4. Першыя дзяржавы княствы сарабеларуских зямель.

У 9 - 10 ст. на тэрыторыі Беларусі рассяліліся славяне. Некаторыя іх племянныя саюзы ператварыліся ў дзяржаўныя ўтварэнні — княствы, з адпаведнымі цэнтрамі — гарадамі. У крывічоў вылучыўся Полацк, у дрыгавічоў — Тураў. На працягу некалькіх дзесяцігоддзяў адбываўся складаны працэс уваходжання гэтых уладанняў у склад Кіеўскай дзяржавы. Аднак падпарадкаванне Полацкага і Тураўскага княстваў Кіеву не было пастаянным.

Знаходзячыся на ажыўленым гандлёвым шляху, Полацкае княства хутка ператварылася ў адно з вялікіх і моцных, а Полацкстаў буйным палітычным і гандлёва-рамесным цэнтрам. Найбольшага росквіту Полацкае княства дасягнула ў XI — XII ст. пры княжанні тут Усяслава Брачыславіча (1044 — 1101) і Барыса Усяславіча (1101 — 1128). Аднак у гэты час з яго раздрабілася на ўдзелы — Менскі (кан. XI — пач. XII ст.), Віцебскі (пач. XII ст.), Друцкі, Лагожскі (Лагойск, другая пал. XII ст.), утварыласяПолацкая епархія.

Тураўскае княства — буйнейшае пасля Кіева, Ноўгарада і Полацка, займала вялікую тэрыторыю ў басейне ракі Прыпяць, знаходзілася ў залежнасці ад Кіева, звычайна вял.кн. кіеўскія давалі Тураў сваім трэцім сынам. 3 другой паловы XII ст. Тураўскае княства набыла незалежнасць ад Кіева і хутка раздрабілася на ўдзелы, якія трапілі ў кола інтарэсаў уладзіміра-валынскіх князёў: Пінскае, Клецкае, Слуцкае, Дубровіцкае, Сцяпанскае княствы. У XIII ст. у залежнасці ад Турава-Пінскага княства былі такія княствы, як Капыльскае, Брагінскае, Клецкае, Нясвіжскае, Мазырскае, Рэчыцкае.

Лёс тэрыторый заходняй часткі Беларусі быў не менш складаным і супярэчлівым. Буйнейшым княствам тут з'яўляласяГарадзенскае, з якога пазней вылучыліся Новагародскае, Ваўкавыскае. У сяр. XIII ст. гэтыя землі ўвайшлі ў склад Вялікага княства Літоўскага.

5.Сацыяльна- У вынiку развiцця тых асабшвасцей, што мелi месца на старажытных землях Беларусь, калi у Уi-iХ ст. ассялiлiся сярод балтау славяне i якiя паглыбiлiся у Х-Хii ст., складауся беларускi народ. Беларуская народнасць сфармавалася галоуным чынам на аснове трох блiзкiх этнiчных аб'яднанняу - крывiчау, драгавiчоу. радзiМiчау. Яны быт непасрэднымi продкамi беларусау. У працэсе фармавання беларусау сваю

пстарычную ролю адыгралi так сама i балта-лiтоускiя плямёны. Кожная народнасць. у тым Лiку i беларуская, характарызуецца шэрагам адметных рас. Сярод iх найбольш важныя - сумеснае пражыванне на адпаведнай тэрыторыi, адзiнства мовы, гаспадарю, культуры. Людзi адной народнасш усведамляюць сваю прынадлежнасць да яе i складаюць тым самым народ. У Хii-Хiii ст. былi закладзены пстарычныя асновы

утварэння трох усходнеславянсюх народнасцей беларускай. украiнскай i вящкарускай Канчатковае IX фармаванне было звязана з iснаваннем ВКЛ i Вялiкага княства Маскоускага - дзвюх магугных дзяржау сярэднястагодняй Еуропы. Фармаванне беларусау было выклiкана знешнiМi i унутранымi умовамi развiцця Панямоння, Падзын-ня. Верхняга Падняпроу'я. Пасожжа. Наваградская, Менская, Мсцюлауская земл>

сталi аб'яднальным центрам тэрыторьi беларусау. ПамiЖ усiМi гэтымi землямi устанзвiЛiСя больш цесныя гаспадарчыя i культурныя сувязi. 3 утварэннем ВКЛ склалiся спрыяльныя умовы для фармавання тэрыторыi беларусау. Яго ядром стала Наваградская зямля. Паступова у новую дзяржаву уваходзiлi будучыя украiнскiя i беларускiя земЛi. Усталяванне адзiнай вярхоунай улады у канцы XIII ст. спрыяла росту сувязей памiЖ

зсобнымi землямi 3 цягам часу родная зямля стала спадчынай кожнага беларуса. ВКЛ складалася на працягу другой паловы Хiii-ХiУ ст.выключiв на землях сучаснай Беларусi i Лiтвы. Таму у этнiчных адносiнах тады гэта дзяржава была беларуска-лггоускай. iснаванне гэтай дзяржавы садзейнiчала далейшай кансалiдацыi лiтоуцау i беларусау у асобныя народнасш i спрыяла развiццю тагачаснай беларускай культуры у гэтай дзяржаве. Паступова стала складацца стара-беларуская мова Разам з тым, тагачасная беларуская мова захавала шмат прыкмет усходнеславянскай.