Добавил:
Upload Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:

Бел мова задание КР

.doc
Скачиваний:
57
Добавлен:
24.02.2016
Размер:
225.79 Кб
Скачать

8. Напішыце заяву аб дазволе здаць датэрмінова экзамены з адной магчымай прычыны: 1)дэкрэтны адпачынак; 2) неабходнасць санаторнага лячэння; 3) камандзіроўка за мяжу і г.д.

9. Напішыце сачыненне-разважанне на прапанаваную цытату, выкарыстоўваючы наступныя сродкі: дзеепрыметны, дзеепрыслоўны звароты, пабочныя канструкцыі, бяззлучнікавыя сказы. Падкрэсліце іх у тэксце. Пажаданы аб’ём працы – ад 10 сказаў.

хвала і бясконцая пашана мудрасці! Яна – маці ўсіх спраў (Ф. Скарына)

ПЯТЫ ВАРЫЯНТ

1. Знайдзіце разгорнуты адказ на наступнае пытанне: Функцыянаванне беларускай мовы ва ўмовах білінгвізму.

Складзіце да яго тэзісны план (тэзісы дзеяслоўнага ладу).

Узор выканання гл. у Дататку.

2. Спішыце тэкст, раскрываючы дужкі, устаўляючы прапушчаныя арфаграмы і знакі прыпынку.

Купал(л,ь)е святкуюць яшчэ з часоў язычні(тс,ц)тва. Праўда тады яго адзначалі ў перы(а,я)д летняга с(о,а)нцастаяння калі быў самы до(л,ў)гі дзень і прырода дасягала на(і,й)вышэйшага росквіт(а,у).

Калі на Русі і ў ін(ь?)шых мяс(ь?)цінах прынялі хрысці(а,я)нства царква прымеркавала св(е,я)ткаванне (К,к)упал(л,ь)я да сёмага ліпен(я,ю) дня нара(д?)жэння Івана Прадцечы. Св(е,я)ткаваць пачалі (ў)ноч з шостага на сёмае ліпен(я,ю). (У)дзень дзяўчаты (з,с)біралі розныя зёлкі сушылі каб захаваць іх як (ч,ц)удадзейныя лекі плялі вянкі і варажылі на ва(д,дз)е. Но(ч,чч)у (з,с)біраліся каля кастр(а,у) вадзілі карагоды танцавалі скакалі праз агонь.

Фантазія людзей нарадзіла л(е,я)генду згодна з якой (а)поўначы з шостага на сёмае ліпен(е,я) ў гу(с,ш)чары лес(а,у) зацв(і,я)тае папараць(кветка) якая можа даць чалавеку празорлівасць і (не)абмежаваную сілу вечную маладос(т,ц)ь здольнасць разумець мову раслін і жывёл. Гэтая л(е,я)генда нарадзілася вел(ь?)мі да(в,ў)но калі думалі што ўсялякая рас(ь?)ліна павінна ўтвараць кветку а ад яе насе(н,нн)е каб прадоўжыць свой род на зямл(е,і).

3. Падбярыце з галіновага навуковага часопіса фрагмент артыкула па спецыяльнасці і перакладзіце яго на беларускую мову (0,5 старонкі ліста фармату А4, шрыфт Times New Roman 14 пт, інтэрвал 1.0). Напішыце рускі і беларускі варыянты тэксту. У перакладзеным беларускім тэксце падкрэсліце словы-тэрміны іншамоўнага паходжання. Карыстаючыся слоўнікам, дайце тлумачэнні 10 з іх.

Узор выканання гл. у Дататку.

4. Перакладзіце словы на беларускую мову і суаднясіце іх з пэўным стылем, запоўніўшы табліцу.

Стыль

Навуковы

Публіцыстычны

Афіцыйна-справавы

Мастацкі

Размоўны

Индивидуальность автора, историческая судьба, переплетается многими нитями, обеспечение охраны и защиты авторских прав, молодежная политика, черное крыло Чернобыля, финансовые инвестиции, крепостное право, хвастун, корова языком слизала, два сапога пара, в связи с тяжелым положением, белобрысый, держать камень за пазухой, именуемый в дальнейшем, движущие силы истории, харизматичный лидер, числитель, компенсация за отпуск, бабуля, магнитный заряд, обеспечивается право на защиту, жили-были, экологическая катастрофа, маленький-премаленький, прыг-скок, нравственная холера, окружающая среда.

5. Напішыце анатацыю на артыкул па спецыяльнасці, змешчаны ў галіновым навуковым часопісе, фрагмент з якога перакладзены ў заданні №3.

Узор выканання гл. у Дататку.

6. Перакладзіце на беларускую мову і пастаўце ў форму роднага і давальнага склонаў наступныя выразы:

1. неправильная дробь;

2. дуга;

3. три ратифицированных договора

4. четыреста пятьдесят шесть аудиторий.

7. Карыстаючыся слоўнікам безэквівалентнай лексікі, выпішыце 10 адзінак, патлумачце іх значэнне. Вусна падрыхтуйце адказ на пытанне пра асаблівасці беларускай лексічнай сістэмы.

8. Напішыце службовую запіску аб неабходнасці паляпшэння матэрыяльна-тэхнічнай базы арганізацыі.

9. Напішыце сачыненне-разважанне на прапанаваную цытату, выкарыстоўваючы наступныя сродкі: дзеепрыметны, дзеепрыслоўны звароты, пабочныя канструкцыі, бяззлучнікавыя сказы. Падкрэсліце іх у тэксце. Пажаданы аб’ём працы – ад 10 сказаў.

Жыццё нам пастаянна ставіць адзнакі, нягледзячы на ўзрост (В. Іпатава)

ШОСТЫ ВАРЫЯНТ

1. Знайдзіце разгорнуты адказ на наступнае пытанне: Запазычаная лексіка ў складзе беларускай мовы.

Складзіце да яго тэзісны план (тэзісы дзеяслоўнага ладу).

Узор выканання гл. у Дататку.

2. Спішыце тэкст, раскрываючы дужкі, устаўляючы прапушчаныя арфаграмы і знакі прыпынку.

Люблю гл(е,я)дзець на р(а,э)ку в(е,я)сной калі паво(д,т)ка затапляе луг(а,і) на цэлыя кіл(о,а)метры калі бурліць віруе раз(ь, ')юшаная вада зносячы ў нізо(в,ў)е ўсё што трапілася на яе шлях(е,у) бярве(н,нн)е дошкі змытыя кусты вербалоз(а,у) а то і дрэвы падмытыя і вырваныя з карэн(н,ь)ем. Люблю гл(е,я)дзець (у)летку калі рака (і,й)скрыцца пад першымі промн(е,я)мі со(л?)нца і раптам (не)дзе (па)сярэдзіне ўзляціць над спалоханай вадою з(е,я)ленаваты (с,ш)чупак ці плясне па вадзе шырок(е,і)м хвастом хітры бабёр палохаючы ціка(в,ў)нага да ўсяго рыбалова. Люблю паз(е,і)раць у празрыс-тыя струмені восен(н,ь)ю калі ў(з,с)цілае раку жо(л,ў)тае лісце б(е,я)роз і (в?)ольхаў што густа стаяць абапал ракі калі са с(ь?)вістам пранося(ц,цц)а ні(з,с)ка над вадою апошнія чаро(д,т)кі дзікіх кач(а,э)к і ціхі сум паву-ці(н,нн)ем павісае над пац(е,я)мнелымі журботнымі паплавамі.

І цяпер аз(е,і)раючыся праз смугу час(а,у) назад у тое (с,ш)чымлі-ва(радаснае) дзяцінства (у,ў)сведамляеш якую (не)паўторную дабрыню і спагадлівас(ь?)ць дала нам усім (Р,р)адзіма нашых бац(ь?)коў (у,ў)сведамляеш у якім (не)аплатным да(л,ў)гу мы перад ёю.

3. Падбярыце з галіновага навуковага часопіса фрагмент артыкула па спецыяльнасці і перакладзіце яго на беларускую мову (0,5 старонкі ліста фармату А4, шрыфт Times New Roman 14 пт, інтэрвал 1.0). Напішыце рускі і беларускі варыянты тэксту. У перакладзеным беларускім тэксце падкрэсліце словы-тэрміны іншамоўнага паходжання. Карыстаючыся слоўнікам, дайце тлумачэнні 10 з іх.

Узор выканання гл. у Дататку.

4. Перакладзіце словы на беларускую мову і суаднясіце іх з пэўным стылем, запоўніўшы табліцу.

Стыль

Навуковы

Публіцыстычны

Афіцыйна-справавы

Мастацкі

Размоўны

Индивидуальность автора, историческая судьба, переплетается многими нитями, обеспечение охраны и защиты авторских прав, молодежная политика, черное крыло Чернобыля, финансовые инвестиции, крепостное право, хвастун, корова языком слизала, два сапога пара, в связи с тяжелым положением, белобрысый, держать камень за пазухой, именуемый в дальнейшем, движущие силы истории, харизматичный лидер, числитель, компенсация за отпуск, бабуля, магнитный заряд, обеспечивается право на защиту, жили-были, экологическая катастрофа, маленький-премаленький, прыг-скок, нравственная холера, окружающая среда.

5. Напішыце анатацыю на артыкул па спецыяльнасці, змешчаны ў галіновым навуковым часопісе, фрагмент з якога перакладзены ў заданні №3.

Узор выканання гл. у Дататку.

6. Перакладзіце на беларускую мову і пастаўце ў форму роднага і давальнага склонаў наступныя выразы:

1. офицерская шинель;

2. тревога;

3. два неизданных романа

4. девятьсот семнадцать компьютеров.

7. Карыстаючыся слоўнікам безэквівалентнай лексікі, выпішыце 10 адзінак, патлумачце іх значэнне. Вусна падрыхтуйце адказ на пытанне пра асаблівасці беларускай лексічнай сістэмы.

8. Напішыце ліст-запытанне да фірмы-партнёра пра пастаўкі новай прадукцыі.

9. Напішыце сачыненне-разважанне на прапанаваную цытату, выкарыстоўваючы наступныя сродкі: дзеепрыметны, дзеепрыслоўны звароты, пабочныя канструкцыі, бяззлучнікавыя сказы. Падкрэсліце іх у тэксце. Пажаданы аб’ём працы – ад 10 сказаў.

Мы ўзышлі не з насення, што ветрам занесена,

Мы не дзікай травы самарослыя парасткі.

У глыбінях зямлі, гераічнай і песеннай,

Нашых душ карані – з вузялкамі ўпартасці. (Н. Гілевіч)

СЁМЫ ВАРЫЯНТ

1. Знайдзіце разгорнуты адказ на наступнае пытанне: Беларускі маўленчы этыкет.

Складзіце да яго тэзісны план (тэзісы дзеяслоўнага ладу).

Узор выканання гл. у Дататку.

2. Спішыце тэкст, раскрываючы дужкі, устаўляючы прапушчаныя арфаграмы і знакі прыпынку.

Ці мала на с(ь?)веце (ч,ц)удоўных мясцін?

Давялося мне пабываць (у,ў)сюды. Бываў я на поўдн(е,і) і на далёкай поўнач(э,ы) захапляўся (не)разгаданым (ч,ц)удам прыроды паўночным (з,зз)яннем. Ласкавы со(л?)нечны поўдз(е,і)нь казачныя прасторы (Ч,ч)орнага мора высокія снежныя горы (К,к)аўказа пакінулі (не)забыўны (у,ў)спамін аб іх гордай і ветлівай ц(е,я)плыні.

Так на свеце вел(ь?)мі многа прыгожых мяс(т,ц)ін добрых людзей (с,ш)чырых сяброў. Мабыць (ні)чога лепшага за іх на свеце н(е,я)ма. Аднак дзе(б) я (ні)быў якія(б) (ч,ц)уды (ні)здзіўлялі перад маімі вачыма заўсёды (з,зз)яла прамяністае с(ь?)вятло роднага м(е,я)стэчка дзе жылі бац(ь?)кі і бац(ь?)кі маіх бац(ь?)коў дзе я сам (у)першыню захапіўся (с,ш)чодрай со(л?)нечнай прамяністас(ц,цц)ю пахам кветак на ша(л,ў)ковых мурожных лугах спевам жаваранка пад высокімі сінімі н(е,я)бёсамі. Вось так і хоча(ц,цц)а прыгадаць кожны куточ(а,е)к кожную сц(е,я)жынку у(з,с)горачак і лагчынку дзе над люстрам блакітным нашага аз(е,я)рка з(е,і)хацяць празрыстыя (в?)облакі.

3. Падбярыце з галіновага навуковага часопіса фрагмент артыкула па спецыяльнасці і перакладзіце яго на беларускую мову (0,5 старонкі ліста фармату А4, шрыфт Times New Roman 14 пт, інтэрвал 1.0). Напішыце рускі і беларускі варыянты тэксту. У перакладзеным беларускім тэксце падкрэсліце словы-тэрміны іншамоўнага паходжання. Карыстаючыся слоўнікам, дайце тлумачэнні 10 з іх.

Узор выканання гл. у Дататку.

4. Перакладзіце словы на беларускую мову і суаднясіце іх з пэўным стылем, запоўніўшы табліцу.

Стыль

Навуковы

Публіцыстычны

Афіцыйна-справавы

Мастацкі

Размоўны

Индивидуальность автора, историческая судьба, переплетается многими нитями, обеспечение охраны и защиты авторских прав, молодежная политика, черное крыло Чернобыля, финансовые инвестиции, крепостное право, хвастун, корова языком слизала, два сапога пара, в связи с тяжелым положением, белобрысый, держать камень за пазухой, именуемый в дальнейшем, движущие силы истории, харизматичный лидер, числитель, компенсация за отпуск, бабуля, магнитный заряд, обеспечивается право на защиту, жили-были, экологическая катастрофа, маленький-премаленький, прыг-скок, нравственная холера, окружающая среда.

5. Напішыце анатацыю на артыкул па спецыяльнасці, змешчаны ў галіновым навуковым часопісе, фрагмент з якога перакладзены ў заданні №3.

Узор выканання гл. у Дататку.

6. Перакладзіце на беларускую мову і пастаўце ў форму роднага і давальнага склонаў наступныя выразы:

1. древняя летопись;

2. победа;

3. четыре крупнейших университета;

4. четыреста семьдесят пять дипломов.

7. Карыстаючыся слоўнікам безэквівалентнай лексікі, выпішыце 10 адзінак, патлумачце іх значэнне. Вусна падрыхтуйце адказ на пытанне пра асаблівасці беларускай лексічнай сістэмы.

8. Складзіце аб’яву пра сустрэчу з вядомым паэтам (пісьменнікам, навукоўцам). У аб’яве дайце кароткую інфармацыю пра чалавека, сустрэча з якім адбудзецца.

9. Напішыце сачыненне-разважанне на прапанаваную цытату, выкарыстоўваючы наступныя сродкі: дзеепрыметны, дзеепрыслоўны звароты, пабочныя канструкцыі, бяззлучнікавыя сказы. Падкрэсліце іх у тэксце. Пажаданы аб’ём працы – ад 10 сказаў.

Будучыня! Ці не для цябе нам так хочацца марыць! (Я. Скрыган)

ВОСЬМЫ ВАРЫЯНТ

1. Знайдзіце разгорнуты адказ на наступнае пытанне: “Залаты век” у гісторыі беларускай мовы.

Складзіце да яго тэзісны план (тэзісы дзеяслоўнага ладу).

Узор выканання гл. у Дататку.

2. Спішыце тэкст, раскрываючы дужкі, устаўляючы прапушчаныя арфаграмы і знакі прыпынку.

У прыродз(е,і) можна назіраць дзі(в,ў)ную з(ь, ')яву. Мёртвая халодная і (не)прыступная скала прастаіць міл(ь,і)ёны гадоў вытрывае гарачую спёку і тр(а,ы)скучыя марозы дажджы ды навал(ь?)ніцы. А вось такое мален(ь?)кае насе(н,нн)е б(е,я)розы мікр(о,а)скапічная і кволен(ь?)кая крупінка трапіўшы ў ра(з,с)коліну скалы і пус(т,ц)іўшы карэ(н,нн)е з часам пранікае (у,ў)сё глыбей у цвердзь. І праз нейкі час настае момант калі (не)прыступная скала якая пам(е,я)тае іхтыяза(в,ў)раў і мамантаў раптам (не)вытрымлівае націск(а,у) бярозкі і ра(з,с)сыпае(ц,цц)а. Бо здаровы і дужы расток заўсёды знойдзе разумную дарогу каб прабі(ц,цц)а да со(л?)нца да кісларод(а,у) да сокаў. Гэтак і з ч(а,е)лавекам. Не (у,ў) асаблівым р(о,а)зуме не (у,ў) фізічнай сіл(е,і) не (у,ў) прыгажосц(е,і) яго моц. Значэ(н,нн)е яго (у,ў) мэц(е,і) (у,ў) велічы сэр(д?)ца (у,ў) сутнасц(е,і) імкненняў.

Творчасць вынік фізі(а,я)лагічнай патрэбы вынік інстынкт(а,у) дзеяння. Такога(ж) магутнага як прывяза(н,нн)асць у ч(а,е)лавека да родных мяс(т,ц)ін патрэба ў дзіцяц(е,і) пераадольваць перашкоды (у,ў) птушкі с(ь?)пяваць а ў рыб плысц(ь,і) супроць цячэ(н,нн)я горнай ракі.

3. Падбярыце з галіновага навуковага часопіса фрагмент артыкула па спецыяльнасці і перакладзіце яго на беларускую мову (0,5 старонкі ліста фармату А4, шрыфт Times New Roman 14 пт, інтэрвал 1.0). Напішыце рускі і беларускі варыянты тэксту. У перакладзеным беларускім тэксце падкрэсліце словы-тэрміны іншамоўнага паходжання. Карыстаючыся слоўнікам, дайце тлумачэнні 10 з іх.

Узор выканання гл. у Дататку.

4. Перакладзіце словы на беларускую мову і суаднясіце іх з пэўным стылем, запоўніўшы табліцу.

Стыль

Навуковы

Публіцыстычны

Афіцыйна-справавы

Мастацкі

Размоўны

Индивидуальность автора, историческая судьба, переплетается многими нитями, обеспечение охраны и защиты авторских прав, молодежная политика, черное крыло Чернобыля, финансовые инвестиции, крепостное право, хвастун, корова языком слизала, два сапога пара, в связи с тяжелым положением, белобрысый, держать камень за пазухой, именуемый в дальнейшем, движущие силы истории, харизматичный лидер, числитель, компенсация за отпуск, бабуля, магнитный заряд, обеспечивается право на защиту, жили-были, экологическая катастрофа, маленький-премаленький, прыг-скок, нравственная холера, окружающая среда.

5. Напішыце анатацыю на артыкул па спецыяльнасці, змешчаны ў галіновым навуковым часопісе, фрагмент з якога перакладзены ў заданні №3.

Узор выканання гл. у Дататку.

6. Перакладзіце на беларускую мову і пастаўце ў форму роднага і давальнага склонаў наступныя выразы:

1. железнодорожная насыпь;

2. хозяйство;

3. три подвижных состава;

4. восемьсот тридцать девять посетителей.

7. Карыстаючыся слоўнікам безэквівалентнай лексікі, выпішыце 10 адзінак, патлумачце іх значэнне. Вусна падрыхтуйце адказ на пытанне пра асаблівасці беларускай лексічнай сістэмы.

8. Напішыце ліст-просьбу ў рэктарат аб забеспячэнні жыллём на час здачы экзаменаў (перападрыхтоўкі па спецыяльнасці, на час праходжання практыкі – на выбар).

9. Напішыце сачыненне-разважанне на прапанаваную цытату, выкарыстоўваючы наступныя сродкі: дзеепрыметны, дзеепрыслоўны звароты, пабочныя канструкцыі, бяззлучнікавыя сказы. Падкрэсліце іх у тэксце. Пажаданы аб’ём працы – ад 10 сказаў.

Спадчына не ў мінулым, а з мінулага: яна – вектар, які паказвае дарогу, яна – аблічча ўчалавечанага часу. (А. Разанаў)

ДЗЯВЯТЫ ВАРЫЯНТ

1. Знайдзіце разгорнуты адказ на наступнае пытанне: Беларуская нацыянальная мова і духоўная культура народа.

Складзіце да яго тэзісны план (тэзісы дзеяслоўнага ладу).

Узор выканання гл. у Дататку.

2. Спішыце тэкст, раскрываючы дужкі, устаўляючы прапушчаныя арфаграмы і знакі прыпынку.

Без канца можна ехаць па сельскі(м,х) дарога(м,х) і (ні)колі (не)перастаць любавацца ўсім навакол(л,ь)ем. Мінулася (не)вялічкае аз(е,я)рко што кра(е,я)м па(д,т)ступіла да самай дарогі. Па нізкім травяністым бера(гу,зе) вузен(ь?)кая сц(е,я)жынка вяла да прымкнутага чоўна. Так і (з,с)давалася што тут ад шум(а,у) наш(а,э)й машыны падыму(ц,цц)а і закружаць імклівыя куртатыя качкі. Пасля пацягнуўся шырокі поплаў з тою празрыстаю сініз-ною далечы ад якой замірае сэр(д?)ца. Кіл(о,а)метр(а,ы) праз тры пачаўся лес і тут (ад)разу стала спакойна і ціха.

Можа таму белару(с,сс)кі ч(а,е)лавек прывык да роздум(а,у) і жы(ц,цц)ёвай развагі што (с)прадвеку зна(л,ў)ся з л(е,я)самі. Прырода (у,ў)мее гаварыць і ствараць і настрой і лагоду толькі трэба (у,ў)мець яе слухаць. Як у люстэрка глядзі(ц,цц)а ў прыроду ч(а,е)лавек і бярэ ад яе душэ(в,ў)насць і ласку і мудрасць. Мабыць па(д,т)глядаючы іх пісаў (Я,я)куб (К,к)олас свае “Казкі жыцця” сабра(в,ў)шы ў гэтых абразках глыбін(у,ю) народнай душы.

Гл(е,я)дзіш(ь?) і гл(е,я)дзіш(ь?) як мінае(ц,цц)а падлесак і кожны раз усё нова і с(ь?)вежа і хораша. То міл(ь?)ганула палянка то малады ра(д,т)камі пасаджаны хвойнік з мя(г,к)кім сіваватым колерам шыпулек. То голы (у,ў)сыпаны шышкамі дол то параснік траў верасоў дз(е,я)разы.

3. Падбярыце з галіновага навуковага часопіса фрагмент артыкула па спецыяльнасці і перакладзіце яго на беларускую мову (0,5 старонкі ліста фармату А4, шрыфт Times New Roman 14 пт, інтэрвал 1.0). Напішыце рускі і беларускі варыянты тэксту. У перакладзеным беларускім тэксце падкрэсліце словы-тэрміны іншамоўнага паходжання. Карыстаючыся слоўнікам, дайце тлумачэнні 10 з іх.

Узор выканання гл. у Дататку.

4. Перакладзіце словы на беларускую мову і суаднясіце іх з пэўным стылем, запоўніўшы табліцу.

Стыль

Навуковы

Публіцыстычны

Афіцыйна-справавы

Мастацкі

Размоўны

Индивидуальность автора, историческая судьба, переплетается многими нитями, обеспечение охраны и защиты авторских прав, молодежная политика, черное крыло Чернобыля, финансовые инвестиции, крепостное право, хвастун, корова языком слизала, два сапога пара, в связи с тяжелым положением, белобрысый, держать камень за пазухой, именуемый в дальнейшем, движущие силы истории, харизматичный лидер, числитель, компенсация за отпуск, бабуля, магнитный заряд, обеспечивается право на защиту, жили-были, экологическая катастрофа, маленький-премаленький, прыг-скок, нравственная холера, окружающая среда.

5. Напішыце анатацыю на артыкул па спецыяльнасці, змешчаны ў галіновым навуковым часопісе, фрагмент з якога перакладзены ў заданні №3.

Узор выканання гл. у Дататку.

6. Перакладзіце на беларускую мову і пастаўце ў форму роднага і давальнага склонаў наступныя выразы:

1. пятиэтажное здание;

2. сварка;

3. два дипломных проекта;

4. двести пять сотрудников.

7. Карыстаючыся слоўнікам безэквівалентнай лексікі, выпішыце 10 адзінак, патлумачце іх значэнне. Вусна падрыхтуйце адказ на пытанне пра асаблівасці беларускай лексічнай сістэмы.

8. Напішыце справавы ліст-прапанову аб супрацоўніцтве.

9. Напішыце сачыненне-разважанне на прапанаваную цытату, выкарыстоўваючы наступныя сродкі: дзеепрыметны, дзеепрыслоўны звароты, пабочныя канструкцыі, бяззлучнікавыя сказы. Падкрэсліце іх у тэксце. Пажаданы аб’ём працы – ад 10 сказаў.

Не варта ламаць коп’і, адмыкаць адчыненыя дзверы ні абаронцам роднай мовы, ні яе праціўнікам – трэба і тым, і другім часцей і ўважлівей чытаць класікаў (Б. Сачанка).

дадатак

1. Да задання №1

Тэзісы – гэта лаканічна сфармуляваныя асноўныя палажэнні тэксту.

Тэзісны план уяўляюць сабой тэзісы дзеяслоўнага ладу. Гэта значыць, што пункты плана павінны быць аформлены двухсастаўнымі сказамі (з дзейнікам і выказнікам, суб’ектам дзеяння і самім дзеяннем).

Пры складанні тэзіснага плана знімаецца частка інфармацыі, якая дэталізуе, тлумачыць галоўную: аўтарскія адступленні, спасылкі на іншых аўтараў, ілюстрацыі, прыклады, якія не выконваюць важную ролю ў разуменні зместу.

Знойдзем адказ на пытанне “Функцыянаванне беларускай мовы ў Рэчы Паспалітай” і складзём да яго тэзісны план

З другой паловы ХVІ ст. развіццё беларускай мовы пачынае праходзіць у неспрыяльных умовах, прыходзіць паступовы заняпад пісьмовай традыцыі. Так, у 1569 г. паводле Люблінскай уніі Вялікае Княства Літоўскае і Каралеўства Польскае аб’ядналіся ў адну дзяржаву – Рэч Паспалітую. Такое аб’яднанне мела вынікам значны культурны і ідэалагічны ўплыў з боку польскай дзяржавы.

Пашыраецца ўплыў каталіцызму, польскай культуры і мовы. З канца XVI стагоддзя на Беларусi распаўсюджваецца і лацiнская мова – афiцыйная мова Польскай дзяржавы. Яна пачынае выкарыстоўвацца ў судовай практыцы, навуковым ужытку, становiцца прадметам школьнага вывучэння.

У гэты час адбываецца паступовае выцясненне беларускай мовы з прыватнай і афіцыйнай сферы. Творы, якiя выходзяць на беларускай мове ў канцы XVI-XVII стагоддзяў, беспадстаўна напаўняюцца паланiзмамi і лацінізмамі, а варшаўскі сейм 1696 г. адзінай дзяржаўнай мовай абвяшчае польскую мову. Аднак гэта не азначае, што сейм забараніў беларускую мову ўвогуле, тым не менш прэстыж мовы быў падарваны.

Агульна вядома, што мова развіваецца і ўдасканальваецца толькі тады, калі ёй карыстаюцца. Беларуская мова ў гэты час не мае магчымасцей для паўнавартаснага функцыянавання ў дзяржаве. Але яна не знікае, а працягвае выкарыстоўвацца ў штодзённым ужытку сялян i iншых нiжэйшых пластоў грамадства, якiх польская асiмiляцыя амаль не закранула. Такім чынам, беларуская мова працягвае развівацца як жывая гаворка, у народна-дыялектнай форме.

Тэзісны план:

1. З другой паловы ХVІ ст. прыходзіць паступовы заняпад пісьмовай традыцыі.

2. Пашыраецца ўплыў польскай і лацінскай мовы.

3. Адбываецца паступовае выцясненне беларускай мовы з прыватнай і афіцыйнай сферы.

4. Беларуская мова ў гэты час не мае магчымасцей для паўнавартаснага функцыянавання ў дзяржаве.

5. Беларуская мова працягвае развівацца як жывая гаворка, у народна-дыялектнай форме.

2. Да задання № 3.

Ученые создали 3D-напечатанное бионическое ухо

Комбинация из живой ткани и электроники может однажды применяться при восстановлении или даже замене, например, человеческого уха. Исследователи Принстонского университета под руководством Майкла МакЭлпайна создали на основе 3D-напечатанных клеток прототип искусственного уха со встроенной антенной. МакЭлпайн занимается разработкой электроники, которую можно было бы интегрировать с человеческим телом, вот уже на протяжении многих лет. Например, в 2011 году ученый и его команда создали своеобразную «графеновую татуировку», которую можно было бы интегрировать с зубом для определения бактерий. На сей раз он и его команда пошли дальше и решили создать орган со встроенной в него электроникой.

Для производства уха МакЭлпайн начал с технологии 3D-печати. Несмотря на то, что ухо можно воссоздать и из трансплантированных хрящей, технология печати позволяет максимально эффективно повторить форму самого уха, когда в него еще и встраивается антенна. Команда использовала специальный гидрогель, в который поместили клетки, формирующие ушную раковину. Благодаря дополнительным наночастицам серебра ученые создали спиралевидную антенну, один конец которой теоретически соединяется с той частью уха, которая позволяет нам воспринимать и распознавать звуки.

В результате последующих тестов выяснилось, что такое ухо способно принимать радиоволны, а при использования пары таких ушей (левого и правого) получается стереоэффект. Будущие версии бионических ушей смогут воспринимать акустический звук за счет других дополнительных сенсоров. МакЭлпайн говорит, что теоретически такое ухо можно будет соединить с человеческой нервной системой, но это, разумеется, потребует дополнительных тестов.

МакЭлпайн надеется, что дальнейшие разработки и исследования помогут продвинуться в сфере создания бионических органов, которые будут состоять из сенсоров или другой электроники, а также человеческой ткани.

Навукоўцы стварылі 3D-надрукаванае біянічнае вуха

Камбінацыя з жывой тканіны і электронікі можа аднойчы ўжывацца пры аднаўленні ці нават замене, напрыклад, чалавечага вуха. Даследчыкі Прынстанскага ўніверсітэта пад кіраўніцтвам Майкла Макэлпайна стварылі на аснове 3D-надрукаваных клетак прататып штучнага вуха з убудаванай антэнай. Макэлпайн займаецца распрацоўкай электронікі, якую можна было б інтэграваць з чалавечым целам, вось ужо на працягу шматлікіх гадоў. Напрыклад, у 2011 годзе навуковец і яго каманда стварылі своеасаблівае "графенавае татуяванне", якое можна было б інтэграваць з зубам для вызначэння бактэрый. На гэты раз ён і яго каманда пайшлі далей і вырашылі стварыць орган з убудаванай у яго электронікай.

Для вытворчасці вуха Макэлпайн пачаў з тэхналогіі 3D-друку. Нягледзячы на тое, што вуха можна ўзнавіць і з трансплантаваных храсткоў, тэхналогія друку дазваляе максімальна эфектыўна паўтарыць форму самога вуха, калі ў яго яшчэ і ўбудоўваецца антэна. Каманда выкарыстоўвала адмысловы гідрагель, у якім змясцілі клеткі, якія фарміруюць вушную ракавіну. Дзякуючы дадатковым наначасткам срэбра, навукоўцы стварылі спіралепадобную антэну, адзін канец якой тэарэтычна злучаецца з той часткай вуха, якая дазваляе нам успрымаць і распазнаваць гукі.

У выніку наступных тэстаў высветлілася, што такое вуха здольна прымаць радыёхвалі, а пры выкарыстанні пары такіх вушэй (левага і правага) атрымліваецца стэрыаэфект. Будучыя версіі біянічных вушэй змогуць успрымаць акустычны гук за кошт іншых дадатковых сэнсараў. Макэлпайн кажа, што тэарэтычна такое вуха можна будзе злучыць з чалавечай нервовай сістэмай, але гэта, зразумела, запатрабуе дадатковых тэстаў.

Соседние файлы в предмете [НЕСОРТИРОВАННОЕ]