35) Лютауская бурж – дэм рэвалюцыя

Пачатак рэв. паклалі забаст. раб. 23 лютага 1917. 26 лютага пачалося узбр. пауст.. Лют. рэв. у Петрагр. перам., у вын. чаго законч. панав. дынаст. Раман.. Але асабл. рэвал. ў Петр. было тое, што тут склал. своеасабл. перапляц. двух дыктатур- дыкт. бурж., якую прадстаўл. Час. ўрад (2 сакав.) і рэвал.-дэмакрат. дыкт. ў выгл. Сав. раб. і салд. дэпут. (27 лют.). Так утвар. ў краіне двоеўладдзе. 1 сакав. 1917 г., калі звесткі аб перамозе дайшлі да Бел., у гар. і мяст. прайш. міт., дэманстр., акцыі непадпарадкав. ўладам. Пачалі ствар. Саветы раб. і салд. дэпут.. 4 сакав. быў створ. Мінскі Сав. раб. дэпут. і Часовы выкан. камітэт. Сваю асн. задачу яны бачылі у арганіз. раб. і салдат, у абар. іх экан. інтар. і паліт. правоў. Саветы на Бел. прызнав. кіруючую ролю Петрагр. Саветы раб. і салд. дэпут., а разам з тым прызнав. і Час. ўрад. Аднак на практ. Сав. факт. падпарад. органам Час. урада і дапамаг. Час. ўр. стварыць мясц. орг. ўлады. Амаль ва ўсіх гар. Бел. сталі з'яўл. бурж. і памешч. "Часовыя грамадскія каміт. парадку". Прыхільн. гэтага былі эсэры, менш. і бундаўцы, якія пераваж. ў Сав.. Такі каміт. быў створ. ў Мінску 4 сакав. 1917 г. Т.ч., на Бел., як і ў Расіі ў цэлым, склалася двоеўлад.. Лют. рэвал. 1917 г. дала штуршок для дэмакратызацыі грам.. Пачалі ствар. прафсаюзы, выбарн. салдац. камітэты ў арміі. Ажывілася сялянс.. 20 красав. 1917 г. прайшоў з'езд сял. дэпутатаў Мінс. і неакупір. паветаў Віленс. губ., дзе была зроблена спроба вырашыць аграр. пыт.. Але канчатк. заканад. раш. аграр. пыт. адкладвалася да Устаноўч. схода. Такс. 7-17 красав.1917 г. прайшоў І з'езд ваен. і раб. дэпут. армій і тылу Зах. фроту, які прызнаў неабх. працягваць вайну з мэтай абар. рэвал., падтрымл. палітыку Час. урада здзяйсняць паст. кантроль за ім. З’езд быу эсэра-меншавіцкім. Салдаты атрымалі усе правы і свабоды, як і усе грамадз. Расіі. Быу прыняты шэраг інш. рашэнняу, накірав. на замацав. перам. Лют. рэвал. Т.ч. Лют. рэв. – бурж. дэмакр. рэв., рухаючай сілай быу народ. Лют. рэв. 1917 г. прывяла да звярж. самадзярж., але ў вын. асабл. абставін на Бел., як і ў Расіі, утварыл. двоеўлад., з’явілася пачаткам дэмакрат. развіцця Расіі, у т.л. і Бел., адкрыла шлях да экан. і сац. прагрэсу краіны. Праіснав. яно з лютага—сакав. да ліпеня 1917 г.

Галоунымі прычынамі рэвал. з’явіліся класавыя супярэчнасці, цяжкае ваен. становішча, незадаволен. вайной рабоч., сял., салдат, даведзен. да крайняй галечы вайной. гасп. разрухай выліліся у масав. выступл. супраць царызму, буржуазіі і ваеншчыны.

40) Утварэнне нэпу

Час перах. ад вайны да мiрн. будаўн. паставiў шмат цяжкiх праблем. Разбурэннi, беспрац., неабдум. ўсеаг. адзяржаўленне сродкаў вытворч., харчразверстка выклiкалi незадавол. народа, асабл. сялянс.. Цяжкае экан. станов. прывяло да забаст. рабочых, прымус. канфiскацыя збожжа – да супрац. ўладам сял.. Кульмiнацыяй гэтай незадавол. стала ўзбр. выступл. ў лютым-сакавiку 1921 г. маракоў Кранштата.Прыч. цяжкага экан. i палiт. крызiсу на руб. 1920—1921 гг. было разбалансав. палiт. i экан. iнтарэсаў, захав. ранейш. ваенна-камунiст. мет. кiрав. пры новых палiт. i экан. абстав.. Перагл. мет. кiрав. стаў неабх.. I адказам на гэт. пыт. з`явiл. НЭП. Сут. НЭПа зводзiл. да максiм. надвiгу вытв. сiл i паляпш. станов. раб. i сял. дзеля захав. сав. улады. Гал. мэтай НЭПа стала замена харчразв. харчп-м. Падатак быў меншы i ўстанаўлiв. да пач. паляв. работ. Трэба было здав. хлеба амаль у 2 р. менш, чым па харчразв.. З 1 студз.1924 года браўся толькi чырв-мi ў памеры 5% прыбытку з гасп.. Падатак дыференцырав. з улiк. наяўн. жыв., урадлiв. зямлi. Дазвалял. здаваць зямлю ў арэнду i выкарыст.. наемн. працу пры ўмове, што чл. сямьi наймальн. такс. прац-ць. Тэрм. арэн. абмяжоўв., заахвочвал. развiц. каапер.. Усе гэта ствар. матэр. зацiкаўл.. Лiшкi, пасля выпл. падатк., сел. мог сваб. абменьв. i прадав. на рынку.У гал. фiнансаў вял. знач. надавал. стабiлiзац. рубля, якi амаль абясц.. Была праведз. граш. рэф.. Адбылiся 2 дэнамiн. граш. знакаў. У 1922 г. выпушч. нов. дзярж. знакi, т.зв. саўзнакi. 1 руб. адпавядаў 10-цi тыс. дарэформенных. Др. ў 1923 г.: адзiн руб. уз. 1923 г. = 1 млн. дарэформ. руб., або 100 руб. узору 1992 г. У 1922 былi выпушч. граш. знакi - чырвонцы, якiя абменьв. на зол. (1 чырв.=10 дарэвалюц. залатым, або 7.74 г чыст. золата). Т.ч. у краiне ўтварыл. 2 граш. сiст.: абясцэнен. саўзнакi вып. 1922—23 i цв. чырв., якi абмень. на золата. У лютым 1924 г. граш. рэф. завярш.. Былi выпушч. нов. казнач. бiлеты 1, 3, 5 руб., забяспеч. золатам, разменн. сярэбр. i медн. ман.. Быў праведз. абавязк. абмен стар. грош. – 50 тыс. саўзнак. вып. 1923 г., або 50 млрд. рублеў, якiя хадзiлi да дэнамiн. 1923 г.У прамысл.: здавал. ў арэнду нерэнтаб. прадпр. прыватн. асобам, нават iншаз. фiрмам у форме канцэсiй. Глаўкi былi лiквiдав., замест iх – трэсты. Прадпр. атрымлiв. поўны гасп. разлiк i фiнанс. незалежн.. Сталi ствар. сiндык. – аб`ядн. трэстаў на пачат. каапер.. Сiндык. займалiся збытам, забеспяч., крэдытав., знешнегандл. аперац..Узнаўлял. граш. аплата працы, ажыццяўл. пераход да нов. тарыфн. палiт.. Былi лiквiдав. абавязк. прац. павiнн. i некат. абмежав. на перамену месца работы. Т.ч. арганiзац. працы будавал. на прынц. матэр. стымуляв.. У вын. тэмпы разв. прамысл. былi намн. вышэйш., чым у РСФСР. У 1922 годзе ў Бел. ужо дзейнiч. 277 прамысл. прадпр., у т. л. 17 аб`ектаў металаапрац., 33 – дрэваапрац., 87 – харч. прамысл.. Дробн. прадпр. былi здадз. ў арэнду.Перанаселен. вескi, нiзкая землезабясп. сял. гасп., беспрац. ў мяст. i гарадах спрыялi развiццю саматужн. насельн., дробн. прамысл. i гандлю. А дзярж. падтрымл. прыватн.. У вын. ў Рэсп. паявiл. мноства швейн., слясарн., дрэваапрац. майстэрняў, пякярняў, лавак i iнш. Правядз. ў жыцце НЭПа дазволiла ў кар. тэрмiн аднав. прамысл., стабiлiзав. экан., узняць мат. станов. насельн..