- •Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау министрлігі
- •615.1 (075.8)
- •Мазмұны
- •1 Тарау. Жалпы фармакология...............................................................11
- •2 Тарау. Жалпы рецептура.....................................................................32
- •3 Тарау. Афференттік иннервацияға әсер ететін дәрілер...............48
- •4 Тарау. Эфференттік иннервацияға әсер ететін дәрілер. Холинорецепторларға әсер ететін дәрілер
- •5 Тарау. Адренорецепторларға әсер ететін дәрілер
- •6 Тарау. Жалпы медиаторлық әсерлі дәрілер.................................137
- •7 Тарау. Наркозға арналған дәрілер. Этил спирті........................157
- •8 Тарау. Гамқ (гамма-аминомайлы қышқылы) рецепторларына
- •9 Тарау. Ауыруды басатын дәрілер................................................224
- •11 Тарау. Иммунотропты дәрілер..........................................................292
- •1 Тарау. Жалпы фармакология.
- •Фармакокинетикалық кезең
- •1.1.2. Дәрілердің сіңірілуі
- •1.1.3. Дәрілердің таралуы
- •1.1.4. Дәрілердің өзгеруі
- •1.1.5. Дәрілердің шығарылуы (экскреция)
- •Негізгі фармакокинетикалық өлшемдер.
- •Фармакодинамикалық кезең
- •Фармакодинамика мен фармакокинетиканың арасындағы байланыс
- •1.3.1. Сурет Дәрі мен жүктілік
- •1.4. Дәрілердің негізгі ықпалдары
- •1.5. Дәрілердің жанама әсерлерінің көрінісі
- •1.6. Фармацевтикалық кезең
- •13. “Аффинитет” – бұл:
- •15. «Биотрансформация» дегеніміз:
- •17. «А» тізіміне жататын дәрілер:
- •18. Дәріге тәуелділік – бұл:
- •19. Рецептор – бұл:
- •22. Ағзаға дәрілерді энтералді жолмен енгізу:
- •29. Фармакодинамика – бұл фармакологияның зерттейтін бөлімі:
- •30. Мутагендік – бұл фармакологияның зерттейтін бөлімі //
- •2. Тарау Жалпы рецептура
- •2.1. Қатты дәрілік түрлер
- •2.2. Жұмсақ дәрілік түрлер
- •2.3. Сұйық дәрілік түрлер.
- •2.4. Егуге арналған дәрілік түрлер
- •2.5.Аэрозоль және басқада дәрілік түрлер.
- •2. Сыртқа қолдануға арналған ұнтақтар келесі мөлшерде жазылады:
- •7. Наркотикалық және соларға теңестірілген дәрілерге рецептті жазудың ерекшеліктері:
- •8. Флакон түріндегі шығатын мөлшерленген дәріге жазылған дұрыс рецептті көрсетіңіз:
- •9. Суспензия – бұл:
- •10. Драже – бұл:
- •11. Драженің мөлшерленген түріне жазылған дұрыс рецептті көрсетіңіз:
- •12. Рецепт – бұл дәрігердің жазбаша жүгінуі:
- •І бөлім. Шеткі жүйке жүйесінің бөліміне әсер ететін дәрілер.
- •3 Тарау. Афференттік иннервацияға әсер ететін дәрілер
- •3.1.1. Беткейлік жансыздандыру үшін қолданылатын дәрілер (кокаин, бензокаин, тетракаин, лидокаин, бумекаин)
- •3.1.2. Инфильтрациялық жансыздандыру үшін қолданылатын дәрілер (прокаин, лидокаин, бупивакаин, тримекаин)
- •3.1.3. Өткізгіштік жансыздандыру үшін қолданылатын дәрілер (прокаин, лидокаин, тримекаин, бупивакаин, артикаин)
- •3.1.4. Мидың өрмек қабықшасының астындағы кеңістікті жансыздандыру үшін қолданылатын дәрілер (лидокаин, тримекаин, артикаин, бупивакаин жоғарыда 3.1.1.; 3.1.2. Және 3.1.3 қара)
- •3.1.5. Эпидуральды және каудальды жансыздандыру үшін қолданылатын
- •Дәрілер (лидокаин, бупивакаин, ропивакаин).
- •Тұтқыр, қаптағыш және сорғыш дәрілер.
- •3.2.1. Тұтқыр дәрілер
- •3.2.2. Қармаушы дәрілер
- •3.2.3. Сорғыш дәрілер
- •3.2.4. Тітіркендіргіш дәрілер
- •«Афференттік иннервацияға әсер ететін дәрілер» тақырыбы бойынша тестік тапсырмалар
- •4.1. Антихолинэстеразды дәрілер
- •4.1.1 Кесте. Антихолинэстеразды дәрілермен жедел улану (прозерин, фоқ).
- •4.2. М-холиномиметиктер
- •4.3. Н-холиномиметиктер
- •4.4. М-холинотежегіштер
- •4.5. Ганглиотежегіштер
- •4.6. Миорелаксанттар
- •«Холинорецепторларға әсер ететін заттар» тақырыбы бойынша тестілік тапсырмалар.
- •14. Ганглиотежегіштерге жатады:
- •5.1. Адреномиметиктер
- •5.1.1. Α - және β – адреномиметиктер
- •5.1.2. Α - адреномиметиктер
- •5.1.3. Β – адреномиметиктер
- •5.2. Адренотежегіштер
- •5.2.1. Α - адренотежегіштер
- •5.2.2. Β – адренотежегіштер
- •Симпатомиметикалық және симпатолитикалық дәрілер
- •Симпатомиметикалық дәрілер
- •5.3.2. Симпатолитикалық дәрілер
- •«Адренорецепторларға әсер ететін дәрілер» тақырыбы бойынша тест сұрақтары.
- •Іі бөлім. Орталық жүйке жүйесіне әсер ететін дәрілер
- •6 Тарау. Жалпы медиаторлық әсері дәрілер (дофаминді, серотонинді және пкринергиялық рецепторлар)
- •6.1. Дофаминергиялық дәрілер
- •6.2. Серотонинергиялық дәрілер
- •6.3. Пуринергиялық дәрілер
- •1. Бас ми қабығына айқын қоздырушы әсер береді:
- •7.1.1. Тыныс арқылы берілетін наркозды дәрілер
- •7.1.2 Тыныс арқылы берілмейтін наркозды дәрілер
- •7.2. Этил спирті
- •«Наркозға арналған заттар мен этил спирті» тақырыбы бойынша тестік тапсырмалар
- •8.1.Ұйықтататын дәрілер
- •8.1.1. Гамқ (бензодиазепиндерге ұқсас болып келеді) рецепторларының агонисттері
- •8.1.2. Наркотикалық типті әсері бар ұйықтататын дәрілер
- •8.1.3. Әр түрлі топтағы ұйықтататын дәрілер
- •8.2. Қояншыққа қарсы дәрілер
- •8.2.1.Үлкен тырысу ұстамаларында қолданылатын дәрілер
- •8.2.2. Кіші тырысу ұстамаларында қолданылатын дәрілер
- •8.2.3. Психомоторлы эквивалент кезінде қолданылатын дәрілер
- •8.2.4. Миаклонуста қолданылатын дәрілер
- •8.2.5. Қояншық статусын шеттетуде қолданылатын дәрілер
- •8. 3. Паркинсонизмге қарсы дәрілер
- •8.3.1. Холинергиялық дәрілер
- •8.3.2. Дофаминергиялық дәрілер
- •«Гамқ-рецепторларына әсер ететін дәрілер» тақырыбы бойынша тестік тапсырмалар
- •9 Тарау. Ауыруды басатын дәрілер
- •Ағзадағы ауыруды жалпыландыратын және басатын механиз
- •9.1. Орталыққа әсер ететін наркотикалық (опиоидтық) ауыруды басатын дәрілер
- •9.1.1. Опиоидты рецепторлардың (табиғи анальгетиктер) толық агонисттері
- •9.1.2. Опиоидты рецепторлардың – (жасанды анальгетиктер) толық агонисттері
- •9.1.3. Опиоидты рецепторлардың жартылай агонисттері мен агонист-антагонисттері
- •9.1.4. Наркотикалық ауыруды басатындардың антагонистері
- •9.2. Орталыққа әсері ететін наркотикалық емес ауыруды басатын дәрілер
- •9.2.1. Қызуды және ауырсынуды басатын ықпал әсері бар дәрілер
- •9.2.2. Ауырсынуды басатын ықпал әсері бар әртүрлі топтағы дәрілер
- •9.2.3. Әсер ету механизмі аралас ауыруды басатын дәрілер
- •9.3. Шетке әсер ететін ауыруды басатын дәрілер (стероидты емес қабынуға қарсы дәрілер)
- •Ііі бөлім. Қабынуды тежейтін және иммундық үрдістерге әсер ететін дәрілер
- •10 Тарау. Қабынуға қарсы дәрілер
- •10.1. Стероидты қабынуға қарсы дәрілер
- •10.1.1. Бүйрек үсті безінің қыртысты қабатының табиғи гормондары
- •10.1.2. Бүйрек үсті безінің қыртысты қабатының жасанды гормондары
- •10.1.3. Бүйрек үсті безінің қыртысты қабатының фтордан тұратын гормондары
- •10.1.4. Ингаляциялық жолмен қолдануға арналған глюкокортикоидты препараттар
- •10.1.5. Жергілікті қолдануға арналған глюкокортикоидты препараттар
- •10.2.1. Стероидты емес қабынуға қарсы қышқылдар тобының дәрілері
- •10.2.1.1 Салицил қышқылының туындысы
- •10.2.1 Пиразолидин туындысы
- •10.2.1.3. Индол сірке қышқылының туындысы
- •10.2.1.4. Фенил сірке қышқылының туындысы
- •10.2.1.5. Оксикам туындысы
- •10.2.1.6. Пропион қышқылының туындысы
- •10.2.2. Стреоидты емес қабынуға қарсы – қышқылдық емес топтар
- •10.2.2.1 Алканон туындысы
- •10.2.2.2. Сульфонамид туындысы
- •10.3. Әртүрлі топтардағы қабынуға қарсы дәрілер
- •10.3.1. Алтын препараттары
- •10.3.2. Жиынақ түзеуші қосылыстар
- •10.3.3. Безгекке қарсы дәрілер Хлорохин, гидроксихлорохин (Безгекке қарсы дәрілер 2-ші бөлімді қара)
- •11.1. Иммуносупрессорлы дәрілер
- •11.1.1. Цитостатикалық дәрілер
- •11.1.2. Глюкокортикоидтар
- •Антибиотиктер
- •Антиденелер препараттары
- •Иммунды белсендіруші дәрілер
- •11.2.1. Эндогенді жолмен алынған полипептидтер және олардың үйлестері
- •11.2.2. Жасанды препараттар
- •Микробтардан алынған препараттар және олардың үйлестері
- •Интерферондар (ифн)
- •Интерферонның индукторлары (интерфероногендер)
- •Интерлейкиндер
- •11.2.7. Иммуноглобулин препараттары
- •11.3. Аллергияға қарсы дәрілер
- •11.3.1. Гистаминге қарсы дәрілер
- •11.3.2. Мес жасушасының түйіршіксізденуіне кедергі жасайтын дәрілер
- •11.3.3. Глюкокортикоидтар (10.1. Стероидты қабынуға қарсы қолданылатын дәрілер тақырыбын қарау)
- •11.3.4. Симптоматикалық аллергияға қарсы қолданылатын дәрілер
- •«Иммунотропты дәрілер» тақырыбы бойынша тестік тапсырмалар
- •Пәндік көрсеткіш
- •Е ж з
11.3.3. Глюкокортикоидтар (10.1. Стероидты қабынуға қарсы қолданылатын дәрілер тақырыбын қарау)
11.3.4. Симптоматикалық аллергияға қарсы қолданылатын дәрілер
Эпинефрин (Адренергиялық дәрілер, адреномиметиктер).
Аминофиллин (Aminophyllinum), эуфиллин. Аминофиллин - бронхолитикалық дәрілер, бронхтардың бұлшық еттерін, қан тамырларын босаңсытады, шеткі венодилатациялық әсер көрсетеді, бүйрек қан ағысын жоғарылатады. Тыныс алу орталығын ынталандырады, жүректің жиырылу күшін және жиілігін жоғарылатады.
Қолдану көрсеткіштері мен мөлшерленуі. Бронх демікпесі, бронхитте, өкпе эмфиземасында, бронхоспазмдардың шеттетілуі; тыныс алу орталығы жағынан бұзылыс; өкпелік-жүрек; ми қан айналымының бұзылысы; қан айналу жетіспеушілігі, жүректік және бүйректік ісінулер (қосалқы зат ретінде қиыстырылған терапия құрамында). Ішке ересектерге тамақтан кейін күніне 3 реттен 0,15 г (таблеткалар 150 мг N30, ампулалар 2,4 % - 10 мл және 24 % - 1 мл), балаларға дене салмағына сәйкес 7-10 мг/кг күніне 4 реттен.
Кері көрсеткіштері. Қояншық, миокард инфарктісінің өткір фазасы, жүрек жетіспеушілігі, жүрек ырғағының бұзылысы, препаратқа сезімталдығының жоғарылауы. Балалар 3 жасқа дейін қолдануға болмайды.
Жанама әсері. Жүрек айнуы, құсу, іштің өтуі, бас ауыруы, мазасыздану, ұйқысыздық, тері бөртпесі, жүректің жиі соғуы, жүрек ырғағының бұзылысы, гипотензия.
Шығарылу түрі. 150 мг таблеткалар N. 30; 2,4% 5 және 10 мл ампуладағы көк тамырға қолдануға арналған ерітінді; 24% 1 мл ампуладағы бұлшық етке қолдануға арналған ерітінді.
Рецепт үлгісі. Rp.: Sol. Aminophyllinі 24% - 1 ml
D.t.d N. 30 in amp.
S. 1 мл бұлшық етке тәулігіне 1 – 2 рет.
#
Теофиллин (Theophуllinum), эуфилонг. Теофиллин орталық жүйке жүйесіне ынталандырушы әсер көрсетеді, кофеинге қарағанда әлсіз; миокард жиырылуын күшейтеді. Шеткі, тәждік, бүйректік артерияларды біршама кеңейтеді, шамалы диуретикалық әсер көрсетеді, тромбоциттер агрегациясын баяулатады, месше жасушалардан аллергия медиаторларының бөлінуін тежейді. Теофиллиннің негізгі қабілеті бронхтарды кеңейтетін ықпал көрсету. Теофиллин әсерінің механизмінде негізгі рөлді фосфодиэстеразаның баяулауымен және тіндерде 3-5 –аденозинмонофосфаттардың жиналуы жатады. Жасушаларда цАМФ жиналуы миозиннің актинмен байланысын тежейді, ол тегіс салалы бұлшық еттің жиырылу белсенділігін төмендетеді, ал ол бронхтарды босаңсытады және бронхоспазмдарды шеттетеді. Бұлшық еттердің босаңсуына теофиллиннің жасушалық мембранасының «бәсең» түтікшелері арқылы кальций иондарының тасымалдануын тежеумен әсер етеді. Молекулярлы механизмде теофиллиннің негізгі әсерінің аденозинді рецепторларды тежеу әрекетінің маңызы зор.
Қолдану көрсеткіштері мен мөлшерленуі. Бронхолитикалық зат ретінде, сонымен қатар жүректік және бүйректік тоқырау кезіндегі кардиотоникалық және диуретикалық зат ретінде қолданады. Кейде басқа спазмолитикалық және бронхолитикалық препараттармен бірге береді. Ішке 0,1-0,2 г ересектер күніне 2-4 рет тамақтан кейін қолданады. Балаларда 2-4 жаста 0,01-0,04 г, 5-6 жаста 0,04-0,06 г, 7-9 жаста-0,05-0,075 г, 10-14 жаста- 0,05-0,1 г. (ұнтақ, балауыз 0,2 г) 2 жасқа дейінгі балаларға тағайындамайды.
Кері көрсеткіштері. Теофиллин және оның құрамындағы препараттарды көтере алмағанда тағайымдамайды және қалқанша безінің гиперфункциясында, өткір миокард инфарктында, субортальды стенозда (жүректің сол жақ қарыншасының бұлшық ет тінінің қабынусыз ауыруында, оның қуысының тез қысылуымен түсіндіріледі), экстросистолияда, қояншықта, жүктілікте. Асқазанның және он екі елі ішектің ойық жара ауруларында байқап қолдану.
Жанама әсері. Қыжыл, жүрек айнуы, құсу, іш өтуі, бас ауыруы. Балауызды қолданғанда тік ішекте күйдіру сезімі болуы мүмкін. Препаратты көтере алмағанда оны қолданбайды. Көп мөлшерде қолданғанда қояншық талмалар болуы мүмкін. Теофиллинді ұзақ қолдануға болмайды.
Шығарылу түрі. Балаларға 100 мг таблеткада N.30 және 200 мг таблеткалар N.30; 100 мг ретард таблеткалар N.10, 50, 60, 200 мг N. 30, 100, 250 мг N. 50, 300 мг N. 30, 100, 400 және 600 мг N. 20, 50, 75 және 100 мг ретард капсула N. 20, 30, 125 мг N.20, 50, 100, 200 мг N. 20, 30, 40, 250 мг N. 20, 300 мг N.20, 30, 350 мг N. 20, 50, 100, 375 мг N. 20, 400 мг және 500 мг N. 20, 40, 50, 100; 0,5% шырын; 200 мг тік ішек балауыздары.