру керек. Зерттеуші өзін таныстырады, қай ұйымнан екенін айтады, сұхбаттың мақсаты мен міндетін түсіндіреді. Содан кейін барып алғашқы сұрақ жауапқа көшеді. Бұл екінші кезеңді қамтиды. Жауапшы әңгімесін бөлмей, шыдамдылықпен тыңдағаны дұрыс. Үшініші кезеңде негізгі сұрақтар қойылады. Зерттешінің респондентке айтқан мәселелермен келіспеу мүмкіндігі болады, сонымен бірге мүмкін жауапшы сұрақтың мәнін түсінбеген болады. Ондай жағдайда сұрақты қайталап қою керек, басқаша сөзді қолданып оны дұрыс немесе сұрақты түсіндіру керек. Кейбір адам өзінің ойын дұрыс жеткізе алмаудан болады. Мұндайда оның берген ақпараттың құнды екенін баса айтып және сұрақтарға бірлесе жауаптар іздеуді ұсынған жөн болады. Төртінші кезеңде сұхбат қортындалып, оның негізгі нәтижелері анықталады. Сұхбаттың соңында зерттеуші жауапшыға рахметайтуы тиіс.

74. Басшылық ету стилі, оның түрлері.

Басқару стилінде екі өзара байланысқан ж

Стилді анықтауда әлеуметтану басқармасы, бағынушылар ен жұмыс істеуде, басқарушылардың қолданатын типтік қабылдау сияқты және оның индивидуалды сапасымен анықталатын, басқрушы қызметінің ерекшеліктері сияты да көңілге бір уақытта қабылданатынынт көрсететін, кешендік қарастыруды қолданады. Стиль көп жағдайда басқарушының беделділігі мен тиімділігін аны.тайды. әлеуметтік әдебиеттерде әртүрлі типті және классификациялы басқарма стильдері көрсетілеген. А.Л.Журавлев басқарма стилінің өш түрін көрсетті ұсынды: директивтік(автократтық), коллегиалық(демократиялық) және беделсіз(попустительді).

Директивтік(автократтық). Бұл басқармалық стильдің қатаң қолдануында басқарушы құрылымының формальді принциптерімен сәйксті өзінің жүрісін құрайды. Бұндай басқарушы ұжымға қатысты қашықтықты ұстайды, формалды емес кантактілерге жоламауа тырысады. Ол ұйымдағы болып жатқан істерге жауапкершілікпен толық билікті өзіне алады, ұйымда және ұжымдағы қатынастардың барлық көлемін бақылауға тырысады. Сол кезде тек нәтиже ғана емес, сонымен қатар процестің өзіне де көңіл аударады. Шешімдер тек оның өзімен ғана қабылданады, жұмысшылар тек олардың жұмысына керекті ғана ақпаратты алады. Бұндай типті басқарушылар билікті, талап еткіш, мақсаттық функцияға ғана бағдарланады.

Коллегиалық(демократиялық). Басқарушылардың бұл типті өз жұмысында қол астындағылармен өзара қатынасында формальды да, формальды емес те құырылымды бағдарлығымен келістіріледі, олармен фамильярлікті жібермей отырып, достық қатынаста болады. Билікті өзі мен қол астындағылары арасында бөлуге ұмытлады, шешім қабылдауда ұжымның ойын ескереді, процестің әр кезеңіне берілмей, тек соңғы нәтижені бақылауға ұмтылады. Жұмысшылар өз ұжымының перспиктивтігі туралы, ортақ тапсырманың орындалуына өз орны туралы толық ақпрат алады.

Беделсіз(попустительді). Басқарудың пассивті стилі қызметкерлермен формальді емес қатынастарын қолдауға бағытталған, оның жауапкершілік пен билікке делегирленуі. Басқарушылар өз қол астындағыларға толық еркіндік беріп, олар қызметін өзінше ұйымдастырады, шешімдерді ақылдасып қабылдайды. Басқарушы тек керек кезде ғана өндірістік процесске қосылады, бақылайды стимулировать етеді.