Рэлигийна- асветницкия дзеячи: Еуфрасиння Полацкая, Климент Смаляцич, Кирыла Турауски, Аурамий Смаленски

Прадслава-Ефрасіння, князёўна полацкая, жыла ў XII ст.Яна была ўнучкай полацкага князя-чарадзея Усяслава. Жаніхі прасілі рукі князёўны, але яна адмаўлялася ісці за'муж. Бацькі хацелі аддаць яе замуж прымусам. Дазнаўшыся пра гэта, яна цішком пакінула сям'ю і ўцякла ў жаночы манастыр. Прыняўшы манаства, яна стала працаваць над перапісваннем кніг. Ефрасіння заснавала ў Полацку жаночы i мужчынскі манастыры. Заснаваныя прападобнай манастыры сталі асяродкамі асветы ў Полацкім княстве, пры іх працавалі школы, бібліятэкі, скрыпторыі, магчыма, іканапісныя і ювелірныя майстэрні, прытулкі для бедных.Па заказе Ефрасінні полацкім майстрам Лазарам Богшам у 1161 быў зроблены напрастольны шасціканцавы крыж для царквы святога Спаса.Клімент Смаляціч жыў у першай палове XII ст. Як паведамляе летапіс, гэта быў кніжнік, раўні якому не было на ўсёй Русі. Жыў ён у манастыры, але больш быў вучоным, чым манахам. Паводле звестак, якія дайшлі да нас, Клімент быў вельмі працавітым аўтарам: ён напісаў шмат кніг, казанняў (пропаведзяў), пасланняў, тлумачэнняў. 3 усіх гэтых матэрыялаў да нашага часу дайшло толькі адно пасланне, напісанае Кліментам смаленскаму святару фаме. Гэта пасланне мае вялікую всаштоўнасць, таму што яно сведчыць пра накірунак думак Кяімента і яго сучаснікаў. Мы бачым, што грамадства таго часу цікавілася навукова-рэлігійнымі пытаннямі Святога Пісання. Адны казалі, што разумець Біблію трэба так, як яна напісана, г. зн. літаральна, другія не задавальняліся такім тлумачэннем і даводзілі, што зразумець свяшчэнныя кнігі магчыма толькі з дапамогай свецкай навукі. Кірыла Тураўскі — другі прадстаўнік асветы XII ст. — паходзіў з сям'і заможных гараджан. Вучылі яго грэкі. Потым ён стаў манахам-пустэльнікам. Калі вызвалілася епіскапская кафедра ў Тураве, яго абралі епіскапам. У гэты перыяд К.Тураўскі напісаў шэраг пропаведзяў на святы Велікоднага і Пяцідзесятнага цыклаў, казанні на хрысціянска-этычныя тэмы. Праваслаўная царква прылучыла Кірылу Тураўскага да ліку святых. Хаця пра Тураўскага Залатаслова (як называлі яго сучаснікі) нам вядома няшмат, затое да нас дайшла амаль неверагодная для аўтара ХІІ стагоддзя колькасць ягоных твораў - пропаведзяў, прыпавесцяў, малітваў, павучанняў, канонаў. Яны адлюстроўваюць натуральнае чалавечае захапленне хараством прыроды, вызначаюцца багатай паэтычнай вобразнасцю, узнёсласцю. Аврамий Смоленский- церк. деятель кон. 12 — нач. 13 в. русский православный святой, преподобный. Биографические сведения о смоленском игумене содержатся исключительно в его Житии, написанном его учеником Ефремом. Авраамий родился в Смоленске. Авраамий принял постриг в монастыре Пресвятой Богородицы в Селище близ Смоленска. Изгнан из монастыря завистниками. Был подвергнут епископскому суду и оправдан. В последние годы жизни был архимандритом монастыря святого Игнатия. По преданию был Канонизирован на Макарьевском соборе в 1549 году.