Prak_navyki_kaz_OM_STOM_2013-2014
.doc|
С.Ж.АСФЕНДИЯРОВ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ МЕДИЦИНА УНИВЕРСИТЕТІ |
|
КАЗАХСКИЙ НАЦИОНАЛЬНЫЙ МЕДИЦИНСКИЙ УНИВЕРСИТЕТ ИМЕНИ С.Д.АСФЕНДИЯРОВА |
|
МОЛЕКУЛАЛЫҚ БИОЛОГИЯ ЖӘНЕ ГЕНЕТИКА КАФЕДРАСЫ ТӘЖИРБИЕЛІК ДАҒДЫЛАРДЫ БАҒАЛАУҒА АРНАЛҒАН ТАПСЫРМАЛАР |
||
«Жалпы медицина», «Стоматология» факультеттері,
«Жалпы медицина», «Стоматология» мамандығы бойынша 1 курс студенттеріне арналған молекулалық биология және медициналық генетика пәнінен тәжирбиелік дағдыларды бағалауға арналған тапсырмалар
2013-2014 жылы
Молекулалық биология
1. Геннің құрылысының сызбасын сызыу және геннің барлық суббірліктерінің функциональдық маңызын түсіндіру.
2. Жасушадағы тұқым қуалау ақпаратының тасмалдану типтері және бағыттарының сызбасын сызу және түсіндіру.
3. ДНҚ репликациясының ұстанымдарнің сызбасын сызыу және түсіндіру.
4. ДНҚ –ның бастаушы және ілесуші тізбектерінің репликациясының сызбасын сызыу және түсіндіру.
5. ДНҚ репликациясына қатысатын, негізгі ферменттерді атау және репликация үдерісіндегі олардың маңызын түсіндіру.
6. Сызықты ДНҚ молекуласы ұштарының толық репликацияланбау себебін, ұзару механизмінің сызбасын сызыу және түсіндіру.
7. Транскрипция үдерісіне анықтама беру және сызбасын сызыу, транскрипция үдерісіне қатысатын ферменттердің құрылысы және қызметін, транскрипция сатыларын сипаттау.
8. Эукариоттардың ядролық а-РНҚ пісіп жетілу үдерісінің сызбасын сызыу және түсіндіру.
9. РНҚ, типтері, құрылысы, қызметі.
10. Геннің трансляция үдерісінің сызбасын сызыу және түсіндіру, трансляция үдерісіне қатысатын ферменттерді,сатыларын, олардың рөлін сипаттау.
11. Генеикалық код, анықтамасы, қасиеттері, геннің трансляция үдерісініндегі олардың рөлі.
12. Митоздық цикл, анықтамасы, сатылары, кезеңдері, митоздық циклдағы генетикалық материалдың өзгеруін сипаттау.
13. Митоздық циклдың реттелуі және генетикалық бақылануы, анықтамасы, мәні, циклин және циклин тәуелді киназалардың рөлін сипаттау.
14. Жасушаның митоздық бөліну сатыларын, мейоздың түрлі сатыларындағы жасуша генетикалық материалының мөлшерінің сызбасын сызыу және сипаттау.
15. Гендер белсенділігінің реттелуінің оперондық моделінің сызбасын сызыу және түсіндіру.
16. Геномдық мутацияның пайда болу механизмі және себептерінің сызбасын сызыу және түсіндіру.
17. Адамдағы моносомияның пайда болу механизмі және себептерінің сызбасын сызыу және түсіндіру.
18. Адамның гоносомдық синдромдарының пайда болу механизмдері және себептерін ің сызбасын сызыу және түсіндіру.
19. Адамдағы трисомияның пайда болу механизмі және себептерінің сызбасын сызыу және түсіндіру.
20. Гендік (нүктелік) мутацияның пайда болу механизмі және себебінің сызбасын сызыу және түсіндіру.
21. Хроматин, анықтамасы, құрылысы, типтері, функциональдық маңызы.
22. Хромосомлардың классификациясы. Хромосомалардың Денверлік және Париждік номенклатурасының ұстанымдар, оның медицинадағы маңызы.
23. Жарықтық және қараңғылық ДНҚ репарацияларының сызбасын сызыу және сипаттау.
24. Эксцизиялық және пострепликативтік репарацияларының сызбасын сызыу және сипаттау.
25. Сперматагенез үдерісінің сатыларының сызбасын сызыу және сипаттау, сперматагенез үдерісіндегі генетикалық материалдың мөлшерін көрсету.
26. Оогенез үдерісінің сатыларының сызбасын сызыу және сипаттау, сперматагенез үдерісіндегі генетикалық материалдың мөлшерін көрсету.
27. Рекомбинативтік өзгергіштік механизмдерінің сатыларының сызбасын сызыу және оның генетикалық маңызын түсіндіру.
28. Онтогенетикалық дамудың ерте сатысындағы жұмыртқа жасушасының полярлығы, ооплазмалық сегрегация, позициялық ақпарат, детерминация және дифференциацияға анықтама беу, сызбасын сызу және медициналық маңызын түсіндіру.
29. Онтогенетикалық дамуды қамтамасыз ететін жасушалық механизмдерді сипаттау және оның медицинадағы маңызы.
30. Онтогенетикалық дамудың ерте кезеңіндегі генетикалық механизмдерінің реттелуі мен бақылануын сипаттау.
31. Апоптоздың типтері мен сатыларының сызбасын сызу және оның медициналық маңызын сипаттау.
32. Протоонкоген мен онкогенге анықтама беру, протоонкогеннің онкогенге айналу механизмінің сызбасын сызу, түсіндіру және оның медициналық маңызы.
33. Қатерлі ісік жасушаларының қасиеттерін атап өту және түсіндіру.
34. Экожүйе, анықтамасы, сипаттамсы; ластану-анықтамасы сипаттамсы. Ластаушылар, анықтамасы, жіктелуі, ластану құны.
Генетика
1. Адамның менделдік белгілері, анықтамасы. Белгілердің тұқым қуалау типтері, сызбасы, сипаттамасы.
2. Аллельді гендер: анықтамасы, сызбасы, аллелді гендердің әрекеттесу түрлерінің сипаттамасы.
3. Аллельді емес гендер: анықтамасы, сызбасы, аллелді емес гендердің әрекеттесу түрлерінің сипаттамасы.
4. Адамның АВО жүйесі бойынша қан топтарын сипаттау және сызбасын сызу: гендері, генотиптері,фенотиптері.
5. Дигибридті будандастыру: гендердің тәуелсіз тұқым қуалауында гомозиготалы ата- аналарының және бірінші, екінші гибридті ұрпақтардың генотиптері мен гаметалар типтерін жазу және түсіндіру.
6. Дигибридті будандастыру: гендердің тіркес тұқым қуалауында гомозиготалы ата - аналарының және бірінші, екінші гибридті ұрпақтардың генотиптері мен гаметалар типін жазу және түсіндіру.
7. Харди-Вайнберг заңы, анықтамасы, математикалық теңдеуі, дәлелдемесі.
8. Демокестеалық факторлар, анықтамасы, популяцияның генетикалық құрылымын өзгертудегі рөлі.
9. Элементарлы эволюциялық үрдістер, анықтамасы, популяцияның генетикалық құрылымын өзгертудегі рөлі.
10. Табиғи сұрыпталу, анықтамасы, табиғи сұрыпталудың рецессивті және доминантты гендерге қарсы сұрыпталуы, гетерозиготтардың пайдасына және гетерозиготтарға қарсы сұрыпталуын сипаттау.
11. Генетикалық жүк, анықтамасы, пайда болу себептері және механизмдері, медициналық маңызы.
12. Клиникалық-генеалогиялық әдіс, анықтамасы, символдары, оның медициналық маңызы
13. Тұқым қуалайтын ауруларды ДНҚ-диагностикалау, анықтамасы, маңызы, кезеңдері, сипаттамасы.
14. Генетикалық ақаулықтармен бала туу қаупі бар жүкті әйелдерді тікелей емес (жанама) әдістермен анықтау, сипаттамасы және медициналық маңызы.
15. Тұқым қуалайтын ауруларды зерттеудің пренатальді диагностикасын атап, сипаттаңыз.
16. Медициналық-генетикалық кеңес, анықтамасы, жүргізу кезеңдері, сипаттамасы, медициналық маңызы.
17. Генетикалық қауіп, анықтамасы, түрлері,сипаттамасы.
18. Неонаталді скрининг, анықтамасы, жүргізілу шарттары, медициналық маңызы
19. Әкесі мен анасы сау, екі баласы ауру, әкесі жағынан апайы мен атасы ауру жанұяның шежіресін құрастыру, шежіренің барлық мүшелерінің генотипін, тұқым қуалау типін анықтау және ауру баланың туылуының генетикалық қаупін есептеу. Геннің пенетрантылығы – 80%. Барлық аурулар мутантты ген бойынша гетерозиготалы
20. Ата – анасы сау, қандас туыстық некеде тұрады (ағайынды сибстар). Бірінші жүктілік өздігінен түсікпен аяқталды, екінші жүктілікте өлі туылды (жынысы белгісіз), үшінші жүктілікте ауру қыз туылды. Жанұяның шежіресін құрастырып, шежіренің барлық мүшелерінің генотипін, тұқым қуалау типін анықтау және ауру баланың туылуының генетикалық қаупін есептеу.
21. Ата – анасы сау, қыздары сау мутантты генді тасымалдаушы, екі ұлдары ауру. Жанұяның шежіресін құрастырып, шежіренің барлық мүшелерінің генотиптерін, аурудың тұқым қуалау типін және жанұяда ауру баланың туылуының генетикалық қаупін есептеңіздер.
22. Әкесі сау, анасы ауру отбасында, екі балалары: қызы және ұлы сау, екі балалары қызы және ұлы ауру. Мутантты ген Х хромасомасында орналасқан. Жанұяның шежіресін құрастырып, шежіренің барлық мүшелерінің генотиптерін, аурудың тұқым қуалау типін және жанұяда ауру баланың туылуының генетикалық қаупін есептеңіздер.
23. Ата – анасы сау, қандас туыстық некеде тұрады (ағайы мен жиені). Балалары: ұлы және қызы ауру. Жанұяның шежіресін құрастырып, шежіре мүшелерінің генотиптерін, аурудың тұқым қуалау типін және жанұяда ауру баланың туылуының генетикалық қаупін есептеңіздер.
24. Отбасының шежіресін құрастырыңыз: ата-анасының қан топтары АВО жүйесі бойынша ІІ және ІІІ (анасы гомозигота, әкесі гетерозигота). Балаларының генотиптерін және қан топтарын, эритроциттеріндегі антигендер типін, барлық шежіре мүшелерінің қан сары суындағы антиденелерін анықтаңыз.
25. Отбасының шежіресін құрастырыңыз: ата-анасы қан топтары АВО жүйесі бойынша І және ІV. Ата - анасының генотиптерін, балаларының генотиптерін және қан топтарын, эритроциттеріндегі антигендер типін, барлық шежіре мүшелерінің қан сары суындағы антиденелерін анықтаңыз.
26. Әкесі - сау, анасы - ауру және гетерозиготалы, қызы сау, ұлы ауру отбасының шежіресін құрастырып, шежіредегі отбасы мүшелерінің генотипін, арудың тұқым қуалау типін және жанұяда ауру баланың туылу қаупін анықтаңыз. Мутантты геннің пенетранттылығы– 30%.
27. Ата анасының екеуі де аутосомды доминантты аурумен ауыратын, гетерозиготалар. Олардың сау ұлдары бар. Отбасының шежіресін құрып, ата анасының, ұлының генотипін және мутантты геннің пенентранттылығы 20% болғанда ауру баланың туылу қаупін анықтаңыз.
28. Ағайынды (двоюродные брат и сестра) аға қарындас некеге тұрған. Осы некеден болашақ балалардағы инбридинг коэффициентін және ата анасының екеуі де гетерозиготалы болғанда аутосомды рецессивті аурумен туылатын балалардың генетикалық қауіптілігін есептеңіз.
29. Даун синдромының транслокациялық түрімен туылған баланың анасы траснлокацияны тасымалдаушы екені медициналық-генетикалық кеңеске келгенде анықталды. Анасының және ауру баланың кариотипін, анасының және әкесінің гаметаларын анықтаңыз.
30. АВО жүйесі бойынша ұлы екінші қан топты, анасы төртінші қан топты отбасының генотиптерін және әкесінің мүмкін болатын қан топтарын анықтаңыз.
31. Х тіркесті рецессивті ауру, гемофилиямен ауыратын ағасы бар әйел медициналық- генетикалық кеңеске келген. Әйелдің күйеуі сау. Ерлі зайыптылардың, әйелдің ағасының генотиптерін анықтаңыз. Әйел мутантты генді тасымалдаушы болған жағдайда гемофилияның туылу қауіптілігін есептеңіз.
32. Қалыпты есту мен сөйлеу екі Д және Е аллельді емес доминантты гендердің комплементарлы өзара әсерімен анықталады. Саңырау мылқау отбасында есту және сөйлеу қабілеті қалыпты қыз туылған. Кейінгі туылатын балалардың генотиптерін анықтаңыз.
33. Ата анасының біреуі аутосомды доминантты аурумен ауырады, екіншісі сау, баласының біреуі сау, екіншісі ауру. Отбасындағы ауру балалардың генетикалық қауіптілігін есептеңіз. Мутантты геннің пенетранттылығы 25%.
34. АВО жүйесі бойынша қан топтарын бақылайтын гендердің фенотиптік көрінісіне алелльді емес һ рецессивті гені эпистаздық әсер көрсетеді. Әкесінің қан тобы О (І), һ гені бойынша рецессивті, анасының қан тобы - А (ІІ), Н гені бойынша доминантты гомозиготалы (эпистатикалық әсер көрсетпейді). АВ (ІV) және В (III) қан топты екі қыз туылған. Екі аллельді емес гендер бойынша ата аналарының және жынысына тәуелсіз болашақ балалардың генотиптерін анықтаңыз.
35. Қалыпты есту мен сөйлеу екі доминантты аллельді емес Д және Е гендерімен бақыланады. Дені сау ата аналардан саңырау мылқау бала туылған. Ата аналардың, ауру баланың және болашақ балалардың жынысына тәуелсіз генотиптерін анықтаңыз.