2-LEKTCIYA

2-TEMA. MOBIL QOSIMSHALARDÍ JARATÍW TIYKARLARÍ HÁM ÓMIRLIK CIKLÍ

Mobil qosımshalardı jaratıw ushın programmalastırıw ortalıqlarında Android- jumısshı interfeysi Linux yadrosi tiykarında qurılǵan, smartfon hám planshet kompyuterlerge uqsas sensorlı mobil qurılmalarda isleytuǵın operacion sistema bolıp tabıladı. Tek ǵana sensorlı apparatlardan tısqarı, smart televizorlar, oyın konsollari, sanlı kameralar hám basqa apparatlarda da isletiw múmkin. Android sistemasın Google korporaciyasi tárepinen islep shıǵılǵan bolıp ashıq kodlı sistema esaplanadı.

2.1.1-súwret . Android sisteması arxitekturası

2.1.1 – Súwretde android operacion sisteması arxitekturası kórsetilgen. Android sistemasın islew Principın túsiniw ushın onı bir neshe qatlamǵa bólip úyreniledi. Hár bir qatlam bir neshe gruppalarǵa hám programma bólimlerine bólinedi. Keliń hár bir qatlam menen tanısıp shıǵamız.

Linux Yadrosi. Tiykarǵı qatlam Linux yadrosi dep ataladı. Android operacion sisteması tiykar bólegi Linux 2. 6 Kernel ústine qurılǵan bolıp, arxitekturaǵa onsha kóp ózgerisler kiritilmegen. Linux óz ishine qosımsha apparatlar drayverları kompleksin aladı. Drayver programmaları apparatlar menen maǵlıwmat almasıw hám apparatlardı basqarıwshı programma. Mısalı ushın Bluetooth dı qaraytuǵın bolsaq, barlıq Bluetooth apparatları bar bolsa, sol apparatlar menen baylanıstı Bluetooth drayveri ámelge asıradı.

Kitapxanalar. Keyingi qatlam android kitapxanaları esaplanadı. Naǵız ózi qatlamda maǵlıwmatlardı qayta islewde paydalanıladı. Bul kitapxanalar anıq apparatlar ushın C/C++ programmalastırıw tilinde jazılǵan.

CMI bazası. Media bazası bolıp media kodlar menen isleydi. Media formatlı fayllardı jazıw hám kóriwde paydalanıladı.

SQLite. Android operatsion sistemasındaǵı barlıq maǵlıwmatlardı ózinde saqlawshı maǵlıwmatlar bazası esaplanadı.

WebKit. Bul HTML faylar menen islewshi brawzer.

OpenGL; ekran suwretlerin 2D hám 3D kóriniste shıǵıwın támiyinleydi.

Android Runtime. Android runtime Davlik virtual mashinası hám Java kitapxanalar yadrosınan shólkemlesken. Javanıń tiykarǵı kitapxanaları.

Programma framworki. Bul qatlamda tiykarǵı telefon funksiyaların basqarıwdan ibarat. Programmalastırıwshılar bulardı kórip shıǵıp usılar tiykarında programmalar jaratadılar. Qısqa etip aytqanda android sisteması ushın programmalar jaratıw imkaniyatın beretuǵın qatlam.

Programmalar. Android arxitekturası eń tóbe qatlamı, bul bizge kerekli programmalar kompleksi. Bir neshe standart programmalar kiritiledi. Bular

• Sms klient programması

• Qońırawlar.

• Web- brawzer

• Fayllar menejeri.

Házirgi kúnde Android bazarı talay rawajlanıp barmaqta. Hár ayda Android bazarına shıǵıp atırǵan programmalar sanı eki ese kóbeyiwi, hámde júdá kóp Android uyali baylanıs quralları hám planshetların islep shıǵılıwı jaqın arada bul rawajlanıwdı toqtap qalıwınan emes, bálki hákisinen derek beredi.

Bul rawajlanıwlar arasında kompyuter texnologiyalarına qızıǵıwshı, tarawı soǵan jaqın bolǵan hár bir paydalanıwshı óziniń mobil baylanıs quralına programma jazıwǵa qızıqqan bolsa kerek. Android programmaları Java programmalastırıw tili járdeminde jazılıp, programmalastırıw álemine endi qádem qoyıp atırǵanlar ushın salıstırǵanda ańsat til bolıp tabıladı. Eger sizde da jańa-jańa ideyalar bolsa hám siz olardı basqalar menen bólisiwdi qáleseńiz, Android bazar siz ushın kerek bolıp tabıladı. Android programmasın jazıwdan aldın ol haqqında azǵantay maǵlıwmat berip ótsek. Android programmaları basqa mobil baylanıs quralları ushın jazılǵan programmalar sıyaqlı kompyuterde jazılıp, kompilyaciya etiledi hám tekseriw ushın mobil baylanıs quralı (ol qale sizdń telefonıńız yamasa planshetińiz bolsın) na júklenedi.

Java JDK (Java Development Kits) - java programmalastırıw tilinde jazılatuǵın hár bir programma bul plagin arqalı kompilyaciya etiledi. Sonday eken android ushın java programmalastırıw tilinen paydalanar ekenbiz bizge JDK kerek boladı.

Android SDK - android qosımshalardı jaratıw programmaları komleksi bolıp tabıladı. Android SDK sizge android ushın qosımshalar jaratıw imkaniyatın beredi. Ol kitapxanalar, telefon emulatori (QEMU), hújjetler, kodlardan mısallar hám qóllanbalardı óz ishine aladı. Házirgi kúnde programmistlar ushın hámme platformalarda isleytuǵın SDKlar jaratılǵan. Mısalı Linux dıń hámme túrinde, Mac OS X10. 5. 8 den joqarı bolǵan versiyaları, Windows XP hám ol jaǵdayda joqarı Windows versiyalarında islew múmkinshiligi jaratılǵan. Bunnan tısqarı Android AIDE, Java, C++ programmalastırıw tillerinen programmalar jaratılıwına járdem beredi. Bunnan tısqarı arnawlı integraciyalangan Intellij IDEA redactor yamasa NetBeans redaktorında (Plagin arqalı) programmalar jaratılıwımız múmkin eken.

Android SDK Manager. Hár bir android versiyası ushın bólek bólek Android SDK lar bar. Android SDK manager bolsa hár bir versiya ushın SDKlardı júklep alıw múmkinshiligin beretuǵın programma esaplanadı. Google kompaniyası islep shıqqan hár bir jańa android sisteması ushın shıǵarılǵan SDK hám kitapxanaların júklep alıp islew imkaniyatın beredi

2.3.1-súwret. Android SDK programması.

Android NDK - bizge C/C++ hám basqa programmalastırıw tillerinde jazılǵan kitapxanalardan paydalanıw múmkinshiligin beredi. Programma Java programmalastırıw tilinde jazılǵanı menen System. loadLib arqalı Davlik VM kórsetilgen kitapxananı shaqıradı. Sonday eken biz C/C++ tilinde jazılǵan kitapxanalardan android programmasında paydalanatuǵın bolsaq ol halda biz Android NDK den paydalanamız.

Eclipse - programmalastırıw modulları menen integraciyalanǵan krosplatformalı (hámme programmalastırıw tilleri) programma esaplanadı. Tiykarǵı shólkemlestiriwshi Eclipse Foundation. Kóplegen belgili programmalar Eclipse tiykarında jaratıladi hám bunnan barlıq belgili tillerde programma jazıw imkaniyatın beredi.

Eclipse Android programmalar jazıwǵa sazlaw izbe-izligi ADT - plagini Eclipse IDE si ushın instrumentlerdi usınıs etedi. Eclipsedi jumısqa túsiremiz (\eclipse\eclipse. exe). Eclipse jumısqa túskende jaratılatuǵın proektlerdi qayerge saqlawdı soraydı. Siz qálegen jerge kórsetiwińiz múmkin yamasa eclipsedi ózi usınıs etken (\workspace) jayǵa saqlawıńız múmkin. Menyudan Help > Install New Software… (2. 3. 2-súwret) bólimdi jumısqa túsiremiz

2.3.2-súwret. Eclipce redaktorına jańa programmalıq támiynattı qosıw

Name maydanına ADT plugin dep jazamız. Lacation maydanına tómendegi URL adressdi kórsetemiz: https://dl-ssl.google. com/android/eclipse/

2.3.3-súwret. Android plaginin eclipseǵa júklew.

Ok túymesin basamız (Eger mashqala júzege kelse https ni http protokolına ózgertiriń). Developer Tools da Bayraqshanı belgileymiz hám next túymesin basamız. (2. 3. 4-súwret)

2.3.4-súwret. Android programmalıq apparatların eclipsege júklew.

Xamarin. C# programmalastırıw tili hámmege tanılıp úlgerdi. Bunnan tısqarı C# programmalastırıw tilinde. NET platforması da ózin aqladı. Mobile telefonlarǵa programmalar jaratıw hár bir ushın xalıqda bólek ekenliginen xabarımız bar. Mısalı iOS mobile sisteması ushın Objective C yamasa Android mobile sisteması ushın Java programmalastırıw tillerinen paydalanıladı. Endi mobile sistemalarǵa C# programmalastırıw tili járdeminde programmalar jaratıw múmkinshiligi bar. (2. 3. 5-súwret)

2.3.5-rasm. Xamarin programmalıq támiynatı

Xamarin - bul mobayl programmalar jaratıw ushın kóp platformalı (Android, iOS, Windows Phone) framework bolıp C# programmalastırıw tilinen paydalanadı. Siz ózińiz tańlaǵan platforma ushın programmanı jazasız, biraq Generic járdeminde kompilyaciya etiledi. Sol sebepli de sizge tolıq paydalanıwıńız múmkin SDK hám óziniń UI mexanizmınan hám nátiyjede jaqsı native programma alıwıńız múmkin.Framwork bir neshe zárúrli bólimlerden shólkemlesken

• Xamarin. iOS - iOS SDKni isletiw múmkinshiligin beretuǵın C# ushın kitapxanalar.

• Xamarin. Android- Android SDKni isletiw imkaniyatın beretuǵın C# kitapxanalar.

• iOS hám Android ushın Kompilyator.

• IDE Xamarin Studio.

• Visual Studio ushın plagin.

2.3.6-súwret. Xamarin islew prinisipi.