Хиииимия

Au, Ag, Pt және т.б.-асыл металдар

d - деңгейшесіндегі орбиталдар саны--5

f - деңгейшесіндегі орбиталдар саны--7

mA + nB « pC + dD реакциясына арналған тепе-теңдік константасы--K = K₁ / K₂ = ([C]^p • [D]^d) / ([A]^m • [B]ⁿ)

p - деңгейшесіндегі орбиталдар саны--3

S - деңгейшесіндегі орбитал саны --1

Ti, Ge, Zr, La, Be, V және т.б.--сирек металдар

Zn, Pb, Al, Ni және тағы басқалары---түсті металдар

Авогадро заңы бойынша 1 моль кез-келген газдың көлемінің алатын орны--22, 4л

Алтыншы периодтағы элементтер саны---32

Аммиак молекуласындағы бір, екі немесе барлық үш сутек атомдары органикалық радикалдарына алмасқан қосылыстар: СН₃ – NН_2, (СН₃)₂ – NН, (СН₃)₃ – N--аминдер

Аммиакты синтездеу---N₂+3H₂↔2NH₃

Амфотерлі оксидтер---ZnO, SnO, AL₂O₃, Cr₂O₃

Анықталған заряды бар ядро ж\е электронды қабықтарының құр-мы сипатталатын атом түрі--химиялық элемент

Аррениус теңдеуі---

Артық еріген заттарда динамикалық теңдікте тұратын ертінді--қаныққан ертінді

Атомдағы электрондар қозғалғыштығының шамасы----- иондану әлеуеті I_i

Атомның басқа атомдардан электрондық тығыздықты өзіне тартып алу қабілеті--электртерістілік

Атомның орталық бөлігі (Z протондар мен N – нейтрондардан тұрады) --атомдық ядро

Атомның, молекуланың немесе ионның электрон қосып алу үдерісі--тотықсыздану

Әрбір атом бір жұпталмаған электронын ортақ электрондық жұпқа береді--ковалентті байланыстың алмастыру механизмі

Әрекеттесуші және түзілетін заттар бірдей агрегаттық күйде болатын химиялық реакциялар---гомогендік 2NO₂ +O₂=2NO

Әрекеттесуші заттардың атомы, молекуласы немесе ионы электрондарын беру үдерісі--тотығу

Әртүрлі химиялық элементтердің атомдарынан тұратын молекула----күрделі зат

Бастапқы қосылыстың екі молекуласынан су молекуласын алып тастау арқылы алынатын оттекті органикалық қосылыстардың туындылары---ангидридті қосылыстар

Бейорганикалық және органикалық қосылыстар саны ------сәйкесінше 100 мың және 4 млн астам

Бөлінген немесе жұтылған жылу саны--реакцияның жылу әсері

Бір бағытта жүретін реакциялар--қайтымсыз

Бір байланыстардың басқаларымен алмасатын, жаңадан қосылыстар түзілетін, басқалары ыдырайтын үдеріс--химиялық реакция

Бір зат өзінің бастапқы құрамы мен қасиеті жөнінен ерекшеленетін екінші затқа айналуы--химиялық құбылыс

Бір компоненті немесе бір құрылымы ғана бұзылып тоттану түрі--таңдаулы

Бір молекула ішіндегі тотығу - тотықсыздану реакциясы--2КСlO₃ = 2KCl + 3O₂ +5 -2 -1 0

Бір уақытта екі қарама - қарсы бағыттарда жүретін химиялық реакциялар А + Б _→^← В --қайтымды

Бірдей мәндегі орбиталдар жиынтығы-энергетикалық деңгей

Бірнегізді қышқылдар--НҒ, НJ, НNО₃

Бірінші периодтағы элементтер саны--2

Валенттік электрондардағы бас кванттық санының максималды мәні, бірдей элементтердің көлденең қатары-- период

Вант-Гоффтың эмпирикалык ережесі--температура әрбір 10°С-қа артқанда реакцияның жылдамдығы 2-4 есе өседі

Гальвани элементтерінiң электрохимиялық сызбанұсқасы-- (-) Zn/Zn²⁺ // Cu²⁺ / Cu (+)

Гальвани элементі--тотығу – тотықсыздану реакциясы кезінде түзілетін химиялық эергияны электр тоғы энергиясына айналдырады

Генри заңы--C_c = KP

Гетерогенді жүйенің гомогенді бөлігі (стакандағы су мен мұз)--фаза

Гиббс энергиясының фор-сы--∆G = ∆H-T∆S

Диамагнитті металдар--магнит өрісінен тебіледі. Олар: күміс, мыс, алтын, цинк, сынап жатады

Диспропорциялану реакциясы--3Cl₂ + 6KOH = 5KCl + KClO₃ + 3H₂O 0 1 +5

Екі элемент атомдарынан тұратын, оның біреуі оттегі болатын күрделі заттар--оксидтер

Екінегізді қышқылдар--H₂SO₄, H₂SО₃

Екінші және үшінші периодтағы элементтер саны--әрқайсысы 8 – ден

Ертіндінің массалық үлесі---ώ (В) = m(В)/m_с

Еріген зат молекулаларының бүкіл ерітінді бойына өз бетімен таралу құбылысы--диффузия

Еріткіш пен еріген заттың химиялық әрекеттесу үдерісі--сольваттану

Еріткіштен, еріген заттан және өзара әрекеттескен өнімнен тұратын, біртекті көпкомпонетті жүйе--ерітінді

Еріткіштің қаныққан бу қысымының ерітінді бетіндегі салыстырмалы төмендеуі еріген заттың молярлық үлесіне тең--Раульдің бірінші заңы

Ерітіндіде еріген зат пен еріткіш молекулалары арасында химиялық реакция жүретінін көрсететін теория---химиялық

Ерітіндінің белгілі бір салмақ мөлшерінде, не белгілі бір көлемінде еріген заттың мөлшері--ерітіндінің концентрациясы

Ерітіндінің қайнау температурасының жоғарылауы мен қату температурасының кемуі еріген заттың концентрациясына пропорционал---Раульдің екінші заңы

Жай эфирлер--R – O – R

Жоғары температурада металдың механикалық, аққыштық күйге қарсы әрекет ету қасиеттерін сақтауы--ыстыққа беріктілік

Жоғары температурада металдың тоттануға ұшыратушы әсерлерге төтеп беру сипаты--ыстыққа төзімділік

Жүйенің кинетикалық және потенциалды энергиясынан басқа энергияның жалпы қоры--ішкі энергия U

Жүру жағдайы, тоттану орта түріне, тотанудан бұзылуына---металдың сыртқы ортамен өзара әрекеттесу механизмі

Заттарды электр тогымен ыдырату үдерісі--электролиз

Заттардың жылу сыйымдылығын, жану жылуын, реакцияның жылу эффектісін, түзілу жылуын, еру жылуын, т.б. зерттейтін сала --термохимия

Заттардың суда немесе басқа еріткіштерде еру қасиеті--ерігіштік

Затты айналдыру заңдылығы және қолданылуы туралы ғылым--химия

Карбонат кальцийді жандырғанда кальция оксиді мен ... газы бөлінеді--көмірқышқыл

Кейбір химиялық элементтердің құрылымы мен қасиеттері бойынша ерекшеленетін, бірнеше қарапайым заттарды құру қабілеттілігі----аллотропия

Ковалентті (полюсті және полюссіз, алмастыру және донорлы -акцепторлы), ионды, сутегілік және металдық--химиялық байланыстардың түрлері

Ковалентті байланысты құру кезінде, кейбір орбиталдардың өзгеру формасы--орбиталдың гибридтенуі

Концентрациясы басқа компоненттерден жоғары компонен---еріткіш

Концентрациясы белгісіз бір ерітіндіні концентрациясы белгілі басқа ерітінді арқылы, әрекеттесуші ерітінділердің көлемін өлшеу жолымен анықтау---титрлеу

Көлем бірлігіндегі заттың мөлшері, көбінесе 1 литрдегі моль саны--концентрация

Көмірсутектер --CH₄, C₂H₄, C₃H₆ ... т.б.

Көміртегінің аллотропиялық түрленуін көрсет-----алмаз

Кристалдық тордағы иондық байланысты үзіп, оны газтәрізді иондарға айналдыру үшін шығындалатын энергия---кристалдық тор

Кристалдық түзінділер құрамындағы су---кристаллогидраттық су

Күрделі эфирлер---R – COOR₁

Қайтымды реакцияда тіке реакция мен кері реакцияның жылдамдықтары теңескен күй ---химиялық тепе-теңдік

Қарапайым гальваникалық элемент---Даниэль –Якоби элементі

Қарапайым терезелік әйнек (натрийлы) формуласы ---Na₂O*CaO*6SiO₂

Қоршаған ортамен әрекетте және ойласаң одан бөлек тұратын (стакандағы су) дене немесе денелер тобы---жүйе

Қосылу реакциясы--2Al + 3S → Al₂S₃

Құрамына судың молекулалары кіретін кристалдық түзінділер немесе қатқан бір текті зат---кристаллогидрат

Құрамында NН₂ тобы бар азотты органикалық қосылыстар---аминоқосылыстар

Қышқылдар, оксидтер, галогендер, көмірсутектер, оттекті органикалық қосылыстар, азотты органикалық қосылыстар---метал еместер

Қышқылдық (метал еместердің) оксидтері---N₂O₅, P₂O₅, SO₂

Магниттік қасиетіне байланысты металдардың бөлінуі--диамагнитті, парамагнитті және ферромагнитті

Метал атомы мен қышқыл қалдығынан тұратын күрделі зат--тұз

Метал гидроксидтері МеОН-----ең күшті негіздер

Метал еместер қосылыстардың негізгі компоненттері ---C, H, O, S, P, N және т.б.

Метал тоттандырғыш ортамен өзара әрекеттескенде жылдамдығы электродтық потенциалдан тәуелді---электрохимиялық тоттану

Металдар тығыздығына байланысты---ауыр және жеңіл метал деп бөлінеді

Металдардың азотпен қосылыстары---нитрид Mg₃N₂ және т.б.

Металдардың ауада немесе ылғал газдағы тоттануы---атмосфералық

Металдардың көміртегімен қосылыстары---карбидтер СаС, AlC және т.б.

Металдардың күкіртпен қосылыстары---сульфидтер FeS, ZnS және т.б.

Металдардың оттегімен қосылыстары--оксидтер CrO_3, CuO және т.б.

Металдардың сутегімен қосылыстары----гидриттер LiH, ТіН₄ және т.б.

Металдың барлық жоғарғы бөлігін алатын тоттану түрі---түзу

Металдың барлық жоғарғы бөлігіндегі үдерістің әртүрлі жылдамдығындағы тоттану --қисық сызықты

Металдың жоғарғы температурадағы тоттануы--газдық

Металдың сыртқы ортамен өзара әрекеттесу механизмі бойынша коррозиялық үдерістерінің жіктелуі--үдеріс жүру жағдайы, тоттану орта түрі, тотанудан бұзылуы

Металдың тоттану ортасымен әрекеттесуінде метал тотығуы мен тотықтырғыш компонентінің тотықсыздануы бір актіде жүруі---химиялық тоттану

Металл мен ерітінді арасындағы потенциалдар айырмасы---электродтың потенциалы

Молекула аралық тотығу - тотықсыздану реакциялары--Сu⁺²SO₄ + Zn⁰ = Cu⁰ + Zn⁺²SO₄

Молекуланы активті күйіне айналдыру үшін жұмсалатын қосымша энергия--белсендіру энергиясы

Молекуланың оң зарядталған сутегі атомы және басқа молекуланың теріс зарядталған атомы арасындағы байланыс--сутегілік

Молекуласында гидроксил -ОН тобы (спирттер, фенолдар), карбонил тобы (альдегидтер, кетондар) бар--біртекті функциялы қосылыстар

Молекуласында көміртегі, сутегі, оттегімен қатар азот атомы бар органикалық қосылыстар---азотты органикалық қосылыстар

Молекуласында көміртегі, сутегімен қатар оттегі болатын органикалық қосылыстар--оттекті органикалық қосылыстар

Молекуласында органикалық радикалдармен байланысқан – NО₂ топтары бар қосылыстар--нитроқосылыстар

Молекуласында органикалық радикалдармен байланысқан NО топтары бар қосылыстар--нитрозоқосылыстар

Моль саны---V = m/M

Мольмен алынған еріген зат мөлшерінің еріткіш массасына қатынасы--моляльдық концентрация

Мырыш купоросының фор-сы---ZnSO₄ *7H₂O

Мыс купоросының формуласы---CuS0₄ ^*5H₂0

Натрий сульфатының формуласы--Na₂SO₄

Натрий сульфидінің формуласы-- Na₂SO₃

Натрий сульфидінің формуласы-----Na₂S

Негіздік (типтік металдардың) оксидтері--Na₂O, К₂О, ВаО-барий оксиді

Оң электрод--анод

Оңнан солға жазылған реакция--кері реакция

Орбиталдың геометриялық формасын сипат-н шама--орбиталдық кванттық сан (l)

Ортамен әрекеттеспейтін зат (стакан қақпақпен жабылған) жүйесі--жабық

Осмосты тежеуге жұмсалатын қысым---осмос қысымы

Осмостық қысымы бірдей ерітінділер---изотонды

Оттегінің аллотропиялық түрленуін көрсет--озон

Оттексіз қышқыл тұздарының аты---NaBr-натрий бромиді, NaJ-натрий иодиді, NaCL-натрий хлориді

Оттексіз қышқылдар--НCL, НҒ, НBr, НJ, H₂S, H₂Sе

Оттекті қышқылдар--НNО₃, H₂SO₄, HMnO₄, Н₃РО₄, Н₂СО₃

Оттекті тұздардың халықаралық аттары---КCIО-калий гипохлориті, СаSO₄-кальций сульфаты

Өзара әрекеттесу үдерісінде (яғни байланыстардың қайта таралуы) болатын бөлшектер тобы---белсенді кешендер

Парамагнитті металдар--магнитке тартылады. Sc, Ti, V, Te, Cr, Mn, Pt жатады

Периодтық заңның графикалық кескіндемесі---периодтық кесте

Периодтық кестенің құрамында---7 период пен 8 топ бар

Протондар мен нейтрондардың атом ядросындағы сомасы - A = Z + N --массалық сан

Реакция кезінде 1моль электрон берген тотықсыздандырғыштың мөлшері----тотықсыздандырғыштың эквиваленті

Реакция кезінде электрон қосып алушы заттар--тотықтырғыш

Реакция кезінде электрондар беретін заттар--тотықсыздандырғыш

Реакцияға қатысатын заттар әртүрлі агрегаттық күйде болатын реакциялар--гетерогендік FeO+CO=Fe+CO₂

Солдан оңға қарай жазылған химиялық реакция-- тіке

Су мен еріген заттың әрекеттесу үдерісі---гидраттану

Судағы Са²⁺ және Mg²⁺ иондарының саны--кермектік

Сутегі атомы және қышқыл қалдығынан тұратын күрделі заттар--қышқылдар

Сұйылтылған ерітіндінің осмостық қысымы, сол температурада газ күйінде болып, ерітінді көлеміндей көлем алатын еріген зат тудыратын газ қысымына тең---Вант-Гофф заңы

Сілтілік жер металдар--Ca, Sr, Ba, Ra т.б.

Сілтілік металдар--Li, Na, K, Rb, Cs, Fr т.б.

Температураны жоғарлатқанда сұйықтардың өзара ерігіштігі артып, бір – бірінде толық, шексіз еруі температурасы ---кризистік

Температураны төмендеткен кезде ерітіндіден қатты заттардың бөлінуі---кристалдану

Темір Fe және оның құймалары--қара металдар

Темір купоросының формуласы--FeS0₄ ^*7H₂0

Теріс электрод---катод

Техникада металдардың жіктелуі---қара, түсті, сирек, асыл

Тотанудың үдерісі механизіміне байланысты---химиялық және электрохимиялық болып бөлінеді

Тоттанудың жіктелуі---газдық, атмосфералық, жер асты, биологиялық, радиациялық, фреттиег және жергілікті

Тотығу үдерісі жүретін электрод ---анод

Тотығу-тотықсыздану реакциясы кезінде 1 моль электрон қосып алатын тотықтырғыш мөлшері---тотықтырғыштың эквиваленті

Тотықсыздану үдерісі жүретін электрод --катод

Төртінші және бесінші периодтағы элементтер саны--әрқайсысы 18 - ден

Тұздың гидролизденген мөлшерінің оның жалпы еріген мөлшеріне қатынасы--гидролиздену дәрежесі

Тұрақты көлемі бар және қоршаған ортамен (термостағы су) зат және энергия алмасу мүмкіншілігі жоқ жүйе--тұйықталған

Түзу сызықты, қисық сызықты, таңдаулы құрылымды, таңбалы, жарақат тәрізді, нүктелі, терең емес, кристалдар ортасындағы коррози--тоттану (коррозия) түрлері

Үдеріс кезінде жылу бөлу арқылы жүретін реакция--экзотермиялық

Үдеріс кезінде жылуды жұту арқылы жүретін реакция-----эндотермиялық

Үшнегізді қышқылдар--Н₃РО₄, Н₃ВО₃

Фазаның айналуы (мұз еруі, су қайнауы)---фазалық өту

Ферромагнитті металдар--магниттеліну қасиеті бар (Fe,Co,Ni жатады)

Фосфорорганикалық, галогентуынды органикалық, кремнийорганикалық, металлорганикалық қосылыстардың жалпы атауы ---элементорганикалық

химиялық реакциялардың жылдамдығы ---V=KּC_AּC_B

Химиялық энергияны электр энергиясына айналдыру үдерісі--электрохимияық

Цементтің формуласы--СaSiO₃

Шала өткізгіш арқылы болатын, бір жақты диффузия---осмос

Ыдырау реакциясы--2KClO₃ → 2KCl + 3O₂

Электрон осінің айналасындағы қозғалысты сипаттайтын шама--төртінші кванттық сан

Электрондарды алмастыру жолымен жүретін екі атомның әрекеттесуі--химиялық байланыс

Электрондарды қосу н\е беру нәтежесінде атом\ға айналатын заряд-н бөлшектер --иондар

Электрондардың кеңістіктегі қозғалысын сипа-ды шама-- алдыңғы үш кванттық сан

Электрондық орбиталдардың кеңістіктегі жағдайын және бүтін санды мәндерді 0 қосқанда -I +I дейін сипаттайды--магнитті кванттық сан (m)

Электрондық тығыздық атомдар арасында симметриялық орналасады--ковалентті полюссіз байланыс

Электрондық тығыздық бір атом жағына ойысады--ковалентті полюсті байланыс

Электронның өзінің осінің айналасында айналу кезінде пайда болатын магнитті моментті сипаттайды,+1/2 и –1/2 бағыттарға айналады-- спинді кванттық сан (s)

Электронның толқындық функциясы--орбиталь

Электронның энергетикалық деңгейін, ядроның деңгейінен қашықтықтығын және электрондық бұлт өлшемін анықтайтын шама----бас кванттық саны (n)

Электрохимиялық бірінші негізгі топ---гальваникалық элементтегі үдеріс

Электрохимиялық екінші негізгі топ---электр энергиясын химиялық энергияға айналдыру үдерісі (электролиз)

Электрохимиялық үдерістердің жіктелуі---бірінші және екінші негізгі топ

Элемент атомдарының тотығу дәрежесі өзгеретін реак-р---CuSO₄ + Zn = ZnSO₄ + Cu⁰

Элемент атомдарының тотығу дәрежесі өзгермейтін реакциялары---AgNO₃ + NaCl=AgCl + NaNO₃

Элемент атомдарының химиялық байланыс түзу қабілеті---валенттілік

Элемент атомындағы энергетикалық деңгейлер санын көрсететін шама--периодтың номері

Энтальпияның формулас---U + pV = H

Энтропияның формуласы---∆S=∆Q/T

Ядродағы протон санына немесе бейтарап атомдағы электронға және элементтің периодты жүйедегі қатарлық номерімен сәйкес келеді--ядро заряды