Usulu’d Din’in Diğer İsimleri

Usulu’d din’in bir diğer ismi de “sünnet” dir. İmamların itikat konusunda yazdıkları bazı eserler bu ismi taşımaktadır. Bu şekilde isimlendirmelerinin nedeni, meselenin büyük öneminden dolayıdır. İbn Receb¹⁰ (radiyallahü anh)’ın dediği gibi, bu hususta muhalif kalanlar helakın sınırındadırlar.

Usulu’d din ‘in bir diğer ismi de Furu fıkhına nisbetle “ Fıkhı ekber dir. Bu konuda imam Ebu Hanife ve imam Şafiye nisbet edilen kitaplar vardır.¹¹ Ayrıca “ akide”, “ tevhid”, “usül”, iman” ve daha başka isimlerde kullanılmaktadır.¹²

Usulu’d din ilminin isimlerini bilmenin bir diğer faidesi de boylece bu sayede bu ilmin asli kaynaklarını tanımak mümkün olacaktır. Çünkü bu ilmin bir çok kaynağı bugün yaygın olmayan diğer isimlerle mevcuttur.

Mesela imamların bu konuda yazdıkları bir çok eser “Sünnet” adını taşımaktadır. İbn Ebi Asım’ın sünneti, Hallal’ın sünneti, imam Ahmed’in sünneti, İmam Abdullah'ın ve başkalarının sünnetleri bu kabildendir.¹³ Usulu’d din ilminin hakikatini bilmenin en tabi ve ilmi yolu onu bu asli kaynaklarından okumaktır.

Dört imamin tanitimi “Dört İmam” Teriminin Anlamı

Bugün dört İmam denilince İmam Ebu Hanife, imam Malik, İmam Şafii ve İmam Ahmed anlaşılmaktadır.

Tabi-i Tabiin döneminde ise, bu deyimle, İbn Teymiyye'nin, kendi dönemlerinin "dünya imamları" dediği şu dört imam anlaşılmakta idi.

1- Malik b. Enes¹⁴ (Hicaz bölgesinden)

2- Evzai¹⁵ (Şam'da)

3- Leys b. Sa’d¹⁶ (Mısır)

4- Sevri¹⁷ (Irak)

Ebu Ubeyd el- Kasım b. Selam döneminde de dört imam'dan şunlar kastedilirdi.

1- Şafii¹⁸

2- Ahmed¹⁹

3- İshak²⁰

4- Ebu Ubeyd²¹

Sonra dört imam terimi şu isimler üzerinde istikrar bulmuştur: Ebu Hanife, Malik, Şafii ve Ahmed.²²

Dört İmamı Tanıyalım

Bu dört imam, şöhretlerinden dolayı ayrıntılı olarak tanıtılmaya ihtiyaçları yoktur. Biz bu konuya kısaca değinecek ve bu konuda daha geniş bilgi almak isteyenler için her bir imamın hayatı hakkında yazılmış önemli kaynakların isimlerini vereceğiz.

Ebu Hanife (h. 80-150)

İmam, fakih, Irak alimi, İslam'ın imamlarından ve büyük alimlerinden biri. Ebu Hanife Numan b. Sabit b. Zoti el-Küfî. H. 80 yılında küçük sahabeler döneminde doğdu ve Küfe’ye gelen Enes b. Malik’i gördü. Hadis talebine önem verdi ve bunun için yolculuğa çıktı. Fikıh ve meseleleri konusunda büyük bir otorite ve söz sahibi idi. Bu hususta diğer insanlar O’nun talebeleri gibidirler. Birçok insan O’ndan rivayet almıştır. Hayatı hakkında yazılan bazı kitaplar şunlardır:

Menakibi İmamu’l Azam Ebi Hanife (Muvaffık el-Mekkî)

Menakibu İmamu’l Azam (İbn Bezzar)

Fadailu Ebi Hanife (Abdullah es-Sadi)

Fi Menakibu Ebi Hanife en-Numan (Abdulalim el-Kurbetî)

Ebu Hanife (Ebu Zehra)

Elmatalibu’l Münife. (Mustafa Nureddin)

Ebu Hanife Batalu'l Hurriyeti ve’t Tesamuh (Abdulhalim el-Cundî)

Hayatul İmam Ebi Hanife (Seyyid Afifî)

Bu konuda yazılmış daha başka birçok eser vardır.²³

Malik b. Enes: (h.93-179)

İmam, hafız ve ümmetin fakihi, Şeyhu’l İslam, hicret yurdunun imamı. Ebu Abdillah Malik b. Enes b. Malik el-Medenî. Zehebî şöyle dedi: Malik kadar menkıbeleri çok olan başka birisini bilmiyorum. Bu menkıbelerden bazıları şunlardır:

1) Uzun bir ömür

2) Müthiş bir zeka ve geniş bir ilim.

3) İmamların onun hüccet ve rivayetinin sahih olduğu hususundaki ittifakları

4) Dindarlığı, adaleti ve sünnete ittibası konusunda ki icmaa

5) Fıkıh, fetva ve sahih kaideler hususundaki öncülüğü.²⁴

Hayatı hakkında yazilan bazı eserler şunlardır:

Fadailu Malik (Ebu’l Hasan Fihr el-Mısrî)

Malik b. Enes: Hayatihi ve Asrihi...(Muhammed b. Ebi Zehra)

Ve Emin el-Hulî ve Mustafa eş-Şeka’nın kitapları. Ayrıca Fas’ta İmam Malik konulu bir seminer düzenlenmiş ve burada yapılan çalışmalar üç ciltlik bir eserde derlenmiştir. Kadı Iyaz da Tertib'ul Medarik isimli eserinde İmam Malik’e geniş yer ayırmıştır.²⁵