3. Основные концепции освоения ребёнком родного языка (научения, универсальных знаний, психосоциологическая и др.)

Теория Скинера – ребёнок обучается методом имитации (имитирует речь взрослого).

Теория универсальной грамматики (Хомский) – ребёнок рождается, уже владея предыдущими знаниями универсальной грамматики. Считал, что когда ребёнок рождается, его мозг содержит много информации про язык. Этим он объясняет лёгкость и быстроту овладения языком. Теория не стала общепринятой, потому что, если дети от рождения владеют языком, почему они не разговаривают, делают ошибки в речи и др.? Противником теории выступал Выготский.

Конструктивистская теория (Пиаже) – речь формируется на основе предыдущего интеллектуального развития. Дети с помощью жестов пробуют передать характеристику предмета. Отвергал теорию Хомского. Выделил эгоцентрическую речь.

Когнитивная теория (Слобин) – дети рождаются с (адпаведным) механизмом, который даёт возможность обрабатывать лингвистическую информацию. Механизмы связаны с языком.

Теория овладения речью в отечественной психологии – говорили о высокой организации мозга и его неспециализированности. Факторы усвоения языка: биологическая готовность к усвоению культуры; предметный и природный мир, который окружает человека. Ребёнок обучается способам действия, принятым в обществе. На этой основе ребёнок усваивает речь. Главным механизмом усвоения речи являются речевые обобщения, которые делает ребёнок. В языке проявляется речевая картина мира. Методика исходит из того, что язык усваивается детьми не только путём (пераймання) взрослого, а путём языковых обобщений.

4 - даславесны этап развіцця маўлення

Фактары маўленчага развіцця чалавека (Р.Львоў):

1. станоўчых эмоцый  актыўнасць маналога.

2. патрэбы ў эмацыянальным кантакце з блізкім чалавекам.

3. фізіялагічнага развіцця органаў маўлення і слыха, органаў артыкуляцыі, маўленчых цэнтраў мозга.

4. практыка маўлення – аўдзіраванее, слуханне 3-4 гадзіны ў дзень.

5. патрэба ў змястоўных зносінах.

6. развіццё інтылекта.

7. наяўнасць граматычнага моўнага ассяроддзя.

8. моўная актыўнасць дзяцей.

Развіццё маўлення на 1-м годзе жыцця

Дамоўны перыяд – перыяд да 1-х слоў, калі дзеці не карыстаюцца агульнапрынятымі знакамі мовы. Стадыі: крыку, гулення, лепятання.

Крык – фізіялагічная рэакцыя дзіцяці на дыскамфорт.

Усмешка – фізіялагічная рэакцыя на задавальненне. Пасля 3-х тыдняў жыцця адрасуецца даросламу. Пасля 3-х месяцаў – знак, каб атрымаць адказную рэакцыю.

Гуленне – вакалізацыі, якія з’яўляюцца ў дзіцяці ва узроце прыкладна 2-х мес. (а-аа, уу-у, бу-у)

Лепятанне – ба-ба, да-да, та-та-та. У 7-8 мес, змяняе гуленне.

Фарміруецца даславесная сістэма камунікацыі – протазнакі: жэсты, мімічныя рухі,маніпуляцыі з прадметамі, немаўленчыя гукі. Пратазнакі складаюць аснову маўленчай дзейнасці дзіцяці у 1-ыя 2г.жыцця.

З фарміраваннем пратамовы, адбываецца і галасовое развіцце дзіцяці: стадыі крыку (да 2-х мес), гулення (3-4 мес – 5-6 мес), лепятання (5-6 мес – 7-8.5 мес).

Фарміруецца механізм складаўтварэння. У 5-6 мес.развіваецца разуменне маўлення дарослага. Паварочвае галоўку. 7-8 мес – выкананне завучаных рухаў, выбар прадмета па слоўным называнні. 9-10 мес рэагуюць на змест слова.

Рэхалалія – перайманне мовы іншага чалавека, паўтарэнне за ім.Важна – каб дзіцё бачыла ліцо дарослага.

Аўтарэхалалія – неўсвядомленнае паўтарэнне уласных гукаў у дамаўленчы перыяд.

Развіццё маўлення на 2-м годзе жыцця. Канец 1 г.ж, пачатак 2 г.ж – з’яўляюцца 1-я словы. Ад 3-5 да 10-15 слоў.

• Паміж перыядам лепятання і першымі словамі, а затым і паралельна з імі, з’яўляюцца пратасловы (аўтаномнае маўленне) – словы, якія прыдумало само дзіця. Яны заўседы індывідуяльныя, і іх разумеюць толькі члены сям’і.

5 - засваенне дзецьмі лексічных адзінак, авалоданне значэннем слова

Слоўнік чалавека падзяляецца на актыўны і пасіўны.

Актыўны слоўнік – гэта словы,якія чалавек разумее і выкарыстоўвае у сваім маўленні.

У актыўны слоўнік звычайна ўваходзіць агульнаўжывальная лексіка, а таксама спецыфічныя словы, выкарыстанне якіх тлумачыцца ўмовамі жыцця чалавека.

Пасіўны слоўнік – словы, якія чалавек разумее, але не ўжывае ў сваім маўленні.

У працэссе развіцця слоўніка дзіцяці вылучаюцца 2 ўзаемасвязанныя бакі – колькасны і якасны.

Колькасны рост слоў залежыць ад ўмоў жыцця і выхавання дзяцей.Першыя 10 слоў дзіцяці звычайна з’яўляюцца іменамі і назвамі ежы і піцця.

Якасны рост слоў абумоўлены працэссам засваення дзецьмі значэння слова – яго ўнутранага, сэнсавага зместу.

Этапы аввалодання значэннем слова (М.М.Кальцова)

1- фарміраванне ў малога ўстойлівай прадметнай суаднесенасці.Слова ў дзіцяці эквівалентнае пачуццеваму вобразу прадмета.

У 1-й палове 2 г.ж ў дзіцяці развіваецца здольнасць да абагульнення.У канцы 2 г.ж дзіця пазнае прадметы незалежна ад іх колеру,формы,велічыні.

З 3-3.5 г.ж у дзяцей назіраецца больш высокая ступень абагульнення: слова абазначае некалькі груп адпаведных прадметаў. Сігнальная значэнне такога слова вельмі шырокае, разам з тым яно значна аддалена ад канкрэтных вобразаў прадмета.

Апошняя ступень абагульнення – у слове нібы дададзены шэраг папярэдніх узроўняў абагульнення.Сігнальнае значэнне слова шырокае, а сувязь яго з канкрэтнымі прадметамі прасачыць даволі цяжка.

5. интересны мысли Выготского о том, как формируется у ребенка значение слова.

Устанавливая общение со взрослыми, ребенок обнаруживает тенденцию к связи разных элементов в нерасчлененный, слитный образ (Э.Клапаред называл это синкретизмом детского восприятия, а Блонский – бессвязной связностью детского мышления). Далее Выготский подчеркивал, что значение слова у ребенка и взрослого часто не совпадает. Благодаря общению, взаимному пониманию возникает определенное значение слова, которое становится носителем понятия.

Выготского, показывает разницу в понимании значения слова ребенком и взрослым: слова "называют одни и те же вещи, совпадают в своей номинативной функции, но лежащие в их основе мыслительные операции различны. Тот способ, с помощью которого ребенок и взрослый приходят к этому называнию, та операция, с помощью которой они мыслят данный предмет, и эквивалентное этой операции значение слова оказываются в обоих случаях существенно различными". При этом необходимо различать значение слова в собственном смысле и заключенное в слове указание на предмет. Значения слов развиваются и переходят на новую ступень обобщения.

, Запорожец подвергал критике взгляды бихевиаристов, Приводя примеры исследований речи детей раннего возраста, А.В.Запорожец подчеркивал, что только в дошкольном возрасте складывается сложная система речевых связей. Он отмечал, что "речь, слово, лишенное смысловой функции, не связанное с мыслью, перестает быть речью, словом и превращается в пустой звук. Речь и мышление находятся в единстве, и без учета этого не могут быть правильно поняты ни мышление, ни речь". Гумбольдт писал: "Язык есть орган, образующий мысль. Интеллектуальная деятельность, совершенно духовная, глубоко внутренняя и проходящая, в известном смысле бесследно, посредством звука материализуется в речи и становится доступной для чувственного восприятия. Интеллектуальная деятельность и язык представляют собой поэтому единое целое"

Неотемлимым св-вом слова как единиц языка явл его значение(симантика). В кач-ве основн компонентов значен слова выдел: 1) денотативный(предметный)-отражение в значен слова конкретн предмета 2)понятийный –отраж ф-ние понятия 3)поннотативный-отраж эмоц отнош говорящего к слову 4)контекстуальный.(35 вопр) 6 - авалоданне дзецьмі гукавымаўленнем

(овладение детьми звукопроизношением)

У дамаўленчы перыяд у лепятанні дзіцяці рэгістрыруецца вялікая колькасць разнастайных гукаў,у тым ліку і тых,што не уласцівы роднай мове.Лепетныя гукі неадвольныя,яны ніяк не кантралююцца свядомасцю.Гэтыя гукі “вымаўляюцца самі”.