- •Гісторыя беларусі (у кантэксце сусветных цывілізацый)
- •Мэты і задачы дысцыпліны.
- •Размеркаванне вучэбнага часу па тэмах і відах курса
- •Тэмы лекцый, іх змест
- •Тэматыка кантрольных работ
- •Тэматыка і планы кантрольных работ тэма 1. Першабытнае грамадства на тэрыторыі Беларусі (100 – 35 тыс. Г. Да н.Э. – V ст. Н.Э.)
- •Тэма 2. Сацыяльна-эканамічнае і палітычнае развіццё Полацкага княства /iх – першая палова хiii ст./
- •Тэма 3. Утварэнне вкл.
- •Тэма 4. Развіццё і ўмацаванне феадальнай гаспадаркі на Беларусі ў хiii – першай палове хvi ст.
- •Тэма 5. Грошы і грашова-крэдытныя адносіны на тэрыторыі Беларусі ў хiii – хvi ст.
- •Тэма 6. Культура Беларусі хiv – хv вв.
- •Тэма 7. Вкл ў палітычнай сістэме Рэчы Паспалітый. /2-я палова хvi – 1-я палова хvii стст/.
- •Тэма 8. Культура Беларусі ў хvi – хviii стст.
- •Тэма 9. Сацыяльна-эканамічна становішча Беларусі ў другой палове хvii – першай палове хviii стст.
- •Тэма 10. Падзелы Рэчы Паспалітай. Далучэнне беларускіх зямель да Расійскай Імперыі /хviii ст./.
- •Тэма 11. Сацыяльна-эканамічнае развиццё Беларусі ў першай палове хiх ст. Крызіс феадальна-прыгоннага ладу.
- •Тэма 13. Прамысловае развіццё Беларусі ў канцы хiх – пачатку хх стст.
- •Тэма 18. Грамадска-палітычнае жыццё Беларусі ў 20-30 гг.
- •Тэма 20. Калектываізацыя сельскай гаспадаркі і яе вынікі.
- •Тэма 21. Заходняя Беларусь пад уладай Польшчы /1921 – 1939/.
- •Тэма 22. Беларусь у гады Вялікай Айчыннай вайны /1941 – 1945 гг./
- •Тэма 23. Аднаўленне і развіццё народнай гаспадаркі Беларусі ў пасляваенны перыяд /1945 – 1950/.
- •Тэма 24. Стан народнай гаспадаркі Беларусі ў перыяд спроб эканамічных рэформаў /50 – 80 гг./.
- •Прыкладныя пытанні да экзаменаў.
- •Літаратура
- •1. Прадмет, задачы і функцыі гістарычнай навукі. Крыніцы вывучэння гісторыі Беларусі.
- •2. Асноўныя канцэпцыі гістарычнага працэсу. Цывілізацыя і фармацыя.
- •3. Цывілізацыі старажытнай гісторыі.
- •Пытанні для самакантролю.
- •2. Старажытнаруская дзяржава ў іх-хііі стст. Полацкае княства.
- •Пытанні да самакантролю.
- •3. Барацьба ўсходніх славян з крыжакамі і мангола-татарамі.
- •1. Сацыяльна-эканамічныя і палітычныя перадумовы утварэння вкл.
- •Пытанні для самакантролю
- •2. Дынастычная барацьба ў 70-90-х гадах хiVст. Крэўская ўнія і яе вынікі. Грунвальдская бітва і яе значэнне.
- •Пытанні для самакантролю.
- •3. Знешняя палітыка вкл у хiv - хvIст. Лівонская вайна. Утварэнне Рэчы Паспалітай.
- •Пытанні для самакантролю.
- •1. Каталіцкая царква і яе роля ў сацыяльна-палітычным і духоўным жыцці традыцыйнай цывілізацыі.
- •2. Цывілізацыйнае развіццё краін Заходняй Еўропы ў XIII-XV стст.
- •3. Еўрапейскі Рэнесанс, яго змест і сутнасць.
- •4. Еўрапейская Рэфармацыя.
- •Пытанні для самакантролю.
- •5. Рэнесанс у Беларусі і яго асаблівасці.
- •6. Рэфармацыя ў Беларусі.
- •Пытанні для самакантролю
- •7. Фарміраванне беларускай народнасці ў другой палове XIII- першай палове XVII стст.
- •8. Этнічная свядомасць насельніцтва Беларусі ў другой палове XIII - першай палове XVII ст. Этымалогія “Белай Русі”.
- •Пытанні для самакантролю.
- •1.. Эканамічныя і палітычныя перамены ў Еўропе XVI-XVII стст. “Новы час”, станаўленне капіталізму.
- •Пытанні для самакантролю.
- •2. Статут 1588 г. Дзяржаўна-прававое становішча вкл у складзе Рэчы Паспалітай.
- •Пытанні для самакантроля.
- •3. Знешняя палітыка Рэчы Паспалітай у пачатку XVII ст. Узаемаадносіны з Расіяй.
- •4. Казацка-сялянская вайна 1648-1651 гг.
- •5. Трынаццацігадовая вайна і яе вынікі (1654-1667 гг).
- •6. Палітычны крызіс Рэчы Паспалітай і яго наступствы.
- •7. Падзелы Рэчы Паспалітай і ўключэнне зямель ў склад Расіі.
- •Пытанні для самакантролю.
- •8. Пачатак прамысловага перавароту ў Заходняй Еўропе.
- •Пытанні для самакантролю.
- •9. Еўрапейская Асвета і яе ідэі.
- •Пытанні для самакантроля.
- •1. Эканамічнае і палітычнае развіццё Расіі ў канцы XVIII – першай палове XIX ст. (асаблівасці цывілізацыйнага развіцця).
- •Пытанні для самакантролю.
- •2. Сацыяльна-эканамічная палітыка самадзяржаўя ў Беларусі ў канцы XVIII – першай палове XIX ст.
- •Пытанне для самакантролю.
- •3. Вайна 1812 г. І Беларусь.
- •Пытані для самакантролю
- •4. Грамадска–палітычнае жыццё ў Беларусі ў першай палове хіх ст.
- •Пытанні для самакантролю.
- •1 Палітычная мадэрнізацыя краін Заходней Еўропы. Асноўныя напрамкі мадэрнізацыі і яе змест.
- •Пытанні для самакантролю.
- •2. Аграрная рэформа 1861 г. У Беларусі.
- •3. Земская, гарадская, судовая і іншыя рэформы 60-70 г.Г. Хіх ст.
- •Пытанні для самакантролю.
- •4. Сельская гаспадарка Беларусі ў парэформенны перыяд (60-90-я гг. XIX ст.).
- •Пытанне для самакантролю.
- •5. Прамысловасць Беларусі ў парэформенны перыяд (60-90-я гг. XIX ст.).
- •6. Паўстанне 1863-64 гг. У Беларусі.
- •Пытанні для самакантролю.
- •Лекция 10. Палітычнае і сацыяльна-эканамічнае развіццё беларусі ў пачатку хХст. (1900-1913гг.)
- •1. Прычыны і вынікі буржуазна-дэмакратычнай рэвалюцыі
- •1905-1907Гг.
- •2. Сацыяльна-эканамічнае развіццё Беларусі ў 1900-1913гг.
- •1. Першая сусветная вайна і Беларусь.
- •2. Прычыны Лютаўскай буржуазна-дэмакратычнай рэвалюцыі. Асаблівасці рэвалюцыі на Беларусі.
- •3. Альтэрнатывы грамадска-палітычнага развіцця ад лютага да кастрычніка 1917 г.
- •Лекцыя 12. Кастрычніцкая рэвалюцыя на беларусі. Нацыянальна – дзяржаўнае будаўніцтва (1917-1920гг.)
- •1. Кастрычніцкія падзеі на Беларусі. Устанаўленне Савецкай улады.
- •2. Утварэнне бсср
- •3. Сацыяльна-эканамічныя пераўтварэнні.
- •/ 1921 – 1939 Гг./
- •5. Заходняя Беларусь пад уладай Польшчы (1921-1939гг.)
- •Лекцыя 15. Беларусь у перыяд другой сусветнай вайны (1939 -1945гг.)
- •1.Перадваенны сусветны крызіс і пачатак другой сусветнай вайны.
- •2.Напад Германіі на ссср. Антыфашысцкая барацьба на тэрыторыі Беларусі.
- •3. Антіфашысцкая барацьба на тэрыторіі Беларусі.
- •4.Вызваленне Беларусі ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў.
- •2.Сацыяльна – эканамічнае развіццё Беларусі
- •4.Развіццё адукацыі, навукі, культуры
- •5.Беларусь на міжнароднай арэне.
Пытанні для самакантролю.
1.Якія прычыны абумовілі палітычную і ваенную слабасць ВКЛ у ХV-ХVI ст.?
2.Якімі прычынамі былі выкліканы войны паміж Вільняй і Масквой?
Лекцыя 4-5. Рэнесанс і Рэфармацыя ў Еўропе і Беларусі: фарміраванне беларускай народнасці.
1. Каталіцкая царква і яе роля ў сацыяльна-палітычным і духоўным жыцці традыцыйнай цывілізацыі.
Распаўсюджванне хрысціянства ў Еўропе праходзіла ў складаных умовах і ахапіла некалькі стагоддзяў. Напрыканцы VI ст. хрысціянамі сталі іспанцы, у VIII ст. да хрысціянства далучыліся германцы, а ў XI ст. хрысціянізацыя ахапіла Скандынавію. У IX ст. да хрысціянства далучыліся і славяне. У 966 г. польскі кароль Мешка /Мечыслаў/ разам са сваёй дружынай прыняў хрысціянства па рымскаму ўзору, а праз некаторы час хрысціянамі сталі і ўсходнія славяне.
У Еўропе хрысціянства звычайна распаўсюджвалася гвалтоўным чынам, калі абрад хрышчэння праводзіўся з дапамогай “агня і мяча”. Менавіта такім шляхам воіны Карла Вялікага хрысцілі саксаў, а воіны князя Уладзіміра – Кіеў і Ноўгарад.
Пакуты мясцовага насельніцтва, звязанныя з гвалтоўнай хрысціянізацыяй, царквой увогуле не ўспрыймаліся, таму што царкоўныя іерархі заўсёды памяталі гісторыю першых хрысціянскіх абшчын, якія існавалі ва ўмовах панавання язычнікаў у перыяд антычнай цывілізацыі. Характэрна, што метады барацьбы антычнага Рыма з хрысціянамі былі ўзяты на ўзбраенне царквой тады, калі хрысціянства стала дзяржаўнай рэлігіяй у Еўропе. Аднак калі ў антычнасці хрысціянства распаўсюджвалася “ад сэрца да сэрца” праз народныя нізы, праз дзейнасць першых апосталаў і іх паслядоўнікаў, то ў сярэднявеччы яго носьбітамі былі спачатку правячыя сацыяльныя эліты, алігархічныя группы дзяржавы і ваенная арыстакратыя. Па гэтай прычыне хрысціянізацыя не закранала глыбінь народнай свядомасці і на працягу доўгага часу сярод сялян захоўвалася язычніцтва. Напрыклад, у Ірландыі язычніцкія абшчыны захаваліся да сёнешняга дня, а ў ВКЛ апошні язычніцкі жрэц памёр у 1414 годзе.
Для барацьбы з язычнікамі і ерэтыкамі /г.з. ідэалагічнай апазіцыяй і яе арганізатарамі/, царква, якая кіравалася Рымам, пачала выкарыстоўваць інквізіцыю і іншыя маштабныя палітычная акцыі. Тэрыторыя Заходняй Еўропы была падзелена на 400 рэгіянальных дыяцэзій, якімі правілі папскія епіскапы. Жыццё простага чалавека і ўсяго грамадства знаходзілася пад магутным уплывам царквы. Папа Рымскі фактычна кіраваў свецкай і духоўнай уладай. Ён прызначаў каралёў, зацвярджаў іх на пасадах, арганізоўваў крыжовыя паходы як супраць язычнікаў, ісламскага свету, так і супраць сваіх палітычных праціўнікаў у Еўропе.
Светапогляд чалавека сярэднявечча таксама рэгламентаваўся царквой і Бібліяй. Існаванне чалавека ў межах зямного быцця разглядалася толькі як адлюстраванне быцця вышэйшага, нябеснага свету, якому належыла прыгажосць і дасканаласць. Зямное быццё лічылыся “недасканалым “,”грэшным” і “пакутлівым”. Пераадолець гэтую недасканаласць чалавек мог толькі набліжаючыся да Бога, праз малітву, аскетызм, сацыяльную апатыю і служэнне царкве.
Сацаяльны свет чалавек сярэднявечча падзяляў на “свой” і “чужы”. Свой быў блізкім і родным, а чужы – далёкім і варожым. Усё чужое і варожае належыла бязлітаснаму знішчэнню. Шматлікія і цяжкія войны, якія панавалі ў Еўропе з часоў “Вялікага перасялення народаў”, праходзілі пад знакам барацьбы “свайго свету” са “светам чужынцаў”. Таму ў некаторых выпадках вайны ў Еўропе працягваліся па 15-20 і нават 100 гадоў.
У перыяд войнаў Еўропу ахоплівалі эпідэміі і голад. Так у 1348-1349 гг. Еўропу ахапіла эпідэмія бубоннай чумы, пад час якой загінула каля 50% насельніцтва краін Заходняй Еўропы. У X-XI стст. у Еўропе кожны трэці год у дзесяцігоддзі быў галодным. Жыццё чалавека было кароткім (35 – 40) гадоў.
Такім чынам, сацыяльнае жыццё чалавека традыцыйнай цывілізацыі было вельмі цяжкім, духоўнае жыццё грамадства знаходзілася пад уплывам каталіцкай царквы.