2-3 Ameliy

2-ÁMELIY SABAQ. PROGRAMMALASTÍRÍW TILLERINIŃ STRUKTURASÍ. MATEMATIKALÍQ HÁM LOGIKALÍQ ÁMELLER MENEN ISLEW.

Jumıstıń maqseti:

Programmalastırıw tilleriniń strukturası, sonıń ishinde C++ strukturasın úyreniw boyınsha kónlikpe payda etiw. IDE ornatıw, dáslepki programma dúziwdi úyreniw.

Teoriyalıq bólim lekciya tekstinde keltirilgen.

Ámeliy bólim.

C++ TE JUMÍSTÍ BASLAW

C++ tilin paydalanıwdı baslaw ushın sizge eki nárse zárúr:

• C++ kodın jazıwǵa arnalǵan Bloknot sıyaqlı tekstli redaktor

• C++ kodın kompyuter túsinetuǵın tilge awdarıw ushın GCC sıyaqlı kompilyator.

Bul GNU Kompilyatorlar toplamı. Yaǵnıy GCC - biypul baǵdarlamalıq qural, onı GNU GPL hám GNU LGPL shártleri boyınsha Free Software Foundation taratadı hám GNU qurallar dizbeginiń tiykarǵı komponent bólegi bolıp tabıladı. Wikipedia

Tańlaw ushın kóplegen tekstli redaktorlar menen kompilyatorlar bar. Bul sabaq barısında biz IDE qollanamız.

C++ IDE ornatıw

IDE (Integrated Development Environment) kodtı qayta islew hám dúziw ushın paydalanıladı.

Keń tarqalǵan IDE-ge Code::Blocks, Eclipse, Visual Studio h.t.b kiredi. Bulardıń barlıǵı biypul hám olardı C++ kodın redaktorlaw hám qayta islew ushın paydalanıwǵa boladı.

Eskertiw: veb-ke tiykarlanǵan IDE-ler de jumıs isley aladı, biraq funkcionallıǵı sheklewli.

Biz sabaǵımızda Code::Blocks qollanamız. Codeblocks baǵdarlamasınıń sońǵı versiyasın http://www.codeblocks.org/ saytınan taba alasız. mingw-setup.exe Tekstli redaktordı kompilyator menen ornatatuǵın fayldı júklep alıń.

C++ te dáslepki kod jazıwdı baslaw

Birinshi C++ faylımızdı jaratamız.

Codeblocks tı ashıń File > New > Empty File. tańlań.

Keyin C++ kodıń jazıń hám fayldı keyingi kóriniste saqlań. myfirstprogram.cpp (File > Save File as):

myfirstprogram.cpp #include <iostream> using namespace std; int main() {   cout << "Hello World!";   return 0; }

Házirshe joqarıdaǵı kodtı (programmanı) túsinbewińizde múmkin - biz onı keyingi adımda tolıǵı menen talqılaymız. Házirshe kodtı iske qosıw qatarına itibar beriń. Codeblocks ishinde ol tómendegishe bolıwı kerek:

Sonnan keyin baǵdarlamanı iske qosıw (orınlaw) ushın Build > Build and Run punktine ótiń. Nátiyje tómendegishe boladı:

Hello World! Process returned 0 (0x0) execution time : 0.011 s Press any key to continue.

Qutlıqlaymız! Siz birinshi C++ baǵdarlamańızdı jazıp, orınladıńız.

C++ SINTAKSISI

Sintaksisin jaqsı túsiniw ushın tómendegi kodtı kórip shıǵamız:

Mısal

Bunda

1-qatar: (5 qatar paydalanıladı) kirgiziw hám shıǵarıw obyektleri menen jumıs islewge imkaniyat beretuǵın tema atı (head) fayllarınıń kitapxanası #include <iostream> . Tema atı faylları C++ programmalarına funkcionallılıqtı qosadı.

2-qatar: using namespace std standart kitapxanadaǵı obyektler menen ózgeriwshiler ushın atlardı paydalana alatuǵınımızdı bildiredi.

#include <iostream> Eger siz qalay hám qáytip jumıs isleytuǵının túsinbeseńiz, using namespace std. Onı siziń baǵdarlamańızda derlik bárqulla payda bolatuǵın nárse dep oylań.

3-qatar: bos qatar. C++ tili bos orındı esapqa almaydı. Biraq biz onı kodtı oqıwǵa qolaylı etiw ushın paydalanamız.

4-qatar: C++ programmasında bárqulla payda bolatuǵın táǵı bir nárse - int main(). Bul funkciya dep ataladı. Figuralı qawsırma ishindegi hár qanday kod {} orınlanadı.

5-qatar. cout («see-out» dep aytıladı) - tekstti shıǵarıw/basıp shıǵarıw ushın kirgiziw operatorı (<<) menen birge paydalanılatuǵın obyekt. Biziń mısalımızda "Hello World!" tı shıǵaradı.

Eskertiw: Hárbir C++ málimlemesi noqatlı útir menen tamamlanadı ;.

Eskertiw: int main() teksti tómendegi túrde de jazılıwı múmkin:

int main () { cout << "Hello World! "; return 0; }

Este saqlań: kompilyatr bos orınlardı esapqa almaydı. Degen menen, bir neshe qatarlar kodtı oqıwǵa qolaylı qıladı.

6-qatar: return 0 tiykarǵı funkciyanı tamamlaydı.

7-qatar: tiykarǵı funkciyanı ámelde tamamlaw ushın jabılatuǵın figuralı qawsırmanı } qosıwdı umıtpań.

Atama keńisligin ótkizip jiberiw

Standart atlar keńisligi kitapxanasısız jumıs isleytuǵın ayırım C++ programmaların kóriwge boladı. using namespace std qatardı alıp taslawǵa hám gilt sóz benen almastırıwǵa boladı std, sonnan keyin :: ayırım obyektler ushın operator:

Mısal

#include <iostream> int main() {   std::cout << "Hello World!";   return 0; }

C++ TE SHÍǴARÍW (TEKSTTI SHÍǴARÍW)

cout obyekti << operatorı menen birge mánislerdi shıǵarıw/tekstti basıp shıǵarıw ushın paydalanıladı:

Mısal

#include <iostream> using namespace std; int main() {   cout << "Hello World!";   return 0; }

cout siz qálegenińizshe kóplegen obyektlerdi qosa alasız. Degen menen, ol shıǵarıwdıń sońında jańa qatardı qospaytuǵının bilgen maqul.

Mısal

#include <iostream> using namespace std; int main() {   cout << "Sálem dúnya!";   cout << "Men C++ úyrenip atırman";   return 0; }

JAŃA QATARLAR (SÍZÍQLAR)

Jańa qatardı kirgiziw ushın tómendegishe belgini paydalanıwǵa boladı\n:

Mısalı

#include <iostream> using namespace std; int main() {   cout << "Sálem dúnya! \n";   cout << "Men C++ ti úyrenip atırman";   return 0; }

Sálem dúnya! Men C++ ti úyrenip atırman

Keńes: Birinen keyin biri jazılǵan \n belgi bos qatardı payda etedi:

Mısal

#include <iostream> using namespace std; int main() {   cout << "Sálem dúnya \n\n";   cout << "Men C++ ti úyrenip atırman";   return 0; }

Sálem dúnya! Men C++ ti úyrenip atırman

Jańa qatardı kirgiziwdiń jáne bir usılı - endl manipulyator arqalı:

Mısal

#include <iostream> using namespace std; int main() {   cout << "Sálem dúnya!" << endl;   cout << "Men C++ ti úyrenip atırman";   return 0; }

Sálem dúnya! Men C++ ti úyrenip atırman

KOMMENTARIYALAR

Kommentariyalardı C++ kodın túsindiriw hám onı oqıwǵa qolaylı qılıw ushın paydalanıwǵa boladı. Onı alternativ kodtı sınaw gezinde orınlawdı ámelge asırmaw ushın paydalanıwǵa boladı. Kommentariyalar bir qatarlı yamasa kóp qatarlı bolıwı múmkin.

Bir qatarlı kommentariyalar

Bir qatarlı kommentariyalar eki qıya sızıqtan ( //) baslanadı.

Qatardıń arasındaǵı // hám sońına shekemgi hár qanday tekstti kompilyator esapqa almaydı (orınlamaydı).

Tómendegi mısalda kod qatarınıń aldında bir qatardı kommentariyanı paydalanadı:

Mısal

#include <iostream> using namespace std; int main() { // Bul kommentariya cout << "Hello World!"; return 0; }

Bul tómendegi mısal kod qatarınıń izinde bir qatarlı komentariya paydalanadı:

cout << "Hello World!"; // Bul kommentariya

Kóp qatarlı kommentariyalar

Kóp qatarlı kommentariyalar /* menen baslanıp */ menen tamamlanadı.

Hám /* arasındaǵı */ qálegen tekstti kompilyator esapqa almaydı:

Mısal

/* The code below will print the words Hello World! to the screen, and it is amazing */ cout << "Sálem dúnya";

Ádette biz // qısqa kommentariyalar ushın qollansaq, al /* */ uzın kommentariyalar ushın paydalanamız.

3-ÁMELIY SABAQ. ÓZGERIWSHILERGE MÁNIS KIRGIZIW HÁM SHIǴARIW OPERATORLARI. MATEMATIKALIQ KITAPXANA FUNKCIYALARI HÁM OLAR JÁRDEMINDE SIZIQLI ALGORITMLERDI DÚZIW.

Jumıstıń maqseti: C++te ózgeriwshilerge mánis kirgiziw kónlikpelerin asırıw. Sızıqlı algoritm boyınsha programma dúziw

Ámeliy bólim:

C++ TE ÓZGERIWSHILER

Ózgeriwshiler - maǵlıwmatlar mánislerin saqlawǵa arnalǵan konteynerler.

C++ tilinde ózgeriwshilerdiń hár túrli tipleri bar (hár túrli gilt sózler menen anıqlanadı), mısalı:

• int- pútin sanlardı saqlaydı. Mısalı 123 yamasa -123 sıyaqlı

• double- haqıyqıy sanlardı saqlaydı. Mısalı 19,99 yamasa -19,99 sıyaqlı

• char- jalǵız simvollardı saqlaydı. Mısalı 'a' yamasa 'B' sıyaqlı. Char mánisleri jalǵız tırnaqshalar menen qorshalǵan

• string- qatarlıq tip. Qatarlıq mánislerdi qos tırnaqshaǵa aladı

• bool- logikalıq tip. Mánislerdi eki jaǵdayda saqlaydı:ıras yamasa jalǵan.

Ózgeriwshilerdi járiyalaw (jaratıw).

Ózgeriwshi mánislerin jaratıw ushın tipin kórsetiń hám oǵan mánis beriń:

Sintaksisi:

type variableName = value;

type bunda tipi (C++ tipleriniń biri mısalı int), variableName ózgeriwshi atı (x yamasa myName sıyaqlı) = value mánisi (teń belgisi ózgeriwshige mánislerdi menshiklew/tayınlaw ushın qollanıladı);

Sandı saqlaw kerek bolǵan ózgeriwshige mánis beriw ushın keyingi mısaldı qaraymız:

Mısal

#include <iostream> using namespace std; int main() { int myNum = 15; cout << myNum; return 0; }

Sonday-aq, ózgeriwshige mánisti mánis tayınlamay járiyalawǵa hám mánisti keyinirek tayınlawǵa boladı:

Mısal

int myNum; myNum = 15; cout << myNum;

Bar ózgeriwshige jańa mánis tayınlasańız, ol aldıńǵı mánisti qayta jazatuǵınıńızdı bilgen maqul:

Mısal

int myNum = 15;  // myNum is 15 myNum = 10;  // Now myNum is 10 cout << myNum;  // Outputs 10