6.Тест жұмысы арқылы сабақты қорытындылау.
1.Заттың атын білдіретін сөзді табыңыз.
А) Қызылкүрең В) Жиырма сегіз С) Отырып қалды Д) Қызметкер Е) Ілгері
2. Зат есімнің жалқы есім түрін табыңыз.
А) Әке – шеше В) Аспан әлемі С) Еңбекші халық Д) Қарағанды Е) Ата-ана
3. Зат есім сөйлемде қандай қызмет атқарып тұр. Кітап оқыдық.
А) Бастауыш В) баяндауыш С) толықтауыш Д) пысықтауыш Е) анықтауыш
4. Дара зат есімді көрсетіңіз.
А) Тұрған В) оқу С) күшті Д) қиял Е) ата-ана
5. Зат есімнің жалпы есім түрін табыңыз.
А) Нұра өзені В) Қазақстан Республикасы С) Ердің сыншысы – елі
Д) Тарбағатай өңірі Е) Ертіс маңы
6. Жіктік жалғауы дұрыс жалғанған зат есімді табыңыз.
А) Аспанбыз В) керегесіздер С) шәкіртпіз Д) оқулықтарымыз Е) тіліміз
7. Зат есімнің пысықтауыш қызметіндегі сөзді табыңыз.
А) Дала гүлін терді В) Еріншектің ертеңі бітпес С) Қарағым, кітабыңыз сөреде тұр
Д) Гүл үйдің көркі Е) Перизат өлең айтты
8. Зат есімнің баяндауыш қызметіндегі сөзін табыңыз.
А) Асығыс кетіп қалды В) Ақылды бала – арлы бала
С) Ақылды басшы болса, адаспассың Д) Бес жержегі бес – жиырма бес
Е) Жаз келді
9. Сөйлемдегі зат есім қай сөз табынан жасалып тұр?
Мен кеше күрегімді жоғалтып алдым.
А) сын есім В) зат есім С) үстеу Д) есімдік Е) еліктеу
10. Етістік сөзден жасалған туынды зат есімді табыңыз.
А) Қаламсыз В) басшы С) тарақ Д) еңбекші Е) жерлес
Үйге тапсырма.
59-жаттығу.
Мәтінді оқып, әңгімелеу.
Зат есімдерді табу, жасалу жолдарын түсіндіру.
«Кішіпейілділік» тақырыбына ойтолғау.
Сабақ № 15 « »________ жыл
Пәні : қазақ тілі
Сабақтың тақырыбы: Диктант «Ақынмен қоштасу»
Сабақтың мақсаты: Сауаттылықтарын тексеру, жазу дағдыларының қалыптасуын қадағалау; Есте сақтау қабілеттерін арттыру; сауатты, әдемі жазуға баулу.
Сабақтың әдісі: баяндау, жаздыру.
Пайдаланылған әдебиет: Диктанттар жинағы Арын Е., Аққұлова А., Махамбетова Г., «Білім» баспасы, 2007.
Сабақ барысы.
І.Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушыларды түгендеу, жазба жұмысына дайындық, оның ерекшелігімен, мақсатымен, шартымен таныстыру.
ІІ. Мәтінді оқу.
Нөсер құйып берд. Жол лайсаң. Алтай күзінің басталысы қатты. Тау басы аппақ, қар жауып қалған. Күн нөсері үнсіз, күркіремей жауады. Терек басында қарғалар қарқылдап жүр. Жылдың қай мезгілінде де мынау атамекенінен ешқайда ұзап кетпей, туған жердің үстіне қалбақтап жүрудің өзі де ғанибет-ау. Шағиман шалдың баран торысы-бұл. Шағиман Махмұттың кітап толы қоржынын қанжығаға бөктеріп тұрып:
Шырағым, бұл әрі- бері ұшыртып барып, болдырып қалатын ұшқыр ат емес. Бүлкек желіспен-ақ жер танабын қуыратын шаруаның торысы. Мә, қамшы. Ал жолың болсын, балам! Артыңнан ай, алдыңнан Күн туғай!
Қош болыңыз,махмұт аға! –Бұл шәкірт бала Көксеген еді.
Қош , аяулы аға!- Бұл Нұрмаш еді.
(Оралхан Бөкей, 117 сөз)
ІІІ. Жазба жұмысын оқушылардың өздері тексеруі.
Ү. Жазба жұмыстарын жинап алу.
ҮІ.Үйге тапсырма.
Сүйікті ақындарың туралы шағын шығарма жазып келу.
Сабақ№ 16 « »________ жыл
Пәні: Қазақ тілі
7-сынып
Сабақтың тақырыбы: Тіл ұстарту
Сабақтың
білімділік мақсаты: Сөз жасау, сөйлемді дұрыс құру тәсілдерін меңгерту; өз ойын жинақы, әдемі, көркем тілмен жеткізе білуге ұмтылдыру.
дамытушылық мақсаты:ойын арқылы оқушының ойын дамыту; тапқырлық, ізденімпаздық қасиеттерге жетелеу; оқушының тіл байлығын жетілдіру.
тәрбиелік мақсаты:Тіл құдіретін сезіне білуге, сөз мағынасын келістіре құбылтып, оларды мейлінше дұрыс қолданып, дәл түсінуге тәрбиелеу;елін қадірлеуге үйрету.
Сабақтың көрнекілігі: «Қазақ жері» тақырыбына слайдтар.
Сабақтың барысы.
І . Ұйымдастыру кезеңі.
Сабақтың тақырыбы, мақсаты түсіндіріледі.
ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.
Сүйікті ақындарың туралы шағын шығарма жазып келу.
ІІІ. Жаңа сабақ.
Тіл ұстарту
Қызығушылықты ояту.
ІҮ. «Сөзтізбек» ойыны.
Шарты: Сөзтізбектің әрбір сөзі бірдей дыбыстан басталады әрі нақыл, мақал сөз болып келуі тиіс.
Мысалы:
Айтыста ақиық атану- ақындардың арманы.
Көшеде кемтар кісіні көрсең күлме.
Ү. Мәтінмен жұмыс.
60-жаттығу. Аңыз әңгімені оқып, шешендердің сөз қолданысына назар аударыңдар.
Көңіл сұрау- мағынасын ашу.
61-жаттығу. Өлең мәтінін мәнерлеп оқып, көптік жалғаулы сөздерді дәптерлеріңе теріп жазыңдар да, олардың өлеңге қандай көркемдік әсер беріп тұрғанын айтыңдар.
ҮІ. Шығармашылық жұмыс.
Зат есімдерді түрлендіре отырып «Қазақ жері» тақырыбына мәтін құраңдар.
Туған өлке. Таулы жер. Хош иісті гүлдер. Өзен. Жазғы демалыс. Күзгі жиын-терін. Жасыл. Жапырақ. Ағаш. Қазақстан. Республика. Кең. Халық. Суретші. Өмір. Сурет. Дала. Малды ауыл. Ыстық. Ел. Тіршілік. Отан.
63-жаттығу. Мәтінді дауыстап оқып, құрамындағы сын есімдерге жасылу жолы мен мағыналық ерекшелігіне талдау жасау.
ҮІІ. Сабақты қорыту.
«Сұрақтарға мақалмен жауап бер» ойыны.
Сиырдың сүті қай жерінде? (Сиырдың сүті тілінде)
Қарғыстың ең жаманы не?
Қандай бала сүйкімді?
Тастың жеңілі бола ма?
Қандай кілт аспанда болады?
Неден не жаман?
Тауық түс көре ме?
Қар жана ма?
Кімге жан жуымайды?
Ауыз бен қолды қандай жерде тыю керек?
Неменеге өкпелеп жүргенде не шықты?
Өтірікші кімді алдайды?
ҮІІІ.Үйге тапсырма.
Тәуелсіздік, тіл туралы шағын шығарма жазып келу.
ІХ. Бағалау.
Сабақ №17
Күні:_______________
Пәні:Қазақ тілі
Тақырыбы: Сын есімнің түрленуі. Салыстырмалы шырай
Сабақтың мақсаты:
. Білімділік: Сын есімнің түрлену ерекшелігін, сөйлемдегі орнын түсіндіру арқылы сын есім туралы білімдерін кеңейту.
Дамытушылық: Алған білімдерін талдауға, жинақтай білуге машықтандыру, сөздік қорларын, ой-өрісін дамыту, өз бетімен жұмыс істеу дағдыларын қалыптастыру.
Тәрбиелік: Адамгершілік қасиеттерін қалыптастыру,білім алуға ынтасын арттыру.
Сабақтың түрі: аралас сабақ
Сабақтың әдісі: сұрақ-жауап, түсіндіру, топтастыру.
Пәнаралық байланыс: әдебиет.
Сабақтың көрнекілігі: кестелер, үлестірмелі парақшалар, флипчарттар
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі
а) Оқушыларды сабақ процесіне дайындау.
ІІ. Үй тапсырмасын сұрау.
49-50 жаттығуларды талабына сай тексеру.
Сын есім дегеніміз не? Сын есімнің мағыналық түрлерін ата. Мысал келтір.
Сын есім жасайтын жұрнақтарды ата. Мысал келтір.
ІІІ. Жаңа сабақ
Заттың сапалық сыны ір кез бір дәрежеде бола бермейді. Сын есімнің түрленуі оның шырай формасына енуі. Яғни сапалық сын есімдерден белгілі қосымшалар арқылы шырай түрі жасалады.
Мысалы:
Сары деген түстің сарғыш, сарырақ, сарылау, тым сары, сап-сары сияқты бір-біріне жақын түстері бар.
Үлкен- үлкенірек, үлкендеу, үп-үлкен, өте үлкен, тым үлкен.
Сын есім
Салыстырмалы шырай Күшейтпелі шырай
Шырайдың жасалуы:
Сапалық сын есімнен жасалады.
Сапалық сын есімдерге белігі бір қосымшалар жалғану арқылы және күшейткіш буын үстелуі н/е күшейткіш үстеулер тіркесу арқылы жасалады.