1.5 – Сурет - Тақтаның созылымы бойынша профильді сызық ұзындығын анықтау

Жұмыс реперлерінің ара-қашықтығы қазылым тереңдігіне байланысты табылады (1.4-кесте).

1.4 – кесте - Реперлердің арақашықтығын анықтау

Қазылым тереңдігі Норт, м	Жұмыс реперлері ара- қашықтықтығы, м
50 м-ге дейінгі 50-100 100-200 200-300 300-400 400-ден жоғары	5 10 15 20 25 30

Бақылау бекеті мен тау-кен қазбасының бірлескен планы М. 1:5000 салынады (1.6-сурет).

1.6-Сурет - Бақылау бекеті мен тау-кен қазбасының бірлескен планы

1. Реперлер санын, бақылау ретін анықтау

Репер санын бақылау станцияларымен тау-кен қазбасының бірлескен планы бойынша анықталады. Репер саны қанша екені жазылады.

Қарағанды бассейінінде жылжудың алғашқы кезеңін анықтау үшін

Тапсырмаға байланысты 1 айда қанша метрге жылжитыны анықталады. Станциядағы реперлерді бақылау алғашқы 2 рет өлшеудің аралығы 5 күн, келесі өлшеу кездері интервалды жүргізіледі. Интервалды анықтау:

, тәулік

мұндағы: Н – қазу тереңдігі, м;

с- кенжардың тәуліктік жылжу жылдамдығы, м/тәу.

4.2 Ғимараттарды сақтау шаралары, қорғау кентіректері

Центірі А нүктесі болатын 5-қабатты ғимарат және темір жол магистралі астына кентіреті құру керек. Үстемелеп қазылған ғимараттарды сенімді сақтау үшін, қажетті өлшемде сақтау кентіректерін қалдырған дұрыс.

Жер бетіндегі қорғалатын ауданның шекарасына қорғалатын объект және оның айналасындағы берма кіреді. Берма деп пайда болатын қателерді жою үшін, қолданылатын қорғалатын объектіні айнала қоршаған алдын-алу сызығы. Алдын-алу бермасының ені мынаған тең деп алынады:

– тік оқпандар үшін көтеру машиналары мен коперлары бар – 20 м, тереңдігі 500м-ге дейінгі техникалық скважиналар үшін – 15 м, шурф және тереңдігі 500 м үлкен төтелдер үшін – 10 м.

– рұқсат етілетін деформацияларға байланысты құрылыстар мен ғимараттар үшін, сонымен қатар сақтау категориясына байланысты транспорттық құрылыстар – 1.5 - кестеде келтірілген.

1.5 - кесте - Сақтау категориясына байланысты алдын-алу бермасын таңдау

Рұқсат етілетін деформация		Транспорттың құрылыстардың категориясы	Берма ені, м
, 1 х 10-3	, 1 х 10-3
2,0	4,0	І	20
2,1 – 4,0	4,1 – 6,0	ІІ	15
4,1 – 6,0	6,1 – 8,0	ІІІ	10
> 6,0	> 8,0	ІV	5

Қорғалатын объект жақтары тақтаның созылым бағыты бойымен және созылым бағытына көлденең қарайтын тікбұрышқа салынады (1.7- сурет). Жалпы көпбұрыштық контурына бірнеше объект кіре алады. Себебі, олардың әр қайсысына салынған кентірек бірге жабылып отырады. Алынған көпбұрыш барлық жақтарға берма өлшеміне үлкейтіледі. Созылмалы объектілер (темір жол, өзен, канал т.б.), тақтаның жазылым бағытының сызығына бағытталған болса, онда берма еніне тең болатын қашықтықта сол объектілерге параллель қорғалатын ауданның шекарасын салады.

1.7 – Сурет - Қорғау алаңының шекарасы

Алдын-алу кентіректерін салу үшін, негізгі мәліметтер болып мыналар саналады:

а) 1:1000 – 1:500 масштабты объекті салынған, жер бетінің белгілері және тақта изогипстері салынған тау жұмыстарының планы;

б) салыну сызықтары, мезозойлық қалындықтар, тектоникалық бұзылыстар, көмір пласттарының құлау бұрыштары мен қалыңдықтары берілген жазылым бағытына көлденең салынған геологиялық қима;

в) рұқсат етілетін және ең жоғарғы жер бетінің деформациясының шамасы көрсетілген қорғалатын объектінің сипаттамасы;

г) «Правилах охраны...» сәйкес анықталатын немесе берілген бақылаулар арқылы алынған жылжу бұрыштарының шамасы.

Алдын-алу кентіректерін салу тік қималар, перпендикулярлар әдісі және сандық мәні бар проекциялар (изолиниялар) әдістерімен орындалады. Соңғы тәсіл графикалық тұрғызулар түрінде тек қиын гипсометриялық пласттарда қолданылады. Әр түрлі шарттар үшін, целиктердің құрылу ережесі «Правилах охраны...» түсіндірілген.

3. Тік қималар әдісі

Ғимарат үшін, тақтаның созылым сызығы және құлау сызығына параллель жақтардан қорғау нобайын салады. Сол нобайдан тік қималарда β, γ, σ, φ бұрыштары бойынша кентірек шекараларын анықтайды. Әдістің мәні тақтаның созылымы және созылымына көлденең қималарды салу (1.8 – сурет).

Одан кейін ғимарат үшін, объектінің осіне параллель жақтардан қорғау нобайын құрып, тік қималарды салады (1.9 – сурет).