- •1 Перыядызацыя гісторыі
- •2 Засяленне беларускіх зямель
- •3 Узнікненне Беларусі
- •4 Раннефеадальныя княствы
- •5 Феадальная раздробленнасць
- •6 Культура у іх-хііі стст
- •7 Утварэнне вкл
- •8 Крэўская унія
- •9 Знешняя палітыка вкл
- •10 Ііі Статуты вкл
- •11 Фальварачна-паншчыная гаспадарка
- •12 Фарміраванне беларускай народнасці
- •13 Культура др пал хііі - перш пал хvі ст
- •14 Люблінская унія. Утварэннне рп
- •15 Становішча вкл у складзе рп
- •16 Брэсцкая царкоўная унія
- •17 Знешняя палітыка рп
- •18 Сац-эк развіццё Беларусі у рп
- •19 Падзелы рп
- •20 Культура у др. Пал.Хvі – хvііі ст
- •21 Уваходжанне Беларусі у склад рі
- •22 Культура канца хvііі-перш пал хіх
- •23 Адмена прыгоннага права
- •24 Буржуазныя рэформы
- •25 Паўстанне 1863-1864 гг.
- •26 Сацыяльна-эканамічнае развіцце 19-20 ст
- •27 Першая расійская рэвалюцыя
- •28 Бел нац рух у канцы 19- пач 20 ст
- •29 Беларусь на пачат Першай сусветнай вайны
- •30 Лютауская бурж – дэм рэвалюцыя
- •31 Фармір бел нацыі
- •32 Культура Бел у др пал 19- 20 ст
- •33 Кастрычніцкая рэвалюцыя
- •34 Першы Усебеларускі з’езд (снеж 1917)
- •36 Абвяшчэнне бсср , ЛітБел
- •37 Аднаўленне бсср
- •39 Індустрыялізацыя
- •40 Калектывізацыя
- •41 Палітыка беларусізацыі
- •42 Палітычныя рэпрэсіі
- •43 Культурнае будаўніцтва
- •44 Зах Бел пад уладай Польшчы
- •45 Уз’яднанне Зах Бел
- •46 Нападзенне Германіі на ссср
- •47 Акупацыйны рэжым
- •48 Барацьба ў гады вав
- •49 Вызваленне Беларусі
- •50 Вынікі Другой сусветнай вайны
- •51 Аднаўленне народнай гаспадаркі
- •52 Сацыяльна эканамічнае развіццё 50-60гг
- •53 Сацыяльна-эканамічнае развіццё 70-80гг
- •54 Культура бсср
- •55 Перабудова. Абвяшчэнне рб
- •56 Бсср на міжнароднай арэне
41 Палітыка беларусізацыі
Адносна дэмакрат. разв. сац.-эканам. і грам.-паліт. прац. у краіне, характ. для пач. і сяр. 20-х гг, прыняло пад іх канец і асабл. ў пач. 30-х гг. выразна акрэсл. каман.-адміністр. рысы. Перш за ўсё гэта праявіл. ў экан., пераважна ў прымусовым ажыццяўл. калектывіз. с\гасп.. Метады і формы правядз. розн. мерапрыемс. сталі рэгламентав.. Пачаўся адыход ад дэмакратыі. Бел. нар., як і інш. нар., што пражыв. ў СССР, верыў, што будуе сацыялізм. 1 ўсё гэта адбывал. ва ўмовах фармірав. і дзейн. кам.-адміністр. сіст. і культу ас. Сталіна. У др. пал. 30-х гг. культ ас. і звяз. з ім беззак. і рэпр. атрым. юрыдыч. афармл.. Лют.-сакавіцкі пленум (1937г.) ЦК УКП(б) прыняў не маюч. ніяк. логікі фор-лу аб тым, што па меры ўмацав. сацыяліз. класав. бараць. ў краіне будзе абвастр.. Аўтар. яе быў Сталін. Гэта фор-ла з'явіл. тэарэт. абгрунт. усяго беззак., што тварыл. ў краіне. У 30-я гг. у грам. жыцці назірал. цесная сув. паміж сац.-экан. і грам.-паліт. напрамкамі дзейн., моцная залежн. грам. спраў ад пераўтвар. у экан.. Так, згодна з пастан. Прэзідыума ЦВК БССР ад 27 студз. 1930 г. у БССР прызначал. датэрмінова перавыб. тых сельс. Сав., якія не спраўл. с задач. калектыв.. На гэтай асн. былі праведз. перавыбары 61,9% сель. Саветаў рэсп.. У востр. бараць. праходз. чаргов. выбары Сав-ў. А самі Саветы стваралі толькі бачнасць улады прадстаўн. прац. мас. Іх фармірав. адбывал. на асн. дырэктыўн. указан., што выключ. крытыку парт.-дзярж. органаў, спаборніцтва кандыдатур. Але афіц. прапаг. падавала ўсё так, што быццам у БССР, як і ў цэлым у СССР, усё адмыслова і дабрач.: грам.-паліт.е жыццё ідзе "дэмакрат." шляхам, павыш. ўдзел працоў. не толькі ў дзейн. Сав., але і ў інш. грам. арганізац., у т.л. і ў прафсаюзах.
Не так акт., але ўсё ж такі раслі і рады камсамола. Частка з іх у далейш. уступае ў партыю. Камсамол поўн. падпарадкоўв. партыі. У снеж. 1936 г. была прын. Канстыт. СССР, а ў 1937 г.—Канстыт. БССР. У іх былі запісаны не толькі абав., але і правы грамадз.. Але паўсядз. практыка, масав. арышты і рэпр. сведч. аб страшэнных парушэннях асн. заканад. актаў. У перадваенны час у грам.-паліт. жыцці БССР з'явіліся нов. жорсткія рысы. Яны былі звяз. з указам Прэзідыума Вярх. Сав. СССР ад 26 чэрв. 1940 г. "Аб перах. на 8-гадз. раб. дзень і 7-дзён. тыдз. і аб забар. самавольн. пакідання рабоч. і служач. прадпр. і устаноу". У адпаведн. з гэтым указам толькі за 1 мес. у БССР было асудж. за прагулы каля 4 тыс. чал.. Т.ч., грам.-паліт. жыццё ў БССР у 30-я гг. было адзначана шматлік. рэгламентацыямі. Яны былі абумоўл. фармірав. адміністр.-каманд. сіст. і культу ас., я-я прывялі да ўсталяв. дыктатарс. рэж.. У вын. не толькі ў экан., сац. сферы, але і ў паліт. жыцці былі зробл. вял. дэфармац. з іх цяжк. вынікамі. Але ўсё гэта прыкрывал. бачнасцю дэмакратыі. Складван. адмін.-каманд. сіст. стала магч. па раду прычын:
1) адносна нізк. ўзр. граматн. нас., і ў перш. чаргу сялян; 2) фактычн. адсутн. дэмакрат. традыц. і нават схільнасць да моцн. улады; 3) мэтанакіраванага і паступ. узмацнення партыйн. і сав. бюракратыч. апарату; 4) адсутн. дэмакрат. сіст. вылучэння кіруюч. кадраў; 5) рэгулярнай прапаганд. апрацоўкі насельн.; 6) імкн. Сталіна і яго акруж. да неабмежав. улады. У сяр. 30-х гг. адбылося зрошчванне парт. апарату з дзярж.. У яго руках паступова сканцэнтрав. заканад. і суд. ўлада.
3 перах. да фарсірав. індустрыял. і гвалт. калектыв. ў БССР дыктатарскі рэжым пачаў умацоўв.. Ва ўсіх сферах жыцця была зробл. стаўка на дыктат. У 30-я гг. разгорн. масав. рэпр.. Першая іх хваля прыйшлася на 1930—1931 гг. Бел. інтэліг. абвінавацілі ў "нацыянал-дэмакратызме". Па справе "Саюза вызвал. Бел." праходзіла 90 чал.. Сярод іх—Чарвякоў, Жылуновіч, Купала, Прышчэпаў і інш. Другая хваля рэпр. адбылася ў 1933-1936 гг. у пер. чысткі партыі і адмены парт. білетаў. Кампарт. Бел. скарацілася напалову. Маштаб рэпр. пашыраўся з кожн. годам. У 1937—1939 гг. адбылася трэцяя хваля мас. рэпр.. Узрасла жорсткасць прыгавораў. У 1937 г. знач. кольк. арыштав. прысуджалася да вышэйш. меры—расстрэлу. Па усім былым СССР, у т.л. і на Бел., былі раскіданы шматл. сведч. такіх злачынстваў—лагеры, турмы, спецпасял., месцы масс. забойстваў нявінных ахвяр. Адно з іх—Кура.паты пад Мінскам. Т.ч., кан. 20-х—30-я гг. былі ў гіст. Бел. адметным, склад. і драмат. часам. Жыццё праходз. ва умов. умац. адм.-кам. сіст., фармірав. культу ас., усталяв. сталінс. дыктат. рэж.. Гэта паклала адбітак на ўсе бакі грам.-пал., сац.-экан. і культ. разв..