Rize (Antik Yunanca: Ριζαίον (Rizeon), Yunanca: Ριζούντα (Rizunda) Lazca: რიზინი "Rizini"), Karadeniz Bölgesi'nin Doğu Karadeniz bölümünde yer alan bir şehirdir.

Doğuda Çayeli ve Güneysu ile,güneyde İkizdere, batıda Derepazarı ve Kalkandere, kuzeyde Karadeniz ile çevrilidir. Şehrin nüfusu 2009 yılına göre 96.503'tir. 1927'de 14.000 olan nüfusu 1990'da 52.743'e, 2000'de 78.144'e, 2007'de 94.800'e çıkmıştır.

Etimoloji

Antik Çağ yazılı kaynakalrında Rhizus (Πιζοῦς) olarak anılan Rize adının Yunanca "ριζα" (riza) isminden geldiği sanılmakta olup anlamı "Dağ Eteği"'dir. Bazı yazarlar kent adını yine Yunanca pirinç anlamına gelen rizi (ρύζι) ile "kök, temel, esas" anlamına gelen Riza (ῥίζα)kelimesiylem ilişkilendirmiş, hatta Lazca İrizeni "Düzlükler" kelimesi de önerilmiştir.  Şehrin Gürcüce adı: "რიზე", Lazca adı ise: "Rizini"'dir

Nüfus 

2009 yılında il nüfusu 319.569 olup, 1990 yılında 348.776 olduğu göz önüne alındığında büyük şehirlere göç yüzünden il nüfusu azalmaktadır.

Tarih

Eski dönemlerde burada Kulku veya Kulha denilen bir asya topluluğu yaşamaktaydı. Bölgeyi MÖ 765-735 yılları arasında Urartu kralı II. Sardur elegeçirmiştir. MÖ 714'teKimmerler tarafından fethedilen bölge, MÖ 680 İskitlerin eline geçmiş ve MÖ 626'da Saka Kralı Madovanın öldürülmesiyle Med İmparatorluğuna bağlanmıştır. MÖ 670 yılındaMilet sehir devletlerine ve Büyük İskender'in doğu seferi sırasında Kapadokya ve Bitinya ile beraber Pontos eyeletinin bir parçası olmuştur. MS 10'dan MS 395 kadar Roma İmparatorluğunun Bu tarihten sonra Bizans İmparatorluğunun bir parçası olmuştur. Romalı gezgin Arrian burada yaşayan halkı Lazlar olarak tanımlamıştır.

Rize ilinin ilçeleri

• Çamlıhemşin

• Çayeli

• Derepazarı

• Fındıklı

• Güneysu

• Hemşin

• İkizdere

• İyidere

• Kalkandere

• Pazar

Coğrafya

Dağlar

Topraklarının % 78'i dağlarla kaplı olan Rize kenti, dar bir sahil şeridi üzerine kurulmuştur. Kıyıdan 10–15 km içeride yükseklik 400 metreyi aşmakta, güneye doğru gidildikçe yükseklik artmaktadır. İl topraklarındaki önemli dağlar şunlardır.

• Kaçkar (3.935 m)

• Barut (3.251 m)

• Ziglat (3.511 m)

• Verçenik (3.711 m)

• Hipot (3.560 m)

• Hazindak

• Samistal

Bitki örtüsü

Ormanlar alçak kesimlerde kızılağaç, gürgen, kestane, ıhlamur, kayın, meşe gibi yayvan yapraklı ağaçlar ve yerli halkın komar adını verdiği orman gülünden oluşmaktadır. Daha yüksek kesimler ise, ladin ve köknar gibi iğne yapraklı ağaçlarla kaplıdır.

Akarsular

• Fırtına Deresi

• Büyükdere

• Pazar Suyu

• Karadere

• İyidere veya Kalopotamos

• Arılı deresi

Göller

İl içinde önemli büyüklükte göl olmamakla birlikte Kaçkar dağlarının zirvelerinde küçük buzul gölleri bulunmaktadır.

İklim

Kıyı kesiminde ılık ve çok yağışlı bir iklim hüküm sürmektedir. Rize ili, Türkiye'nin en çok yağış alan bölgesidir. Bu durum Rize'de sel baskını ve heyelanların görülme sıklığını da arttırmaktadır

Ekonomi

Rize ekonomisi çay sektörüne dayalıdır. 48 yaş çay işleme ve çay paketleme fabrikası ve 17.000 çalışanı ile sektöre yön veren kuruluş geçmişte olduğu gibi günümüzde deÇaykur'dur. Paketlenmiş çayda Çaykur'un pazar payı %65 özel sektörün payı %35'tir. Rize'de kivi üretimine de son yıllarda önem verilmeye başlanmıştır. Balıkçılığın payı ise günden güne azalmaktadır.

Kültür

Rize bölgesinde ağırlıkda olan dil Türkçe, Lazca ve Rumca'dır. Pazar, Fındıklı ve Ardeşen ilçeleri ve Çamlıhemşin'in yedi köyünde Lazlar, ilin geri kalanında Çepni ve Rum kökenli Türkler yaşar. Hemşinliler ise Ardeşen, Fındıklı, Çayeli, Pazar, İkizdere, Çamlıhemşin ve Hemşin ilçelerinin dağlık kesimlerinde yerleşiktir. Rize Hemşinlilerinin anadilleri, Hopa Hemşinlilerinden farklı olarak Türkçedir, kendilerine özgü Türkçe Hemşin ağzı denilen yöresel dilleri vardır. Hopa Hemşinlileri Ermenicenin bir lehçesi olan Hemşince'yi tam olarak konuşurlar.

Folklor

Rize folkloru, yörede atma veya kesme türkü olarak adlandırılan maniler, atasözleri, deyimler ve bilmeceler bakımından çok zengindir. Halk oyunları açısından horon ve karşılamayöre olan Rize'de sahil kesiminde kemençe iç kesimlerde ise tulum oyunlara eşlik çalgısı olarak kullanılmaktadır. Güneysu yöresinde ağız armonikası ve bazı Laz ve Hemşinliköylerinde şimşir kaval seyrek de olsa aynı amaçla kullanılmaktadır.

Ulaşım

Rize bölgesine ulaşım ağırlıkda olarak oto yol (Karadeniz sahil yolu) ile giderilmekdedir. Bunun yanı sıra, deniz yolu da ulaşım araçı olarak kullanılır.

Eğitim

Rize Karadeniz bölgesinin eğitim ve kültür seviyesi en yüksek illerden biridir. Rize Merkez ve ilçelerinde eğitim oranı %95'lerin üzerindedir.

Turizm

Yeşillikler kenti olan Rize'de, çoğu Osmanlı döneminde yapılmış çok sayıda mimari eser bulunmaktadır. Rize ilinin tarihi zenginliklerinin yanı sıra, doğa güzellikleriyle de çekici bir turizm merkezi olup özellikle Hemşin ve İkizdere yaylalarıları son yıllarda yayla turizminin en çok rağbet gören durakları olmuştur. Rize ilinin dikkate değer tarihi ve turistik yerleri şunlardır:

Tarihi yerler

• Rize Kalesi

• İslampaşa camii

• Gülbahar Sultan camii

• Caferpaşa camii

• Zeleki Kalesi

• Zilkale

• Kale-i Bâlâ

• Bozkale

• Ciha Kale

• Ekşioğlu camii

Doğal güzellikler

• Anzer Yaylası

• Ayder yaylası ve kaplıcası

• Andon içmesi

• İkizdere Şimşirli içmesi

• Elevit Yaylası

• Hazindak Yaylası

• Samistal Yaylası

Ordu, Türkiye'nin bir ili ve en kalabalık otuzuncu şehri. 2013 itibarıyla 731.452 nüfusa sahiptir. Kuzeyinde Karadeniz, güneyindeTokat ve Sivas illeri, batısında Samsun, doğusunda Giresun ili vardır. 1920 yılında bağlı olduğu Trabzon'dan ayrılmış, 4 Nisan 1920 tarihinde il statüsüne kavuşmuştur. 2010 TÜİK verilerine göre ilde 19 ilçe ve 481 mahalle vardır.

Tarihçe

Ordu ili MÖ 400 yılından önce şehir merkezinin 5 kilometre dışında olan halk arasında Bozukkale olarak bilinen bölgede 'Kotyora' (Kut Yöresi) adıyla kurulmuştur. Kotyora (Cotyora), "Kut Yöresi" anlamına gelmektedir. Kut Türklerinin MÖ 2500-2400 yıllarında Hazar Gölü çevresinde otururken batıya göçen ve Türkçe konuşan bir kavim olduğunu ifade eden tarihçiler, Kut kavminin Türk kökenli olduğunu Sümerolog Benna Landsberger, 1937'de yapılan Tarih Kurultayı'nda Atatürk'ün huzurunda bizzat söylemiştir. Ayrıca 1831'de ise Fatsa sınırlarından itibaren Ordu, Ulubey, Gölköy yöreleri tamamen Mesudiye ve Aybastı ilçeleri Erzurum eyaletine bağlı Şarkikarahisar livasına, Fatsa'nın iç ve batı kısımlarıyla Ünye, Canik (Samsun) livasına bağlanmıştır.

Coğrafya

Ordu il merkezi 41° kuzey paraleli ve 37° ve 38° doğu meridyenleri arasında, Karadeniz Bölgesi'nin, Doğu Karadeniz bölümünde yer almaktadır. İlin kuzeyini Kuzey Anadolu dağlarının kıyı sıraları kaplamaktadır. Kıyılara yakın tepelerle başlayan bu dağlar içeri doğru gitikce yükselir. Ordu, Giresun ve Sivas ilinin birbirlerine komşu olduğu kesimde 3.000 m yi bulmaktadır. İlin en yüksek tepesi Giresun sınırına yakın olan Aşut Obası'ndaki Gönderiç Tepesi'dir.

İklim

Ordu ilinde Karadeniz iklimi görülmektedir. Ancak arkadan geçen dağ yükseltilerinin azalmasıyla kışın soğuk günlerin sayısı bir iki günle sınırlıdır. İlin iç kesimdeki ilçelerine yükseltinin artmasıyla beraber soğuk bu bölgelerde daha şiddetlidir. Kışın iç kesimlerdeki ilçelerde 6 ay boyunca kar yağar. Bunlara Çambaşı yaylası, Beşiktaşı yaylası ve Sarı obası yaylası örnek olarak gösterilir; kar buralarda mayıs ayına kadar erimez.

Ekonomi ve sanayi

Ordu ilinin ekonomisi büyük ölçüde tarıma dayanır. İl Türkiye fındık üretiminin %51'ini sağlamaktadır. Nüfusun %70'inin geliri ise fındıktan karşılanır. Son zamanlarda fındık fiyatlarının 2000 li yılların bile altına düşmesinden dolayı alternatif tarım ürünü arayışları başlamıştır. Bu bağlamda kivi, soya gibi ekonomik değeri yüksek tarım ürünlerine yönelim başlamıştır.

Sanayi bakımından fazla gelişmemiş olsa da Türkiye'de alternatifi bulunmayan ve dalında tek olan ÇAMSAN POYRAZ Laminant Parke Fabrikası bugün evlerde kullanılan laminant parkenin ve diğer ahşap içerikli ürünlerin büyük bir çoğunluğunu tek başına karşılar. Ayrıca SAGRA Çikolata ve Fındık Fabrikası çikolata sanayiinde tek sayılabilir. Bugün evlerimizde yediğimiz Sarelle,Sagra,Tadelle ve birçok çikolata ürünü burada üretilir. Ayrıca fabrikada fındık yağıda üretilmektedir. İlde irili ufaklı fındık fabrikaları dağınık bir şekilde istihdama katkıda bulunmaktadır. Az da olsa çimento ve kağıt sanayide istihdama katkıda bulunur.

Fabrikalar:

1. Sagra Çikolata Fabrikası - Dünyaya dağıtılan Sarelle, Tadelle, Gol, Gofy ve Sagra ürünleri burada üretilmektedir.

2. Çamsan Poyraz Laminat Parke

3. Altaş Yağ Sanayi A.Ş. - Çotanak markalı fındık, mısır, kanola, ayçiçeği, soya ve ideal yağı üretilmektedir. Fabrika ayrıca temizlik ürünleri de üretmektedir.

4. Doğus Çay

5. Şenocak Fındık

6. Gürsoy Fındık

Turizm

Zengin turizm potansiyeline sahip ilde, kıyı, yayla turizmi, trekking, yamaç paraşütü gibi etkinliklere imkân sağlayacak unsurlar mevcuttur. Yason Burnu'nun yerli ve yabancı turistlerin ilgi odağı haline geldiği ve çok turist çeken bölgelerden biri olduğu icin Yalancı Yason uzerine 2009-2010 yilinda bir Butik Hotel yapilacagi soylenmektedir.^{[kaynak belirtilmeli]} Ayrica, Ordu Boztepe'de TOKİ tarafindan 10,5 dönüm arazi üzerinde 5 yıldızlı bir otel yapılacak. Hilton Garden Inn (Kosifler) buraya talip olduğu Ordu valisi tarafından yerel gazetelerde acıklandı.

Zengin yöresel mutfağını tanımak ve Karadeniz'in lezzetli balıklarını tatmak için bu yöreyi mutlaka gezerek görmelisiniz.

Eski adı Grekçe: "Κοτύωρα" Cotyora, Kotyora olan şehir, tarihte sırasıyla Kaşkaların, Medlerin, Perslerin, Pontus Krallığı'nın,Roma İmparatorluğu'nun, Doğu Roma İmparatorluğu'nun, Danişment Beyliği'nin, tekrar Doğu Roma İmparatorluğu'nun,Trabzon Rum İmparatorluğu'nun, Anadolu Selçuklu Devleti'nin, tekrar Trabzon Rum İmparatorluğu'nun, Hacıemiroğlu Beyliği'nin ve Osmanlı İmparatorluğu'nun elinde kalmıştır. Osmanlı Döneminin büyük bölümünde önce Rum Eyaletine bağlı Karahisar-ı Şarkı sancağına, daha sonra Erzurum Vilayetine bağlı Karahisar-ı Şarkı sancağına bağlı kaza olarak yönetilen yöre, 16. yüzyılın 2. yarısında Trabzon Eyaletine bağlı bir kaza, 19. yüzyılın 2. yarısında kısa bir süre sancak oldu. 1920'de Trabzon Merkez sancağından ayrılan Giresun sancağına bağlanan kent, 1921'de ayrı bir sancağın merkezi, 1924'te Ordu ilinin merkezi oldu.