Тақырып 2. 1с:Кәсіпорындағы базалық түсініктеме

Константы - тұрақты мәлімет беретін бағдарламаның объектісі.

Әрбір константтық жұмыстар арнайы терезеде жүргізіледі.

Операции→ Константы

Справочники– тұрақты және шартты тұрақты ақпараттар сақталған бағдарламаның объектісі. Экранға анықтаманы шығару үшін келесі жағдай қолданылады:

Операции→ Справочник

Экранға анықтама жүйесінде барлық тізім шығарылады, бұл анықтама керекті тізімі атын таңдаңыз.

Документы– шаруашылық операцияларды рәсімдейтін электронды түрінде бағдарламаның объектісі.

Операции→ Докуметы→Выбор журнала→ Добавить→ выбор докумета

Кәсіпорында болып жатқан қандайда бір жағдайларды көрсту сондай-ақ 1С мәліметтерін қолдану және есептерді басқару үшін «Банк и Касса», «ОС и НМА», «Зарплата» и т.б. закладтар қолданады.

Отчеты. Түрлі ақпараттарды алу үшін қолданылады, мұнда нақты кретирилар бойынша ттолық ақпараттар және қорытындылар болады.

Барлық есеп жұмыстары «Отчеты» менюда болады.

План счетов– құндылықтар мен міндеттерінің есебін жүргізетін шоттар жоспарының объектісі.

Шоттар жоспарын менюдан ашуға болады

• Предприятие→ План счетов→ План счетов бухгалтерского учета

• Опрации→ План счетов→ План счетов налового учета

План видов характеристик– субконты түрін құруға мүліктік беретін объект. Субконты термині анықтамасын білдіретін ол бухгалтерлік шот бойынша есеп талдауды енгізеді. Әдетте субконт ретінде кәсіпорындағы есепті талдауды енгізу объектісі болады.

Опрации→ План видов характеристик

План видов расчета– есеп объектінің сипаттайтын бағдарламаның объектісі.

Опрации→ План видов расчета

Мысалы, Оснавные начисления организации есептеу түрі жоспары жалақы есептемесі қолдану бойынша төлем тізім құрамына енгізіледі.

Регистры– бұл тізім:

• бухгалтерлік регистірі

• жинақтаушы ригистірі

• Мәліметттер регистірі

Журналы- әр түрлі бөлімдерге бөлінбейтін құжаттар тізімдемесі

Операции→ Докуметы→Выбор соответствующего журнала

Тақырып 3. Кіріс қалдықтарын енгізу

Басты мәліметтерді енгізу. «1С: Бухгалтерии 8 для Казахстана»-ны ең бірінші қосқанда алғашқы ақпараттық базаны толтыру автоматты түрде болады.

«1С: Бухгалтерии 8 для Казахстана» толтырылған шот жоспары мен және басқа құрылымдармен қойылады, олар бухгалтерлік және салықтық есеп енгізу дайындалды. Сондай-ақ бұл құрылымдарды қолданушы өзгерте алады.

Мекеме туралы жалпы мәліметтер «Предприятие» - «Организации» менюіне кіреді. Әр мекеме үшін қысқа және толық атау нұсқасын және басқа мәліметтер, олар «Организации» анықтама элемент формасымен қарастырылған – содан бұл анықтамалар «1С: Бухгалтерии 8 для Казахстана» құжаттарына және есеп формасына автоматты түрде енгізіледі. Мекеменің есептік шоттары туралы мәліметтері енгізіледі.

Шаруашылық жағдайларды тіркеу барысында ең алдымен бухгалтерлік және салықтық есеп бойынша кәсіпорынның есеп саясаты туралы мәліметтер енгізіледі (меню «Предприятие» - «Учетная политика» -

Есеп саясаты (бухгалтерский учет)», «Учетная политика(налоговый учет)», «Учетная политика (по персоналу)»). Есеп талдауы мына менюда құрылады «Предприятие» — «Настройка параметров учета».

Мекеме бөлімшелері және складтар туралы мәліметтер енгізіледі (меню «Предприятие» — «Подразделения организаций») и складах (меню «Склад» - «Склады (места хранения)». Бұл мәліметтер материалдпрды орналасуын тіркеу мен қолданылады. Сонымен қатар жұмыскерлер туралы мәліметтер енгізу кезінде бөлімшелер туралы мәліметтер қолданылады.

Шаруашылық операциялар тіркеу негізінде және құжаттарды автоматты түрде толтыру кезінде «1С: Бухгалтерии 8 для Казахстана» мәліметтерін қолдану арқылы кәсіпорынның жауапты қызметкері туралы мәліметті көрсету керек. (меню «Предприятие» — «Ответственные лица ор­ганизаций»).

Ең алғашқы жалақыны есептеу кезінде кәсіпорынның қалған жұмыскерлерінің мәліметтерінің жалақысының минималды түрін енгізу керек. Сол үшін мекеме қызметкерлерінің анықтамасына қызметкерлерінің аты-жөні, туған күнін көрсету жеткілікті (меню «Кадровый учет» — «Физические лица»). Жұмыскер туралы мәлімет, қызметі жөнінде мәліметі қызметкерлерді жұмысқа орналастыру кезінде енгізіледі(меню «Кадровый учет» — «Прием на работу»).

Қызметкерлерінің қалаған мәліметтері қажет жағдайда енгізіледі.

Егер «1С: Бухгалтерии 8 для Казахстана» жұмыс атқаратын кәсіпорынға енгізілсе, онда есеп кезеңінің басында кәсіпорынның шаруашылық жағдайларын сиппаттайтын ақпараттық база енгізіледі. Атап айтсақ, тауарлы-материалдық құндылықтарды есептейді (меню «Предприятие» — «Товары (материалы, продукция, услу­ги)» — «Номенклатура»). Құжаттарды шаруашылық операцияларды тіркеу процесінде кәсіпорынның қызметтік серіктестер туралы мәліметтер енгізіледі (меню «Продажа» — «Контрагенты»). Сондықтан әрбір контрагент кем дегенде бір келісім шарт толтыру қажет.

Бухгалтерлік есеп шоттары бойынша бастапқы қалдықтар жай праводкада енгізу жолында тіркеледі.

Негізгі қорлар бойынша және жалақы бойынша арнайы құжаттар арналған (меню «Операции» — «Опе­рация (бухгалтерский и налоговый учет)»). Для ввода начальных остатков по основным средствам, и по зарплате предназначены специальные документы (меню «Предприятие» - «Ввод началь­ных остатков»).

Бастапқы қалдықтарды енгізу. Ең алдымен «1С: Бухгалтерии 8 для Казахстана» көмігімен шаруашылық қызмет факторларын тіркеу үшін бухгалтерлік есеп және салықтық есеп шоты бойынша бастапқы қалдықты енгізу керек. Бұл бухгалтерлік және салықтық есеп шотында стандартты және регламетті есептеме негізінде ағымдағы қалдық дұрыс көрсетілмейді. Егер кәсіпорын жаңа болса және шаруашылық қызметі енгізілмесе, онда бастапқы қалдықты енгізу қажет емес қалдықты есепті кезеңнің басында – жыл, квартал немесе ай енгізу қажет.

Қалдықтарды енгізу кезінде операция датасы есептік кезең басынан, датасына сәйкес келу керек. Мысалы, жыл басындағы қалдық ағымдағы жылдың 31 желтоқсанда енгізіледі.

Бухгалтерлік және салықтық есеп шоттары бойынша қалдықтар әрбір мекеме бойынша жеке енгізіледі.

000 қосымша баланстық шоты бойынша кореспонденцияға праводка ретінде шот немесе субшот бойынша қалдықтар енгізіледі. Дебиттік қалдық шоты берілген дебиттік шотқа және 000 кредиттік шотқа енгізіледі. Кредиттік қалдық шоты берілген кредиттік шотқа және 000 дебиттік шотқа енгізіледі. Есептік талдауда енгізуді қарастырған кезде шот бойынша қалдық әрбір есеп объектісі бойынша енгізіледі, бухгалтерлік салықтық есеп шоты баланстан тыс қалдық бойынша кореспонденциясыз енгізіледі. Негізгі қорлар объектісі бойынша қалдықтар «Ввод начальных остатков по ОС» («Предприятие» — «Ввод начальных остатков» — «Ввод начальных остатков по ОС») құжаттармен рәсімделеді.

«Ввод начальных остатков по зарплате» («Предприятие» — «Ввод начальных остат­ков» — «Ввод начальных остатков по зарплате») арнайы құжаты арқылы жалақыға байланыста есептеледі енгізу мәліметтері. Бухгалтерлік есеп қалдықтарын енгізу дұрыстарын «Оборотно-сальдовая ведомость» стандартты есеп көмегі мен тексеруге болады. 000 сальдо қосымша шотында енгізілген қалдықтар нөлге тең болу керек.

4-тақырып . Өткізімді автоматты және қолмен (қарапайым) енгізу.

Есепті өздігімен енгізу .

«Қазақстан үшін 8 1C:Бухгалтерияда» есепті жүргізудің негізгі әдісі ретінде маңызды құжаттар көмегімен шаруашылық әрекеттер фактілерін тіркеу болып табылады. Осы әдіс келесідей жеңілдіктерге иемденеді:

• алдын-ала енгізген ақпарат негізінде жаңа ақпаратты автоматты түрде енгізу;

• құжаттың жазба түрін алу (қағаз жүзінде);

• құжаттарды жүргізу барысындағы бухгалтерлік және қаржылық есеп тіркеулерінің автоматты түрдегі қалыптасуы.

Есепті жүргізудің альтернативті әдісі ретінде шаруашылық фактілерді қолмен өткізуді тіркеу болып табылады. Бұл әдіс талпынуды көп қажет етеді, бірақ бастапқы меңгеру үшін ең тиімді түрі болса керек.

«Қазақстан үшін 8 1С:бухгалтерия» операциясы үш әдіспен қалыптаса алады:

• құжаттармен;

• типтік операцияны қолдану арқылы;

• қолмен.

Жоғарыда аталған әдістермен енгізілген операциялар операциялардың ортақ журналдарында тіркеуге алынады («Операциялар» - «Операциялар журналы» мәзірі)

Операциялар журналының төменгі жағында ерекшеленген операцияларға жататын өткізімдер көрсетіледі. Сондай-ақ, бухгалтерлік есептің өткізімдері «Бухгалтерлік есеп» тақырыпшасында бейнеленсе, КПН бойынша салықтық есеп өткізімдері «Салықтық есеп» тақырыпшасында бейнеленеді.

Бухгалтерлік есеп өткізімдері мен салықтық есеп өткізімдерін «Операциялар» - «Өткізімдер журналы (бухгалтерлік есеп)», «Операциялар» - «Өткізімдер журналы (салықтық есеп)» мәзірлері сияқты арнайы журналдарда көруге болады.

«Қазақстан үшін 8 1C:Бухгалтериядағы» өткізім кредит және дебит өткізімдері үшін шартталатын келесі маңызды емес реквизиттерден тұру мүмкін:

• саны (егер дебит және кредит есетері үшін сандық есеп жүргізу қасиеті белгіленсе);

• валюта және валюталық мөлшер (егер дебит және кредит есетері үшін валюталық есеп жүргізу қасиеті белгіленсе);

• субконто (бірден үшке дейін; дебит және кредит үшін жеке субконто түрлері бойынша – аналитикалық есеп объектілері топтары бойынша қасиеттер белгіленсе).

Субконто түрі ретінде мысалға контраген сұрақтамаларын орнатуға болады (ұйымның іскерлі серіктерінің тізімдері).Осының ішінде нақты субконто (дәлірек, нақты субконто мәні ретінде) осы тізімнен алынған нақты ұйым серігі алынады.

Есепті қолмен енгізу барысында тұтынушы шартты түрде өткізімдердің барлық реквизиттерін көрсетіп өту керек (соның ішінде дебеттің үш субконтосы және кредиттің үш субконтосы). Бірақ шаруашылық әрекеттер фактілерін құжаттар арқылы тіркеуде өткізім реквизиттері автоматты түрде толтырылады.

Типтік операциялар. Тиептік операция қайталанатын операцияларды енгізу үшін арналған. Типтік операция бухгалтерлік есеп және салық есебінің өткізімін қалыптастыру мен шаруашылық операциялар жайлы мәліметтерді енгізудің шаблоны ретінде қолданылады.

Типтік операциялар шаблоны «Операциялар» - «Титік операциялар» мәзірі арқылы қол жететін «Типтік Операциялар» сұрақтамасында сақталады.

Типтік операция шаблоны негізінде жаңа операцияның ақпараттандырылған базасын енгізу үшін барлық жинақталған типтік операциялар тізімін ашып, курсорды керекті типтік операция тізіміне орнатып, «Операцияларды енгізу» кнопкасына басу қажет. Осының нәтижесінде типтік операцияның жоғарғы жағында форма ашылу тиіс. Осы формада («Өткізімді қалыптасытру» кнопкасын басу керек – осы жерде қосымша операциялар параметрінің терезесі ашылмақ).

Құжаттардың кестелік бөліктерін автоматты түрде толтыру. Құжаттардың кестелік бөліктерін тез толтыру үшін таңдау механизмі қолданылады. «Таңдау» кнопкасын бақан кезде құжаттың кестелік бөлігінде таңдаудың арнайы формасы шақырылады.

«Таңдау» алаңында форманың төменгі кестелік бөлігі автоматты түрде соңғы мәліметтермен толтыратындай таңдау түрі көрсетіледі. Қол жетерлік таңдау түрлерінің тізімі құжат түріне және өзгеріске жататын кестелік бөлігіне тәуелді. Содан соң тізімнің таңдама формасының кестелік бөлігіне тышқанмен екі рет басқаннан тұтынушы осы мәліметтерді құжаттарды кестелік бөлікке ауыстыра алады.

Осындай механизмді жеңілдету ретінде автоматты түрдегі толтыру механизм болып табылады.Автоматты түрде толтыру механизмі құжаттың басындағы кестелік бөлігіндегі «Толтыру» кнопкасын басу арқылы жүзеге асырылады. Ашылған мәзірден тұтынушы автоматты толтыру түрін таңдап, құжаттың кестелік бөлігі таңдалған критерийлерге сай келетін барлық мәліметтермен толтырылады.

Мәліметтерді енгізу.

Шаруашылық әрекеттер фактілерін тіркеу құжаттарды енгізудің келесі тізбегі бойынша жүзеге асырылады: тұтынушы құжаттардың керекті журналын ашып, жаңа құжат құру командасын орындайды. Ол үшін «Қосу» кнопкасын басу керек. Альтернативті нұсқа ретінде – журналдың командалық панелінде «Әрекеттер» кнопкасын басып, шыққан мәзірлерден «Қосу» пунктін таңдау керек. Экранда тұтынушы операция түрін орнатып, сосын толтырып, ал сосын құжатты жазып, өткізетінқұжаттың жаңа формасы ашылады.

Құжатты жазу үшін форманың төменгі бөлігіндегі «Жазу» кнопкасы арналған; құжатты өткізу үшін – командалық панельдің «Өткізу» кнопкасы, құжатты жазу, өткізу және жабу үшін форманың төменгі бөлігінде «ОК» кнопкасы арналған.

Құжатқа автоматты түрде нөмір берілу құжатты тіркеуден кейін жүзеге асырылады. Мұндай жағдай тұтынушылардың желілік жұмысында құжаттар нөмірін өткізуге жол бермейді. Құжатқа берілген нөмірді тұтынушы ешуақытта өзгерте алмас, қолмен нөмірді өзгерту үшін құжаттың командалық панелінде «Әрекеттер» мәзірінде «Нөмірді редакциялау» жалаушасын орнату керек.

«Қазақстан үшін 8 1C:Бухгалтерия» тұтынушыларға құжаттарды енгізуді жылдамдатудың бірнеше механизмдерін ұсынады:

• тұтынушы құжат формасын алдын ала енгізілген құжатты көшіріп, содан соң тек керекті бөлігін өзгертуге болады (ол үшін журналдың немесе тізім командалы панель формасынан «Көшіру» немесе «Әрекет» - «Көшіру» кнопкасының көмегімен «1С:Кәсіпорын 8» бағдарламасының жүйелер тізіміндегі жазбаларды көшіру);

• кейбір құжаттарды алдын ала енгізілген басқа түрдің құжаттары негізінде енгізуге болады;

• құжаттар топтармен автоматтандырылған өндірулер немесе т.б. енгізіле алады.

5 - тақырып. Кассадағы операциялық есептер

Кәсіпорынның кассасы туралы мәліметтер «Касса» анықтамасындасақталады. Оны «Банк и касса» - «Кассы» меню арқылы ашуға болады.

Әр кассада жауапты тұлға және есеп валютасы көрсетіледі. Әрбір кәсіпорын шетел валютасы сияты регламенттік валюта кассалық операция есебін жүргізе алады. Жауапты тұлғалар мәліметтері уақыт өте келе өзгеріп отыруына байланысты жауапты тұлғаны бекіту кезінде енген өзгерістері бар дата күшке енеді. Қолданушының ыңғайына қарай бір кассаны негізгі касса ретінде бекіту ұсынылады.

Ақша қаражатының түсуі

Ақша қаражатының түсуін тіркеу үшін «Приходный касоовый ордер» құжаттарында арналған (меню «Бланк и касса»-«приходный кассовый ордер»). Бұл Құжат арқылы келесі шаруашылық операция түрлері көрсетіледі:

• «Оплата от покупателя»;

• «Возврат ДС подотчетниом»;

• «Возврат ДС поставщиком»;

• «Возврат ДС работником»;

• «Получение наличных ДС в банке»;

• «Расчеты по кредитам и займам с контрагентами»;

• «Оплата от структурного подразделения»;

• «Прочий приход ДС»

Перация түрі «операция» реквизитінде бекітіледі. «Оплата от покупателя» операциясы ақшаның түсуі кезінде көрсетіледі. «Договор» реквизитінде «ПКО» құжатында «с покупателем» түрі бар келісім шартты таңдау қажет. «1С:бухгалтерия 8 для Казахстана» құжатын жүргізу кезінде авансқа және төлемге түскен соманы және келісім шарттағы есептерді анықтайды. «Возврат ДС подотчетником» операциясы ақшаны қайтаруды тіркеу қарастырған. Берілген операция түрін таңдаған кезде құжаттың ішкі түрі өзгеріп отырады. «Возврат ДС поставщиком» операциясы ақшаның түсуін көрсетеді – кәсіпорынның қызметкерлері. Берілген операцияларды таңдау кезінде құжаттың қозғалысы және жұмыскерлердің тізімі көрсетіледі. «Получение наличных ДС в банке» операциясы банктегі мекеме есеп шотының ақшаның түсуі көрсетіледі. «Расчеты по кредитам и займам с контрагентами» операциясы несие және зайымдар бойынша ақша қаражаттар түсімі көрсетіледі. «Прочее» түрі бар келісім шартты таңдау керек. «Оплата от структурного подразделения» операциясы құрылымдық бөлімшелерден түскен ақшамен қолданылады. «Прочее» түрі бар келісім шартты таңдау керек. «Прочий приход ДС» операциясы қалған жағдайларда қолданылады. «ПКО» құжаты ҚҚС-ғы соммасы берілген.

Ақша қаражатының шығарылып салынуы.

«Расходный кассовый ордер» құжаты ақшаның шығының тіркеуге арналған (меню «Банк и касса»- «РКО» или меню «Банк и касса»-«Кассовые документы»). Бұл құжат арқылы шаруашылық операциялар анықталады:

• «Оплата поставщику»;

• «Возврат ДС покупателю»;

• «Выдача ДС подотчетнику»;

• «Выплата зарплаты по ведомостям»;

• «Выплата зарплпты работнику»;

• «Взнос наличными в банк»;

• «Расчты по кредитам и займам с контрагентами»;

• «Инкассация ДС»;

• «Выплата по исполнительным листам»;

• «Расчеты по доходу от разовых выплат с контрагентами»;

• «Оплата структурному подразделению»;

• «Прочий расход ДС».

«Оплата поставщику» операциясы жеткізіп салушымен есеп айырысу ақшаларын көрсетуге арналады. Бұл құжатты жүргізу келісім шарт есеп жағдайын анықтайды. «Возврат ДС покупателю» операциясы ақшаның түсімінің қайтару тіркелімі қолданылады «с покупателем» түрін келісім шартты жүгізеді. «Выдача ДС подотчетнику» операциясы ақшалардын есептемесі бойынша тіркеуг қолданылады. «Выплата зарплаты по ведомостям» операциясы жалақы беру бойынша ақшаның шығындарын көрсетуге арналған «зарплата к выплате организации» құжат түрін реквизиттік төлемде көрсету қажет, онда ақша жазылады. «Выплата зарплпты работнику» операциясы жалақыны нақты бір қызметкерлерге ақшасын беру туралы шығын «зарплата к выплате организации» құжат түрін төлем реквизитінде көрсету қажет. «Взнос наличными в банк» операциясы коммерциялық банктермен мекеменің есептік шотымен ақшаны тіркеу. «Расчты по кредитам и займам с контрагентами» операциясы кредит және займдар бойынша шығындарын көрсету. Таңдалған келісім шарт құрамды «прочее» болу керек. «Инкассация ДС» операциясы инкассаға сауда жеріндегі пайданы тіркеу. «Выплата по исполнительным листам» операциясы әлеумент алушылар бойынша жатады. Толтыру кезінде қарыздарды тіркеу «Ил перечисление получателям» құжаты кестелік түрде көрсетіледі. Осының негізінде ақша беріледі:

Расчеты по доходу от разовых выплат с контрагентами» операциясы контрагенттерде төлем беру үшін арналған. «Оплата структурному подразделению» операциясы құрылымдық бөлімшелерде ақша төлеу үшін қолданады «прочее» түрі бар құжатын таңдау қажет. Басқа жағдайда «Прочий расход ДС» операциясы қолдану керек.

Кассалық кітап

1С бағдарламасында кассалық кітап бұл есептік форма мұнда ақша қаражаттарының қозғалысы белгіденеді («Банк икасса»-кассовая книга) 1 С бағдарламасының пайдаланылуысы кассалық кітапбойынша белгіленген уақытқа есептік форманы баспа түрін шығарады. Тәртіп бойынша кассир кассалық кітапты күнделікті жүргізу керек. Сондықтан бағдарламада келесідей жүргізген дұрыс. Кассир 1С ден жұмыс күнінің соңында кассалық кітаптің есептік формасын басып шығарады. Бұл есептемені бастапқы құжаттар мен бас бухгалтерге береді. Бас бухгалтер есептеменің негізгі бөлігіне есептемелерге тігеді.

Кассалық құжат журналында есепті құру үшін «Кассовая книга» кнопкасы қолданылады. Берілген есеп көрсетілген кезең бойынша есептерді құрады. Сондай-ақ кассалық кітапқа валюталық қорды қайта бағалау түрі жазылады. Егер де мекемеде касса валюта түрінде жүргізілсе онда бастапқы және соңғы қалдық әрбір теріс валюта көрсеткіші ретінде жүргізіледі.