18.Халық статистикасы

Халық – стат/қ зерттеу пәні түріндебелгілі бір аймақта тұратын жәнетуу, өсу, өлім арқыры үзілмей жаңаратын адамдар жиынтығы. Тұрақты хал – бір аймақта тұрақты тұратын адамдар жиынтығы. Нақты хал – хал санағы өтіп жатқанда бір аймақта болған адамдар жинтығы, сонымен бірге уақытша болмаған хал (УБХ) және уақытша тұрып жатқан хал (УТХ). УБХ – хал санағы болып жатқан кезде уақытша басқа жерде болған хал. УТХ – хал санағы жүрген кезде сол жерде болған, бірақ тұрақты жері басқа аймақта орн адамдар. Тұрақты халық санын анықтау үшін:=Нақ.Х + УБХ – УТХ. Орташа хал саны: . Халықтың табиғи қозғалысы табиғи жолмен халық санын өзгертетін туылу мен өлім жиынтықтарының қорытындыланған атауы.

Туу коэфиценті: К_т =N_t/N_орт* 1000

Өлу коэфиценті: К_ө=N_ө/N_орт *1000

Табиғи өсім коэфиценті: К_т.ө=К_ө-К_т

Неке коэфиценті: К=N _н./N_орт *1000

Ажырасу коэфиценті: К_а.=N _а. /Nорт

Табиғи туу коэфиценті: Кт.т.=Nт/Nорт *1000

Табиғи туу коэфиценті: Кт.т.=Nт/Nәйелдер(15-49) *1000

Өмір шеңдік ұзақтығы коэфиценті: Кө.ш.=Nт/Nө

Миграция екі жолмен жүреді: келеді және кетеді. Миграция ішкі (мемлекет ішінде) және сыртқы (мемлекет аралық) болады. Миграция статистикада абсолютті жәнеқатысты шамаларда белгіленеді. Қатысты шамалар халықтың орташа санынан қатынасымен белгіленеді.

Жалпы туылу және өлім коэф – сәйкесінше туылғандар (тірі) санының және өлгендер санының халықтың орташа жылдық санына қатынасы. Табиғи өсім коэф – туылу мен өлімнің жалпы коэффициенттерінің айырымы. Жалпы некелесу мен ажырасу коэф – тіркелген некелесулер мен ажырасулар санының халықтың орташа жылдық санына қатынасы. Сәбилер өлімінің коэф1) – коэффициент есептелетін жылғы туылған ұрпақтан бір жасқа дейінгі жастағы өлгендер санының сол жылы туылғандардың жалпы санына қатынасы; 2) - өткен жылы туылған ұрпақтан бір жасқа дейінгі жастағы өлгендер санының өткен жылы туылғандардың жалпы санына қатынасы екеуінің құрайтын сомасы ретінде есептеледі. 1000 тірі туылғандарға есептеледі. Халықтың көші-қоны туралы мәліметтер ішкі істер органдарынан келіп түсетін тұрғылықты жері бойынша халықты статистикалық есепке алу құжаттарын өңдеу нәтижесінде алынған.

Балалар өлім коэфиценті:

m-1 жасқа дейінгі 1 жылда өлген балалар саны, N ₁ – осы жылдағы туған балалар саны, N₀ – базисті жылдағы туған балалар саны.

Көшіп келген адамдар саны: Ккел= Nк.кел/Nорт *1000

Көшіп кеткен адамдар саны: Ккет=Nк.кет/Nорт *1000

Жалпы көші-қон коэфиценті: Ккк=Ккел-Ккет (миграция)

Болашақтағы халық санын есептеу: К.өсім.коэф.=Ктаб.өсім+Ккөші-қон

t ж кейінгі халық саны: Nt=Nж.б*(1+Көсім/1000)^t

19.Трендті белгілеу және тегістеу тәсілдері

Трендті белгілеу әдістері:

1.Уақыт аралығын үлкейту. Егер өсіңкілік қатарлар дәрежесі уақыт мерзіміне қарай бір-біріне жақын орналасқан болса, онда олардың даму немесе кему бағытын анықтау үшін, уақыт аралығының шамасы үлкейтіліп, жаңа қатарлар құрастырылады.

2.Жылжымалы орташа тегістеу –өсіңкілік қатарлар көрсеткіштерінің жалпы даму немесе кему бағытын айқындайтын жай тәсіл болып табылады. Дәрежелер есептелінген орташа мәндерінен ауыстырылады және ол көбіне тақ сан болады.

Бұл әдістің кемшілігі шеткі мәндер жойылып кетеді, сондықтан оны қалпына келтіру үшін.

n=3

n=5 басы аяғы

3.Аналитикалық т әсіл – өсіңкілік дәрежесі уақыт функциясы арқылы, ал қатрдың нақты мәні тегістелген дәрежесімен ауыстырылады. Бұл әдісте математикалық функциялар қолданылады. Көбінесе түзу сызықты қисық қолданылады.

У_t-тегістелген қатардың дәрежесі; а₀, а₁-түзу сызықтың параметрлері; t- мерзімдік рет нөмірі. а₀, а₁ анықтау үшін келесі квадрат әдісін қолданамыз

Y=f(t)+E (a₀+a₁t-y_i)² min