MATAN1
.pdf51
Если с>0, то полагаем
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
c tx |
ax2 bx c |
|
|
(5.6) |
|||||
|
|
|
|
|
|
||||||
Из (5.6) находим x |
b 2 ct |
r(t) - рациональная функция от t, |
dx r / (t) dt . |
||||||||
t2 a |
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
Следовательно, после применения указанной подстановки исходный интеграл
(5.1) будет иметь вид:
I R(x, ax2 bx c)dx R(r(t), c tr(t)) r / (t) dt R1 (t) dt, где R1 (t) –
рациональная дробь.
dx
4. Найти x2 x 1.
Решение. В нашем случае c=1>0. Применим вторую подстановку Эйлера:
|
|
|
|
|
|
|
1 2t |
|
|
1 tx |
x2 x 1 (или |
1 tx |
x2 x 1). Отсюда |
x |
, |
||||
1 t 2 |
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
dx 2 t 2 t 1 dt. Следовательно,
(1 t 2 )2
|
|
|
|
|
dx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
t 2 |
t 1 |
|
|
|
dt |
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dt 2 |
|
|
|
|
[ интеграл 29 (§3)) ] = |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 2t |
|
|
t |
2 |
|
2 |
|
t |
2 |
||||||||||||||||||
|
|
|
x2 x |
|
|
|
|
(1 |
) |
1 |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
1 |
|
|
|
1 |
t |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 t 2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
2 |
1 |
ln |
|
|
t 1 |
|
C ln |
1 x x2 |
x 1 |
C. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
t 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
1 x x2 |
x 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
Третья подстановка Эйлера. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
Если уравнение ax2 bx c 0 имеет действительные корни и , т.е. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
ax2 bx c a(x )(x ), |
|
то подстановка |
|
t(x ) |
ax2 bx c (5.7) |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
рационализирует интеграл (5.4). В самом деле: |
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
t |
2 |
(x ) |
2 |
ax |
2 |
bx |
c a(x )(x ), x |
t |
2 a |
r(t) - рациональная |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
t |
2 a |
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
52 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
дробь, dx r / (t) dt, |
|
r / (t) – |
|
рациональная дробь. Следовательно, интеграл (5.4) |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
I R[r(t), t(r(t) )]r / (t) dt R1 (t) dt, где R1 (t) – рациональная дробь. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
5. Найти |
|
|
|
|
|
|
|
|
dx |
|
|
|
|
|
|
|
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
(x 1) x2 |
3x |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
Решение. |
Применим третью подстановку Эйлера, так как x2 3x 2 |
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 t 2 |
|
||
(x 1)(x 2); ( 1, 2); |
(x 1)(x 2) t(x 1). |
Отсюда: x |
, |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
1 |
t 2 |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
2 t |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
t |
|
|
2t |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
x2 3x 2 |
t |
|
|
1 |
|
|
|
|
, dx |
dt. Тогда искомый интеграл ра- |
||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 t 2 |
(1 t 2 )2 |
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
1 t 2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
1 t 2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
вен (1 t |
2 |
) |
|
|
2t |
|
|
dt |
2 dt 2t C 2 |
|
|
x 2 |
|
C. |
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
t |
(1 |
t |
2 |
) |
2 |
|
|
x 1 |
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Отметим, что рассмотренные нами случаи исчерпывают все возможные варианты вычисления интегралов (5.4).
3. Интегрирование биномиальных дифференциалов.
Выражение вида xm (a bxn )p dx называется биномиальным диффе-
ренциалом. Пусть m, n, p - рациональные числа, |
a 0, b 0. Русским матема- |
||
тиком Чебышевым было показано, что интегралы вида |
|||
|
|
|
|
|
xm (a bxn )p dx |
|
(5.7) |
вычисляются в элементарных функциях тогда и только тогда, когда одно из
трех чисел |
p, |
m 1 |
, |
m 1 |
|
p |
является целым. Для вычисления интегралов |
|
n |
n |
|||||||
|
|
|
|
|
(5.7) применяются следующие подстановки:
) x t , г д е - наименьшее общее кратное знаменателей дробей m и n,
если p - целое число; |
|
|
|
|
|
) a bxn t |
г д е - знаменатель дроби p, если |
m 1 |
- целое число; |
||
n |
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
53 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
) |
ax n b t , |
г д е |
- знаменатель |
дроби p, |
если |
m 1 |
p - целое |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
n |
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
число. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
Рассмотрим случай ). В этом случае |
|
dx t 1dt, xm (a bxn )p dx |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
t m(a bt n )p t 1dt R(t) dt, где R(t) - рациональная дробь, |
так как m, |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
n, |
|
p, 1 - целые числа (§4). Аналогично рассматриваются случаи |
), ). |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
5. Вычислить интеграл |
|
A |
|
|
|
|
|
|
dx |
|
|
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
x2 3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(1 x3 )5 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
A x 2 (1 x3 ) |
|
5 |
dx, т.е. |
m 2, n 3, p |
5 |
. От- |
||||||||||||||||||||||||||
Решение. В нашем случае: |
3 |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
||
сюда |
|
|
|
m 1 |
p 2 1 |
|
5 |
2 - |
целое число. Имеем случай |
). |
Применяем |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
n |
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
подстановку |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x 3 1 t3. |
|
|
|
|
|
|
|
Отсюда |
|||||||||||||||||||||||
x 3 |
1 |
|
, x (t3 1) 31 , dx |
1 |
(t3 1) 31 13t2 dt |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
t3 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
t3(t3 1) |
|
|
|
dt. Тогда |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
1 |
|
|
5 |
|
|
|
|
|
4 |
|
|
1 t |
3 |
|
|
|
|
|
|
t 2 |
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
A (t 3 1) 3 (1 |
|
|
|
) |
|
3 t 2 (t 3 1) 3 dt |
|
|
|
|
|
|
|
dt t 3dt dt |
|
|
t C |
||||||||||||||||||||||||||||||
t |
3 |
|
|
t |
3 |
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|||||||
C |
|
|
2 3x3 |
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
2x3 (1 x3 )2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Вопросы для самопроверки.
1.Дайте определение рациональной функции от нескольких переменных. При-
ведите примеры.
2.Как вычисляются интегралы от дробно-линейной иррациональности ?
3.Напишите подстановки Эйлера.
4.При каких условиях применяется первая подстановка Эйлера ? вторая под-
становка Эйлера ? третья подстановка Эйлера ?
5.Определите биномиальный дифференциал.
54
6.Напишите три подстановки Чебышева .
7.При выполнении каких условий применяются подстановки Чебышева ?
Вычислить интегралы:
1. |
|
dx |
|
|
. |
|
|
|
|
||
|
|
||||
|
1 |
x |
2.x 1 x 1dx.
x 1 x 1
Ответ: 2x 2 ln(1 x) C.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x2 |
x x2 1 |
|
1 |
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
Ответ: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ln |
x |
x2 1 |
C. |
|
2 |
2 |
|
|
2 |
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dx |
|
|
|
|
|
3 |
|
|
1 |
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
3. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
. |
Ответ: |
(2x |
1) 3 3(2x |
1) 6 3ln |
6 |
2x 1 1 |
C. |
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
2 |
|
1 |
|
2 |
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
(2x 1) 3 (2x 1) |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
6 x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
6 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
6 |
x5 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
4. |
|
|
|
dx. |
|
|
|
Ответ: |
|
|
66 x 6arctg6 x 2 |
|
x C. |
||||||||||||||||||||||||
1 |
|
3 |
|
|
|
|
|
|
5 |
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
1 x |
|
|
|
|
|
1 x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
5. |
|
|
dx. |
|
|
|
Ответ: 2arctg |
|
|
|
1 x2 C. |
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
1 x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
6. |
|
|
|
|
4 3x |
dx. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
|
|
|
|
4 3x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
7. |
|
2x 3 |
|
|
|
x2 5 x4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dx. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
3 |
|
x |
2 |
|
|
|
5 |
x |
4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
6 |
6 |
|
|
|
5 |
|
6 6 |
|
7 |
|
|
|
6 x 1 |
|
||||||||
8. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dx. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Ответ: 66 x 2 |
|
x |
|
x |
|
x |
3ln |
C. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
6 |
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
1 |
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
5 |
|
|
|
7 |
|
|
|
x 1 |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
9. |
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dx. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
x 4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
10. |
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
dx. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
2x 1 |
|
|
|
|
|
2x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
(x 3) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
11. |
|
|
|
|
x 2dx. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
x 3 |
|
|
x2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
12. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dx. |
Ответ: |
3 |
x2 66 |
x 6arctg6 |
x C. |
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
x(1 |
|
|
x ) |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
13. 2 x dx. x
14.1 x 1dx.
1 x 1
15. |
|
|
|
|
|
dx |
|
|
. |
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
x |
4 |
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
16. |
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
dx. |
|||||||
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
x2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
x 1 |
||||||||||||||||||||
17. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dx |
|
. |
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
4 |
2x x2 |
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
18. |
|
|
x2 2x 1dx. |
dx
19. (x 2) 3 4x x2 .
dx
20. (x 1)x2 x 1.
21. |
|
|
dx |
|
|
|
. |
|||
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
x4 |
x2 1 |
|||||||
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
22. |
|
|
x |
|
|
|
|
dx. |
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
3 x2 |
|
|
|
|
||||||
|
|
|
x |
3x
23.x(x 3 x)dx.
24. |
|
|
dx |
|
|
. |
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
||
|
2 8x |
|
||||
|
|
4x |
3 |
dx
25. x4 1 x2 .
|
|
|
55 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 x |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
Ответ: |
2 |
|
|
2 x |
|
|
2 ln |
|
|
|
C. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
2 x |
2 |
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
Ответ: x+ 4 |
x 1 4 ln |
|
|
x 1 1 |
C. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
Ответ: 4( |
|
|
|
|
4 x ln(1 4 |
x)) C. |
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
Ответ: |
2 |
|
|
x 1 |
|
|
|
C. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
Ответ: 2arctg |
|
|
2 |
|
|
|
|
4 2x x2 |
|
C. |
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
x 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||
Ответ: |
|
x2 2x 1 ln |
x 1 |
|
x2 2x 1 |
C. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
Ответ: |
ln |
|
|
|
|
|
3 4x x |
2 x 3 |
|
C. |
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
3 4x |
|
x2 x 3 |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
Ответ: ln |
|
2 x 2 x2 x 1 |
|
|
|
C. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
2x2 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
Ответ: |
|
|
|
|
|
x2 1 C. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
3x3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
1 |
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
1 |
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
1 |
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
6 |
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ответ: 6( |
x 3 |
|
x |
2 |
|
x |
3 |
x |
6 |
ln |
|
x 1 |
C. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
Ответ: ln |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
C. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
(6 |
|
|
|
|
|
1)6 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Ответ: 21 arcsin(2x 2) C.
Ответ: (2x2 1) 31 x2 C. 3x
56
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dx |
|
|
1 |
|
|
|
( x3 1 1) 2 |
||||||||||||||||||||
26. |
|
|
|
|
|
. |
|
|
Ответ: |
|
ln |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
C. |
||||||
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
x |
|
3 |
|
|
|||||||||||||||
x |
|
x3 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
4 |
|
3 |
|
|
||||||||||
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
27. |
x 5x3 x 3dx. |
Ответ: |
|
(5x 3 |
3) 2 |
C. |
||||||||||||||||||||||||
10 |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
§6. Интегрирование тригонометрических выражений. |
|||||||||||||||||||||||||
Интегралы вида: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
R(sin x, cos x)dx |
, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(6.1) |
где R(sinx, cosx) - рациональная функция от sinx, cosx, сводятся к интегрирова-
нию рациональных дробей с помощью универсальной тригонометрической подстановки:
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
t tg |
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(6.2). |
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
Из |
|
|
формулы |
|
|
|
|
(6.2) |
|
|
|
находим |
|
|
x=2arctgt. |
|
|
Далее |
имеем: |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
sin x |
|
|
|
2 sin |
|
|
cos |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
sin x |
|
|
|
2 |
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
1 |
|
|
|
cos2 |
x |
|
|
sin |
2 x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
2tg |
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2t |
|
|
|
|||||
[делим числитель и знаменатель на cos |
] |
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
sin x. |
(6.3) |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
2 |
|
|
2 |
|
x |
|
1 |
t |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
tg |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
cos2 |
x |
sin |
2 x |
|
|
1 tg2 |
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
cosx |
|
|
|
|
|
|
|
|
1 t |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
cosx |
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
cos x. |
|
|
|
|
|
|
(6.4) |
|||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 t2 |
|
|
|
|
|||||||||||||||||
1 |
|
|
|
2 |
|
|
x |
|
sin |
2 x |
|
1 tg |
2 x |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
cos |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
2 |
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
dx |
|
2dt |
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(6.5) |
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
1 t2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
Тогда: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
57 |
|
|
R(sin x, cos x)dx R( |
|
2t |
|
, |
1 t 2 |
) |
2 |
|
dt R1(t)dt, где |
R1 (t) - рациональ- |
|
t 2 |
|
1 t 2 |
|||||||
1 |
1 t 2 |
|
|
|||||||
ная дробь. Находим R1 (t)dt |
|
(§4), затем в полученный результат подставляем |
t tg x2 и приходим к искомому интегралу (6.1).
dx
1. 4 sin x 3cosx 5.
Решение. Применим универсальную тригонометрическую подстановку (6.2).
Выражая sinx (6.3), cosx (6.4), dx (6.5) через переменную t под знаком искомого интеграла , получим:
|
|
|
|
1 |
|
|
|
2dt |
|
dt |
1 |
|
|
1 |
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
C |
|
|
|
C. |
||
|
|
2t |
3 |
1 t 2 |
5 |
1 t 2 |
(1 t)2 |
t 2 |
tg |
x |
2 |
||||||
4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|||||||||
1 t 2 |
1 t 2 |
|
|
|
|
|
|
Универсальная тригонометрическая подстановка (6.2) часто приводит к доволь-
но громоздким выкладкам. В некоторых частных случаях вычисление интегра-
лов (6.1) может быть упрощено с помощью следующих подстановок:
1)t=cosx, если R(-sinx, cosx)=-R(sinx, cosx);
2)t=sinx, если R(sinx, -cosx)=-R(sinx, cosx);
3)t=tgx, если R(-sinx, -cosx)=R(sinx, cosx).
2.cos7 xdx.
Решение. В нашем случае R(sin x, cosx) cos7 x, и R(sin x, cosx) ( cosx)7
cos7 x R(sin x, cosx). Имеем случай 2). Полагаем t=sinx. Тогда
dt=cosxdx,
cos6 x (1 sin2 x)3 (1 t 2 )3 . Подставляем данные выражения в исходный инте-
грал:
cos7 xdx (1 t 2 )3 dt (1 3t 2 3t 4 t 6 )dt dt 3 t 2 dt 3 t 4 dt t 6 dt t
58
t 3 53t 5 71t 7 C sin x sin3 x 53 sin5 x 71 sin7 x C.
3. Найти |
|
dx |
|
|
|
||
sin2 x 6sin x cos x 16cos2 x |
|||
|
Решение. Подынтегральная функция не изменяется, если вместо sinx подста-
вить -sinx и одновременно вместо -cosx подставить cosx, т.е. выполняется усло-
вие R(-sinx, -cosx) = R(sinx, cosx). Применим подстановку t tgx , предвари-
тельно преобразовав подынтегральную функцию к виду:
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
sin2 x 6sin x cos x 16cos2 x |
cos2 x ( |
sin2 x |
6 |
sin x |
|
16) |
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
cos2 x |
cos x |
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
(1 tg2 x) |
|
|
|
|
1 |
|
|
|
[t tgx] (1 t 2 ) |
|
|
1 |
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
t 2 |
6t |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
tg2 x 6tgx 16) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
16 |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
Так как x=arctgt, то dx (arctgt)/ dt |
|
dt |
. |
Исходный интеграл примет вид: |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
1 t 2 |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
dt |
|
|
|
dt |
|
|
|
|
d(t 3) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
(t 3) 5 |
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
[интеграл 29] |
|
|
|
ln |
|
|
C |
||||||||||||||||
|
|
2 |
6t 16 |
(t 3) |
2 |
|
|
(t 3) |
2 |
|
|
2 |
|
|
|
(t 3) 5 |
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
t |
|
|
|
|
25 |
|
|
5 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
10 |
|
|
|||||||||||||||||||||
|
|
|
1 |
|
|
t 2 |
|
C. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
ln |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
10 |
t 8 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Вопросы и задания для самопроверки.
1.В каких случаях применяется универсальная тригонометрическая подстанов-
ка?
2.Укажите условия для применения подстановок t=sinx, t=cosx, t=tgx.
3.Принадлежит ли интеграл sin xdx к виду (6.1)?
4.Каким образом вычисляются интегралы
sin nx cosmxdx, sin nx sin mxdx, cosnx cosmxdx ?
Вычислить интегралы: |
|
1. sin6 xdx. |
2. sin x sin 3x dx. |
3. sin3 x dx. cos4 x
5. dx .
2 sin x cosx 5
sin xdx
7.sin3 x cos3 x .
9.cos6 xdx.
11.sin4 x cos4 xdx.
13. dx 2 .
3 cos x
cos3 xdx
15.sin2 x 2 sin 2x .
17. dx .
9 8cosx sin x
19.(sin x2 cos x2)2 dx.
21.ctg3 xdx.
23. (sin x cos3x sin 3x cosx)dx.
59
4. sin3 2x cos3 xdx.
6. dx . sin4 x cos4 x
8.(sin4 x cos4 x)dx.
10.(1 sin2 x)2 dx.
12.sin3 x cosx sin 2xdx.
cos2 xdx
14.sin2 x 2 sin 2x .
16. 2 dx 2 .
9 cos x 17 sin x
18.sin x2 sin x4 dx.
cosxdx
20.sin x cosx.
22.tg3 xdx.
24. cosx sin xdx. cosx sin x
§7. Интегралы , не выражающиеся через элементарные функции.
Если неопределенный интеграл f (x)dx F(x) C и F(x) - элементарная
функция, т.е. интеграл выражается через элементарные функции, то и подынте-
гральная функция f(x) является в свою очередь элементарной функцией. Обрат-
ное утверждение, вообще говоря, неверно. Неопределенный интеграл может существовать (он существует от каждой непрерывной на промежутке функ-
ции!), но не выражаться через элементарные функции. Такие интегралы назы-
ваются «не берущимися» в элементарных функциях и являются источниками
60
введения новых (неэлементарных) функций. Приведем соответствующие при-
меры:
1. |
sin x |
dx |
(интегральный синус six). |
|
|||
|
x |
|
2.cosxx dx (интегральный косинус cix).
3.lndxx (интегральный логарифм lix).
4.e x2 dx (интеграл вероятностей).
5.sinx2 xdx, cosx2 xdx (интегралы Френеля).
6. |
|
|
|
dx |
|
|
|
(эллиптические интегралы первого рода). |
||
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
1 k 2 sin2 x |
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
7. |
|
1 k 2 sin2 xdx (эллиптические интегралы второго рода). |
||||||||
8. |
|
|
|
dx |
|
|
(эллиптические интегралы третьего рода). |
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
(1 ksin2 x) |
|
1 k2 sin2 x |
Контрольные работы.
Найти интегралы
Вариант N 1.
1. dx . (1 x2 )arctg3 x
2.x 4 3x 2 1 dx
x3 3x 2
3. |
1 x |
|
|
dx |
. |
1 x |
|
||||
|
|
|
x |
4. sin x cos3x sin 5xdx.
Вариант N 3.
Вариант N 2.
1.x97 x2 dx.
2.x5 x 1 dx
x3 x 2 x
|
|
|
1 x2 |
|
|
3. |
|
|
|
dx. |
|
|
x2 |
|
|||
4. |
sin 2x cos2 3xdx. |
Вариант N 4.