Spis treści
1. Wstęp
2.Uprawnienia funkcjonariuszy Policji i Żandarmerii Wojskowej
2.1 Uprawnienia funkcjonariuszy Policji
2.2 Uprawnienia funkcjonariuszy Żandarmerii Wojskowej
3. Wnioski - różnice i podobieństwa
4. Bibliografia
1.Wstęp
Celem projektu jest ukazanie, jakie uprawnienia posiada Policja oraz Żandarmeria Wojskowa. Wskażę różnice oraz podobieństwa w ich postępowaniu.
Na wstępie mojej pracy chcę podać definicję obu tych służb w celu ukazania przyczyn z jakich zostały one powołane a zakres ich działań, uprawnień i obowiązków został określony w odpowiednich ustawach.
Policja jest to umundurowana i uzbrojona formacja przeznaczona do ochrony bezpieczeństwa ludzi i mienia oraz do utrzymywania bezpieczeństwa i porządku publicznego. Do jej głównych zadań należy pilnowanie przestrzegania prawa i ściganie przestępców, jak również zapewnienie ochrony i pomocy w sytuacjach kryzysowych zarówno wobec ludzi jak i mienia. Jest ona fundamentem stabilnego i bezpiecznego państwa, jednak czasami bywa również skutecznym narzędziem w rękach władzy, stosowanym do narzucania społeczeństwu swojej woli i tłumienia protestów.1
Żandarmeria Wojskowa jest wyodrębnioną i wyspecjalizowaną służbą SIŁ Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej. Jej działalność polega na zapewnieniu przestrzegania dyscypliny wojskowej oraz ochranianie porządku publicznego i zapobieganie popełnianiu przestępstw na terenach jednostek wojskowych oraz w miejscach publicznych.
W dalszej części mojej pracy (przy uprawnieniach ŻW) będę mówić o osobach określonych w art.3 ust.2. Do osób takich należą:
żołnierze pełniący czynną służbę wojskową
żołnierze nie będący w czynnej służbie wojskowej w czasie noszenia przez nich mundurów oraz odznak i oznak wojskowych
pracownicy zatrudnieni w jednostkach wojskowych
w związku z ich zachowaniem się podczas pracy w tych jednostkach
w związku z popełnieniem przez nich czynu zabronionego przez ustawę pod groźbą kary, wiążącego się z tym zatrudnieniem,
osoby przebywające na terenach lub w obiektach wojskowych
inne osoby podlegające orzecznictwu sądów wojskowych
osoby nie będące żołnierzami, jeżeli współdziałają z osobami wyżej wymienionymi, w popełnieniu czynu zabronionego przez ustawę pod groźbą kary albo też, jeżeli dokonują czynów zagrażających dyscyplinie wojskowej albo czynów przeciwko zdrowiu lub życiu żołnierza albo mieniu wojskowemu
żołnierze sił zbrojnych państw obcych przebywających na terytorium RP oraz członków ich personelu cywilnego, jeżeli pozostają w związku z pełnieniem obowiązków służbowych, o ile umowa międzynarodowa, której Rzeczpospolita Polska jest stroną, nie stanowi inaczej.
Większość z nas nie wie, jakie uprawnienia mają funkcjonariusze Policji oraz żołnierze Żandarmerii Wojskowej. Gdy dochodzi np. do zatrzymania przez policjanta, obywatel nie wie nawet o tym, jakie posiada podstawowe prawa i obowiązki. Dlatego warto dowiedzieć się, co może zgodnie z prawem policjant i funkcjonariusz żandarmerii wojskowej.
Uprawnienia funkcjonariuszy Policji I Żandarmerii Wojskowej
2.1 Uprawnienia funkcjonariuszy Policji
Państwo polskie powołując do życia taką instytucję jak Policja, wyposażyło ją w szereg uprawnień i przywilejów umożliwiających realizację jej podstawowych zadań i obowiązków. Zapewniając ład, porządek i spokój publiczny, bezpieczeństwo osób i ich mienia, jak również wykonując rozporządzenia władz państwowych i samorządowych, funkcjonariusze zostali upoważnieni do stosowania w granicach swych kompetencji wszelkich środków prawnych w celu zapobiegania, ujawniania oraz ścigania czynów niedozwolonych.
Jak każda formacja mundurowa, także Policja posiada ustawy, które regulują jej działanie. W historii policji mamy doczynienia z kilkoma takimi ustawami, jednak obecnie obowiązuje Ustawa z dnia 6 kwietnia 1990 o Policji. Dokument ten składa się z 11 rozdziałów i przede wszystkim jednoznacznie określa podstawowe zadania i uprawnienia policji.
Jest ich bardzo dużo, dlatego tez postaram się wymienić tylko te, które są najważniejsze i z którymi najczęściej mamy doczynienia.
W granicach swoich działań Policja w celu rozpoznania, zapobiegania i wykrywania przestępstw i wykroczeń wykonuję szereg czynności m.in. operacyjno-rozpoznawcze czy dochodzeniowo-śledcze. Policja także wykonuje czynności na polecenie sądu, prokuratora czy organów administracji państwowej. Wykonując te czynności policjanci posiadają takie uprawnienia jak:
Legitymowanie
Wykonując czynności służbowe policjant ma prawo do legitymowania, to znaczy zażądania od obywatela pokazania dokumentu, na podstawie, którego może on ustalić tożsamość- tzn. imię, nazwisko czy miejsce zamieszkania. Najczęściej dokumentem tym jest dowód osobisty lub legitymacja szkolna. Legitymowanie jest uprawnione w każdej sytuacji- nawet, jeśli obywatel nic nie zrobił. Powodem wylegitymowania przez policjanta może być podejrzenie, że dana osoba popełniła przestępstwo, była jego świadkiem lub jeśli prowadzone są poszukiwania osoby ukrywającej się przed policją. Jeśli policjant sam wcześniej tego nie zrobił, o obywatel może zażądać podania przyczyny legitymowania.
Zatrzymywanie
Zatrzymane przez policję mogą zostać osoby, które w sposób oczywisty stwarzają zagrożenie dla życia lub zdrowia innych obywateli oraz dla ich mienia. Zatrzymać można tez osobę, którą podejrzewa się o popełnienie przestępstwa i gdy zachodzi obawa ukrycia się tej osoby lub zatarcia śladów przestępstwa. W trakcie zatrzymania policjant ma prawo sprawdzić czy osoba zatrzymana nie ma przy sobie broni lub innych niebezpiecznych przedmiotów. W razie ich znalezienia policja ma prawo ich odebrania. Czas zatrzymania nie może być nawet o minutę dłuższy niż 48 godzin i liczy się go od chwili osadzenia w areszcie policyjnym, lub jeśli zatrzymany nie ukończył 17 lat w policyjnej izbie dziecka. Z przebiegu zatrzymania policja sporządza protokół.
Kontrola osobista, przeglądanie zawartości bagaży oraz sprawdzanie przewożonych towarów
„Policjant ma prawo do przeprowadzania kontroli osobistej lub przeglądania zawartości bagażu lub ładunku w przypadku uzasadnionego podejrzenia popełnienia przez osobę czynu zabronionego, podjęcia decyzji o zatrzymaniu osoby, a także na rozkaz przełożonego w przypadkach imprez o charakterze masowym.”
Celem tego środka przymusu jest zabezpieczenie lub ujawnienie dowodów przestępstwa. Z tych samych przyczyn policja może przeglądać zawartość bagażu lub przewożonych towarów w portach, na dworcach lub środkach komunikacji.
Przeglądanie bagażu, bądź ładunku powinno odbyć się w obecności właściciela, chyba że w bagażu znajduje się ładunek wybuchowy to wtedy policja może otworzyć bagaż pod nieobecność właściciela. Kontrola osobista powinna być przeprowadzana przez funkcjonariusz policji o tej samej płci, co osoba przeszukiwana.
Przeszukanie
Przeszukanie pomieszczeń, osób oraz rzeczy(np. samochodu) odbywa się za zgoda prokuratora lub sądu. Tylko w wyjątkowych przypadkach( np. w pościgu za zbiegłym przestępcą) policja jest uprawniona do dokonania przeszukania bez takiej zgody, ale zaraz potem musi się zwrócić do prokuratora o zatwierdzenie takiej czynności. Przeszukanie jest przeprowadzane w celu wykrycia osoby podejrzanej lub oskarżonej o popełnienie przestępstwa lub w celu znalezienia przedmiotów, które mogą służyć, jako dowód w późniejszym postępowaniu sądowym. Przed przeszukaniem obywatel jest wezwany do dobrowolnego oddania poszukiwanych rzeczy. Policyjne prawo przeszukania osoby zezwala również na prześwietlenie promieniami Roentgena.
Kontrola ruchu drogowego
Aby zatrzymać obywatela na drodze uprawnienie do tego ma każdy policjant. Natomiast, jeśli chodzi o kontrolę techniczną, badanie trzeźwości oraz sprawdzanie prędkości jazdy samochodem. To takie prawo ma tylko funkcjonariusz policji drogowej lub policjant innej formacji, ale musi mieć ukończony kurs obsługi takich urządzeń.
Dokonując kontroli policjant jest także uprawniony do wydawania poleceń osobom, które znajdują się w samochodzie. Może żądać on:
unieruchomienia silnika(wyjęcie kluczyka ze stacyjki)
opuszczenia pojazdu lub trzymania rąk w określonym miejscu.
Policjanci umundurowani mogą zatrzymywać pojazdy ręka lub tzw. „lizakiem” przez całą dobę zarówno na terenie zabudowanym jak i niezabudowanym. Nieumundurowany policjant może zatrzymać samochód jedynie na obszarze zabudowanym: lizakiem lub latarką z czerwonym światłem.
Zatrzymując dowód rejestracyjny lub prawo jazdy, policjant musi wypisać pokwitowanie, które powinien wręczyć kierującemu. Podczas kontroli nie warto uciekać, bo wtedy narażamy się na pościg, a wtedy policjant jest uprawniony do użycia tzw. środków przymusu bezpośredniego.
Stosowanie środków przymusu bezpośredniego
Policja może stosować następujące środki przymusu bezpośredniego:
1. Fizyczne, techniczne i chemiczne środki służące do obezwładniania bądź konwojowania osób oraz zatrzymania pojazdów
2. Pałki służbowe
3. Wodne środki obezwładniające
4. Psy i konie służbowe
5. Broń
Środki te mogą być zastosowane w przypadku niepodporządkowaniu się wydanym na podstawie prawa przez policjanta poleceniom. Przed użyciem takiego środka policjant wcześniej uprzedza o jego użyciu, a w przypadku broni palnej uprawniony jest do oddania tzw. strzału ostrzegawczego.
Użycie środków przymusu musi spowodować jak najmniejsze szkodę dla osoby, wobec której został użyty taki środek.
Uprawnienie do nakładania grzywien na drodze mandatu karnego
Policjanci, posiadają także uprawnienia do nakładaniu grzywien, czyli tak zwanych mandatów. Czyny, które są karalne pod postacią grzywny zostały wymienione w Kodeksie Karnym. Jest ich bardzo dużo, dlatego też wymienię te najważniejsze: przekroczenie dopuszczalnej prędkości, spowodowanie wypadku, niezastosowanie się do znaków czy niszczenie mienia publicznego.