41
.pdfСОСТОЯНИЕ ОТРАСЛИ СПОРТИВНОГО ТУРИЗМА В РОССИЙСКОЙ ФЕДЕРАЦИИ
Иванов Е.В., под руководством к.г.н., доц. Лихошерстовой Г.Н., д.г.н. Плохих Р.В.
Белгородский государственный национальный исследовательский университет, Белгород Казахский национальный университет имени аль-Фараби, Алматы
e-mail: 837323@bsu.edu.ru
В течение всего периода своего развития спортивный туризм в Российской Федерации приобрёл социальную значимость, как вид профессиональной спортивной деятельности и способ организации досуга и отдыха. Успешно работает российская школа тренировки спортсменов мирового уровня, подготовки тренерских и судейских кадров, создана и успешно функционирует комплекс организационного и методического руководства развития данного вида физической культуры и спорта. Спортивный туризм послужил толчком для дальнейшего обособления таких видов спорта как: скалолазание, альпинизм, рафтинг, спортивное ориентирование. Некоторые из указанных видов спорта претендуют на введение в Олимпийскую программу. Спортивный туризм на территории Российской Федерации развивается стремительно. Ежегодно проводится более пятидесяти спортивных мероприятий всероссийского уровня. Согласно сведениям формы № 1-ФК на 31 декабря 2016 года спортивный туризм занимает 10 место по численности занимающихся, поскольку на него приходится 333 803 человек, из которых 129 266 – женщины, 2 243 – люди с ограниченными физическими возможностями, 854 – штатные тренеры-преподаватели. Ведущими базами спортивного туризма в Российской Федерации стали любительские спортивные клубы при учебных заведениях и предприятиях, спортивные секции при образовательных учреждениях дополнительного образования, центры детско-юношеского туризма, отделения СДЮСШОР, ДЮСШ, ШВСМ. Большую роль в развитии спортивного туризма играют вузы, в которых при поддержке руководства созданы студенческие туристские клубы. На сегодняшний день в Российской Федерации состояние спортивного туризма можно отражают следующие показатели:
-в субъектах Российской Федерации стабильно развиваются все пять основных видов спортивного туризма: водный, пешеходный, горный, лыжный, на средствах передвижения (велосипедный и автомобильный); стоит отметить, что возрастные категории следующие: юниоры и юниорки (14–16 лет); юноши и девушки (14–15 лет); среди них наибольшее предпочтение отводится пешеходным дисциплинам;
-поднимается уровень организации всероссийских, межрегиональных и региональных спортивных соревнований, а так же число их участников;
-повышение качество подготовки квалифицированных спортсменов исудей;
-увеличивается развитие спортивного туризма в высших, средне-специальных и общеобразовательных учебных заведениях большинства субъектов РоссийскойФедерации;
-периодически организация финансирования спортивного туризма из местных бюджетных средств, однако, из федерального бюджета в большинстве случаев финансируется исключительно наградная атрибутика;
-некоторыми региональными федерациями сформировано сотрудничество с субъектами исполнительной власти в сфере физической культуры и спорта Российской Федерации и ряда субъектов страны.
Особо стоит отметить тенденцию повышения роли коммерческой составляющей в сфере спортивного туризма. Она заключается в том, что множество предпринимателей в области туристского бизнеса и информационно-рекламной деятельности пробуют реализовать свои возможности в секторе спортивного туризма, полагая, что в будущем он способен принести множество финансовых и иных дивидендов.
141
ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ МЕЙРАМХАНАЛАРЫНЫҢ ҚАЗІРГІ ЕЛ ТУРИЗМІНДЕГІ ОРНЫ
Иса А.А., г.ғ.к., проф. м.а. Алиева Ж.Н. жетекшілігімен
Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті, Алматы
e-mail: isa_akziya@mail.ru
Қазақстандағы түрлі ұлттық құндылықтарды ата-бабаларымыз кең-байтақ жермен бірге төл тума өнерді, салт-дәстүр мен әдет-ғұрыпты, қайталанбас ерекше мәдени құндылықтарды аманаттап қалдырумен бірге ұлттық тағамдардың небір ғажайып түрлерін де мирас еткендігі мәлім. Осы ретте қазақ ұлттық тағамдары қалай насихатталыпп, қаншалықты танылып жүргендігі жайлы мәселе туындайды. Қазіргі таңда технологиясымен әлемге әйгілі жапондар өздерінің бір ғана шай ішу салтын, италияндықтар пиццасын мақтан етсе, көрші отырған өзбектер шайханасы мен палауын әспеттеп, құрметтейді. Мұндай мысалдарды өзге де ұлттардан келтіре беруге болады. Олардың жанында қазақтың ұлттық тағамдарының да қалысар жайы жоқ. Айран мен қымыздан бастап, сүт, нан, ет тағамдарының түр-түрін атап көрсетуге болады. Сол себепті аталар салты бойынша, елге келген қонақтарды асқан қонақжайлықпен, және ол қонақжайлықты ең алдымен дәмі тіл үйіретін ұлттық асхананы ұсынумен бастаған әлдеқайда жағымды және есте қаларлық екендігін алға тартуға болады.
Ішкі туризм дамуы үшін Қазақстандағы қоғамдық тамақтандыру қызметін, оның ішінде мейрамханалар бизнесін жетілдіру керектігі айқын. Осының арқасында Қазақстан әлемге танылып, мемлекетке келуші туристердің саны артуы мүмкін. Қазіргі күннің өзінде Астана – іскерлік–туризм орталығы, елордаға келуші туристердің саны күннен-күнге көбеюде. Сондай-ақ, мәліметтерге қарағанда, 2017 жылы Астана қаласында 311 мейрамхана, оның ішінде 90-ға жуығы ұлттық асханасы бар мейрамханалар жұмыс жасайды. Яғни, мұның өзі қазақ ұлттық асханасы дұрыс дәріптелмей жатқандығы көрсетеді. Зерттей келе, еліміздегі тек қазақ ұлттық асханасымен айналысып, бәсекеге қабілетті екендігін дәлелдеген мейрамханалар саусақпен санарлық екендігі мәлі болды. Олар: Алтын шаңырақ, Фахри, Арнау, Сәтті, Жібек жолы, Дастан және Жерұйық мейрамханалары екен.
Ал енді «Қазақстанның гастрономиялық туризмінде ұлттық бренді не болады?» деген сауалға жауап табу керек. Бірінші кезекте ойға келетіні — жылқы еті. Осы жылқы еті туралы ел арасында түрлі пікір қалыптасқан. Солардың бірі: еуропалықтар жылқы етін жемейді екен. Осы пікірдің қаншалықты шындыққа жанасатынын анықтау мақсатында нарыққа зерттеу жүргізілді.
Еуропада жылқы етін ең көп жейтіндер — бельгиялықтар. Олардың әрбірі айына кем дегенде 1 кг ет жейді. Сондай-ақ, бүгінде Францияның оңтүстік бөлігінде жылқының кейбір тұқымдарын арнайы ет өндірісі үшін өсіреді. Ал итальяндар француздарға қарағанда жылқы етін екі есе көп жейді. Соның ішінде жас етті жақсы көреді. Ал, француздар болса, неғұрлым сақа жылқының етін жегенді жөн көреді.
«Humane Society International» жануарларды қорғау халықаралық ұйымының мәліметтеріне қарағанда, ЕО-да жылына 250 000 жылқы сойылады. Оның шамамен жартысы Италия мен Испанияның еншісінде. Қалған бөлігі — Польша, Швеция, Румыния, Германия, Ирландия, Бельгия, Ұлыбритания, Нидерланд пен Швецияға тиесілі. Жылқы етін аз жейтіндердің ішінде Португалия, Финляндия, Дания, Словения, Аустрия, Венгрия, Латвия пен Чехия бар.
Қорыта келе, қазақ ұлттық асханасына сұранысты қалыптастыру әбден мүмкін екендігі анықталып отыр. «Көрмеген адам білмейді» - демекші, ұлттық асханамыз әлі де жеткілікті дәрежеде дәріптеле алмай жатқандығы белгілі болды.
142
ИСПОЛЬЗОВАНИЕ СОЦИАЛЬНЫХ СЕТЕЙ КАК ИНСТРУМЕНТ РАЗВИТИЯ ТУРИСТСКОГО БИЗНЕСА, НА ПРИМЕРЕ INSTAGRAM
Исаева М.Б., под руководством к.г.н., доц. Абишевой З.М.
Казахский национальный университет имени аль-Фараби, Алматы
e-mail:issayevamadina@mail.ru
Одним из главных условий успешного функционирования туризма является его адаптация к современным темпам динамично развивающегося мира. В век глобализации информационного пространства, когда Интернет практически охватил все сферы деятельности, туризм получил новую возможность для продвижения своего продукта. Особую роль играют социальные сети, благодаря которым развивается новый рынок со всеми необходимыми технологическими и социальными условиями. В мире насчитывается более 400 социальных сетей различной тематики и направленности, однако одной из наиболее популярных сетей, получившей признание практически во всем мире, является Instagram, на примере которой мы бы хотели рассмотреть влияние социальных сетей на аспекты туристского бизнеса.
Instagram является бесплатным приложением для обмена фотографиями и видеозаписями с элементами социальной сети, позволяющим снимать фотографии и видео, применять к ним фильтры, а также распространять их через свой сервис и ряд других социальных сетей. В целом, деятельность Instagram можно представить в следующем виде: публикация фотографий, публикация небольших видео, длительностью до 1 минуты, ведение трансляции в режиме он-лайн, блоггинг, ведение коммерческой деятельности;
Стоит отметить, что одной из выгодных функций в Instagram является преобразование профиля в бизнес-аккаунт, открывающий возможности для проведения маркетинговых исследований: демографические данные: пол подписчиков, возраст, географическое нахождение, а также когда они заходят в соц. сеть (дни недели и часы), лучшие публикации, то есть те посты, которые вызвали наибольший интерес у подписчиков, показы, охват, вовлечение в публикациях.
Было выявлено, что Instagram оказывает влияние на различные бизнес процессы предприятия, такие как производство, маркетинг, администрирование, HR и финансы. Однако в рамках туристского бизнеса наибольшее воздействие данная социальная сеть оказывает на маркетинг, администрирование и HR. На маркетинг туристского бизнеса Instagram воздействует следующим образом: создание профиля туристского предприятия, таргетированная реклама, создание имиджа, скрытый маркетинг и маркетинговый анализ. Для туристского бизнеса большую роль играют его сотрудники, их квалифицированность и надежность. Поэтому поиск такого персонала занимает важное место в политике туристской организации. Размещение открытых вакансий в социальной сети Instagram можно осущетсвить двумя способами: публикация предложения о вакантном месте непосредственно у себя на профайле, публикация в специализированных сообществах игруппах.
В Instagram становится достаточно популярным следующий вид сотрудничества, связанный с медийными личностями. Как известно, многие из них имеют многотысячную аудиторию и определенный авторитет в обществе, способный оказывать влияние на мнение аудитории. Поэтому многие туристские предприятия заключают договор с данными персонами.
Таким образом, можно сделать вывод, что Instagram является достаточно переспективной площадкой для ведения туристского бизнеса, позволяющая помочь ей в продвижении туристского продукта.
БӨКЕЙ ОРДАСЫ АУДАНЫНДАҒЫ ТУРИЗМНІҢ ДАМУ МӘСЕЛЕЛЕРІ
Кажбаева А.А., г.ғ.к., проф. м.а. Алиева Ж.Н. жетекшілігімен
Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті, Алматы
e-mail: angel-98-11@mail.ru
Қазіргі кезде Қазақстандағы туризмнің даму потенциалы өте жоғары болғанымен, осыған қарасты іс-шаралар әлі де аздық етеді. Еліміздің әрбір аймағынан атрактивтілігі жоғары орындарды көруімізге болады. Солардың бірі – еліміздің батыс бөлігінде орналасқан Бөкей ордасы ауданы. Бұл аймақ өзінің
143
ежелгі ерекше тарихымен туристерді қызықтыра алады. Себебі дәл осы жерде 1801 жылы Бөкей ханның бастамасымен әйгілі Ішкі орда құрылған болатын. Кейіннен Кіші хандықтың жүгені «Қазақ елінің 1 Петрі», ұлы реформатор Жәңгір ханның қолына өтеді. Аймақты «Тұңғыштар мекені» деп бекер атамайды, Бөкей ордасында Қазақ жеріндегі ең алғашқы банк – Қазынашылық, ең алғашқы дәріхана, қазақ-орыс мектебі, типография, аурухана, кітапхана мен мұражай (қару-жарақ палатасы), қыздар училищесі мен метеостанция ашылған. Осының ішіндегі кейбір объектілер қазірде Бөкей ордасы тарихи-музейлік кешенінің құрамына кіреді. Бүгінде музейлік кешен құрамында 1828 жылы салынған аймақтың ең құнды архитектуралық ескерткіші – Хан сарайы, дәрігер А.А.Сергачев тұрған үй, 1835 жылы салынған Хан мешітінің жобасы негізінде қайта салынған мешіт ғимараты, Казначейство мекемесінің ғимараты, мектеп қалашығының бес үйі, Тарғын мектебі, Қыздар училищесі ғимараты, аурухананың екі ғимараты және ауылдан 4 шақырым жерде орналасқан Жәңгір хан, этнограф-ғалым М-С. Бабажанов және күйші Дәулеткерей кесенелері құрайтын Пантеон бар. Айта кетерлік жағдай, бұл мұражай кешені 2003 жылдан бері Халықаралық Музейлер Кеңесінің (ICOM) мүшесі болып қабылданып, Парижде тіркелді және қазіргі уақытта «Рухани жаңғыру» бағдарламасының «Қазақстанның киелі жерлерінің географиясы» жобасы аясында жалпыұлттық 100 нысан тізіміне енді. Сондай-ақ, Ордалықтардың тағы бір мақтанышы – құмға өскен қарағайлы орман алқаптары. Бұл әлемдік феномен ретінде қарастырылатын табиғи объект 1832 жылы Хан ордасын құм басып кетпеуі үшін Жәңгірдің бастауымен отырғызылған. Қазіргі таңда мұнда 16405 гектар орман қоры бар. Осылайша біз аталған ауданның туристік потенциалының өте жоғары екенін көре аламыз, дегенмен аймақтағы туризм мәселелері әлі де шешімін тапқан жоқ. Бұның негізгі 2 себебі бар. Біріншісі, аудандағы туризм статистикасының жоқтығы. Бұл ауданға келетін туристердің нақты санын есептеуге кедергі келтіреді. Тек мұражай статистикасында ғана жылына шамамен 12 мың билет сатылады делінген. Кеден посттарынан, қонақүйлерден және басқа мекемелерден түсетін есептемелер мүлдем жоқ десек те болады. Ал екінші жол мәселесіне келетін болсақ, аудан Орал қаласынан 600 км қашықтықта орналасқан. Бұл аралықтағы жол – келушілердің айтуына қарағанда Қазақстандғы ең нашар жол. Ал аудан орталығы – Сайхын ауылының үстінен өтетін Ресейдің 14 халықаралық пойызының бірі де тоқтамайды. Аталған проблема көптеген жылдар бойы шешуін таба алмай келеді. Сол себепті бұл мәселені шешудің альтернативті жолын ұсынсақ болады. Аудан орталығында соғыс жылдарында салынған кішігірім әуежай бар. Осыны қолға алып, әуежайдың жұмысын жандандыру мәселесін қарастыруға болады. Немесе негізгі туристік объектілер шоғырланған Хан Ордасы ауылының маңында Қарасу атты елді-мекен де бар. Бұл жер кіші авиациалық аэродром салуға өте қолайлы болып табылады. Егер тұрғындардың жан-жарасына айналған жол мәселесі шешілетін болса, аймақта ұлттық үлгілі этноауыл жобасын әзірлеп, құруға және ауданды тарихи, мәдени-этнографиялық қорыққа айналдырып, әр-түрлі этно, тарихи турлар ұйымдастыруға болады. Осылайша Бөкей ордасы ауданының туризмінің қарқынды дамуына елеулі үлес қоса аламыз.
АНАЛИЗ СОСТОЯНИЯ И ПЕРСПЕКТИВЫ РАЗВИТИЯ ТУРИЗМА КОСТАНАЙСКОЙ ОБЛАСТИ
Камбарова К.М., под руководством к.г.н., и.о. проф. Искаковой К.А.
Казахский национальный университет имени аль-Фараби, Алматы
e-mail: karla.kambar@gmail.com
Костанайская область занимает территорию благоприятную для развития туризма. Граничит с 4- мя областями Казахстана и 3-мя областями Российской федерации. Одно из наиболее интересных достопримечательностей области – великолепие дикой природы, степных озер и реликтовых лесов. В областном центре находятся памятники истории, культуры и зодчества. Перспективным видом туризма способен быть экологический туризм, так как на территории области находится Наурзумский государственный заповедник, 3 природных заказника. Формируется этнический туризм, обеспечивающий возможность ознакомления с народными традициями, обрядами, творчеством и культурой. Имеется потенциал для развития спортивного туризма, становление которого не требует крупных финансовых вложений. В целях удовлетворения туристских потребностей разных кругов населения, предстоит развивать социальный туризм. Природный потенциал близлежащих к городам мест дает возможность организации кратковременных выездов на природу, т.е. создавать маршруты
144
«выходного дня». Туризм в Костанайской области рассматривается как сфера, способная вызвать мультипликативный эффект в формировании региональной индустрии гостеприимства, а также послужить основанием проектов социально-экономического становления. В области функционирует информационное туристское бюро, которым разработано 30 турмаршрутов. Подготовлены гидыэкскурсоводы со знанием казахского, английского и китайского языков с целью обслуживания жителей и гостей. В 2017 году в Костанайской области состоялась первая региональная выставка «Костанай. Туризм-2017», осуществление которой считается важным событием для региона. В ее работе приняли участие туристские организации Египта, Российской федерации и Казахстана. Было подписано 7 меморандумов об обоюдном сотрудничестве в сфере развития туризма. В соответствии с концепцией развития туризма Казахстана, в области будет выполнен пилотный проект в сфере охотничьего и трофейного туризма. В следующем году на территории Тургайских геоглифов пройдет международный симпозиум по развитию туризма и паломничества по сакральным местам. Мастерплан развития туризма в регионе предусматривает оценку туристского рынка городов и районов области согласно всем секторам туристского хозяйства, обозначение конкурентных направлений для рынка туристских услуг, совершенствование инфраструктуры туризма. К его разработке была привлечена Костанайская консалтинговая компания ТОО «ПРЭКО-Консалтинг». На сегодняшний день область занимает непрезентабельное место на рынке туристских услуг, несмотря на то, что обладает необходимым потенциалом. Данное положение обусловлено неудовлетворительной материальной базой туризма, имеющей необходимость в модернизации, реконструкции и инвестировании. Недостаточно развита система рекламы туристского продукта, что в первую очередь необходимо для развития внутреннего и въездного туризма. Местные исполнительные органы власти не имеют опыта в разработке инвестиционных предложений по развитию туризма и сопутствующей инфраструктуры. Основными целями на сегодняшний день являются: превращение туризма в доходную отрасль экономики за счет использования имеющихся природных и культурных ресурсов; повышение туристского потенциала области; удовлетворение средствами туризма потребностей в отдыхе всех слоев населения области, Казахстана, а также иностранных туристов.
ТУРИСТСКО-РЕКРЕАЦИОННЫЙ ПОТЕНЦИАЛ ТАЛГАРСКОГО РАЙОНА АЛМАТИНСКОЙ ОБЛАСТИ
Ким Е.П., под руководством к.г.н., и.о. доц. Аблеевой А.Г.
Казахский национальный университет имени аль-Фараби, Алматы
e-mail: katya0210@mail.ru
Талгарский район обладает огромным, присущим только ему исключительным природноресурсным туристским потенциалом. Здесь имеются уникальные природные предпосылки, которые позволяют использовать неограниченные возможности для развития почти всех видов туризма, что является важным условием для удовлетворения современных стереотипов туристского спроса. К значимым природным туристскорекреационным объектам района можно отнести: расположение района в предгорной зоне Заилийского Алатау, благоприятный климат с жарким летом и снежной зимой, богатый и разнообразный растительный мир, наличие уникальных представителей фауны, пики Талгар (5017 м), Нурсултан (4376м). На территории района расположены Алматинский заповедник и часть Иле-Алатауского национального парка. Уникальны и разнообразны в районе и социально-экономические туристские ресурсы, которые отражают историю и самобытность района. Одной из главных достопримечательностей района является древнее городище Талхиз, которое в средневековье являлось торговым центром на Великом Шелковом пути. Помимо этого, на территории района насчитывается более пятидесяти памятников истории и культуры местного значения, которые включены в Государственный реестр РеспубликиКазахстан.
В последнее время туристская сфера в Талгарском районе имеет тенденции роста. На данный момент в районе уже имеются объекты, которые оказывают отдыхающим высокий уровень сервиса и соответствуют международным стандартам. К ним относятся: горнолыжный курорт «Акбулак», спортивно-оздоровительный комплекс «Табаган», горнолыжная база «Алматау». На территории района имеются также санатории «Ак Булак» и «Коктем», дома отдыха «Маралсай» и «Спутник», а также оздоровительные лагеря «Тау Самалы» и «Огонек». Развитию туризма способствовало и способствует уникальное положение района на отрезке Великого Шелкового Пути, а ныне на
145
строящейся международной автомагистрали Западная Европа – Западный Китай. Особым преимуществом района является и то, что Талгарский район расположен в доступной близости от г. Алматы и входит в состав Талгарско-Иссыкского туристского кластера. Все эти обстоятельства способствуют превращению района в составляющую глобального хаба и дают мощный толчок развитию как внутреннему, так и международному туризму.
Однако, для Талгарского района характерно ряд проблем. К наиболее существенным относятся: отсутствие условий размещения туристов непосредственно в местах локализации туристских объектов или в узловых точках маршрутов, недостаточная рекламно-имиджевая работа, отсутствие достаточного объема рекламной информации о туристском потенциале района, слабый уровень подготовки, переподготовки и повышения квалификации кадров в сфере туризма. Таким образом, ландшафтное разнообразие территории, собственная историческая уникальность каждого муниципального образования позволяют развивать на территории района множество видов туризма: активный и познавательный, экологический и паломнический, приключенческий и оздоровительнорекреационный. В долгосрочной целевой краевой программе «Казахстан-2030» туризм позиционируется как приоритетная экономическая отрасль. Талгарский район – перспективный район для развития туризма. А основой развития туристской отрасли являются интереснейшие, бесконечно разнообразные и во многом уникальные туристские ресурсы, которыми обладаетрайон.
ӘЛЕМДЕГІ ТУРИСТІК АУДАНДАРДЫҢ ДАМУ БОЛАШАҒЫ МЕНТЕНДЕНЦИЯСЫ
Көбей А.С., аға оқытушы Байбуриев Р.М. жетекшілігімен
Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті, Алматы
e-mail: aruzhankobey@mail.ru
Қазіргі кезде адам қызметінің әр түрлі формалары бар, олар жалпы жағдай жасауға және әлемді тануға бағытталған. Халық тұрмысының жақсаруы жаңа әлемді ашуға адамның қажеттілігін, соның ішінде саяхатқа құштарлығын арттырады. Саяхат дегеніміз – туризм. Туризм тек орын ауыстыру емес, ол көптеген экономикалық және әлеуметтік аспектілерді құрайды. Соңғы он жылда туризм мықты дербес индустрияға айналды. Дүниежүзілік Туристік Ұйымның мәліметтері бойынша туризм әлемнің өндірістік-сервистік нарық айналымының 10 пайызын қамтамасыз етеді. Туризм сферасына әлемдік ұлттық жиынтық өнімнің 6%, әлемдік инвестицияның 7%, әр 16-шы жұмыс орны, әлемдік тұтынушы шығындарының 11%, барлық салық түсімінің 5% келеді. Бұл сандар туризм индустриясының экономикаға тікелей әсерінкөрсетеді.
Туристік қозғалысты сипаттайтын негізгі көрсеткіш келулер саны болып табылады. Келулер қандай да бір уақыт ішінде жорықтар саны түрінде есепке алынады. Алайда туристік ағындардың абсолютті көрсеткіштері туристік белсенділіктің деңгейін анықтауға мүмкіндік береді. Себебі олар халықтың жалпы санына байланысты.
1950 жылы туристердің келу саны бойынша жетекші ел – АҚШ болды. 1970 жылы туристік келу саны бойынша біріншілікке Италия шықты. 1990 жылдан бастап, шетелдік туристерді қабылдау бойынша көшбасшы Франция болды. Франция ХХ ғасыр соңына дейін халықаралық туризмде көшбасшы болды.
БТҰ 2000-2020 жылдар аралығында әлемдік туристік нарықтың маңызды сегменттері круиздер, конгрестік туризм, тематикалық парктер, қала туризмі, мәдени туризм, қызық оқиғалы және спорт туризмі, жағажай демалысы болатынын анықтады. 2020 жылға қарай әлемде туристік келу саны 1561,1 млн адамды құрауы тиіс деп болжайды. Қазақстан үшін бұл кезде әлемдік туристік нарықтың маңызды сегменттері қызықты оқиғалы және спорт туризмі болып табылады.
Халықаралық туризмнің экономикадағы алатын орны жайында сөз қозғағанда ол саланы дамыту барысындағы басты мәселелерге де тоқтала кеткен жөн деп ойлаймыз. Біздің елдегі туристік инфрақұрылымдарды дамыту үшін басты мәселе бұл – инвесторларды тарту, екіншіден туризмнің қазіргі нарығындағы бәсекелестікке төтеп беретін нағыз майталман мамандарын дайындау, үшіншіден халықтың ұлттық туризмге деген көзқарасынөзгерту.
Туризм және туристік инфрақұрылымның дамуы көп елдерде ең алдымен өзінің пайдасын көздейді. Италия, Испания, АҚШ осы қызметтен өз бюджетін толтыра алатын мемлекеттер. Бұл мемлекеттер бұл салаға өз уақытында назар аударып өзіндік қосарлы дамитын жан-жақты экономикаға ие болып, мемлекеттік қазынаға жақсы пайда түсіріп отыр. Біздің мемлекетіміз де қазіргі таңда туризм саласын дамыту арқылы экономикасын халықаралық деңгейге көтеруге талпыныс жасап жатыр деуге толық негізбар.
146
ЛЕЧЕБНО-ОЗДОРОВИТЕЛЬНЫЙ ОТДЫХ В ХОРВАТИИ
Кунич З., под руководством к.т.н., доцента Подорожной Л.В.
Российский университет дружбы народов, г. Москва, Россия
e-mail: zvjezdan@mail.ru
О Хорватии как стране особой красоты, умеренного климата, еще с античных времен богатым и интересным прошлым, а также с вкусной и здоровой пищей и высоким качеством вин, уже довольно многие знают. Все вместе это дает Хорватии новый вид земли особенной энергии и здорового образа жизни.
Уже сама природа открыла путь, особенно на побережье, природным ароматерапиям, чье благотворное влияние чувствуется во время прогулок по тропам лечебных трав, на которых чаще всего доминируют ароматы лаванды и розмарина, а также под кипарисами в совместном эффекте средиземноморского растения, необычайно чистого воздуха и мягкого климата.
На хорватском морском побережье и в континентальной части страны, богатой лесами и нетронутой природой, люди могут не только плавать, бегать, кататься на велосипедах, ходить под парусом, ездить в горы, но и духовно и умственно отдыхать на источниках термальных вод, которые по своему качеству находятся среди лидеров в Европе.
Многолетняя традиция в области медицины также открывает путь для лечения более сложных заболеваний как: заболевания нервной системы, проблемы по гинекологии, бесплодие, ревматические заболевания, хронические кожные заболевания и заболевания дыхательных путей, метаболические заболевания и многие другие.
Одним из важных преимуществ выбора Хорватии как страны, предлагающей услуги в области лечебно-оздоровительного туризма, помимо прекрасных целебных природных ландшафтов Адриатического моря, являются высококачественные медицинские, реабилитационные, оздоровительные и СПА-услуги.
Солнце и море - это не только то, что может предложить Хорватия - природные целебные факторы в сочетании с качественными медицинскими услугами будут способствовать позиционированию Хорватии как все более популярного круглогодичного направления оздоровительного туризма и в рамках европейскойструктуры.
Одной из важных составляющих туристического сегмента Хорватии является оздоровительный отдых. У этой страны есть множество предпосылок для его развития. В первую очередь, это мягкий климат, целебный воздух хвойных лесов, а так же бесценные природные лечебные факторы. К последним относят многочисленные термальные источники, минеральные воды, грязевые месторождения и единственный в Европе уникальный источник нафталанской нефти.
Курорты в Хорватии предлагают природные и лечебные условия, профессиональный медицинский персонал, высокие стандарты медицинского обслуживания, новейшее оборудование и доступную цену.
Основой оздоровительного отдыха Хорватии является использование природных лечебных факторов, таких как морские факторы (лечение морской талассотерапии), спа (термальная минеральная вода, лечебная грязь, нафталан) и климат (места с различным климатом, качество воздуха и т. д.).
Подводя итог, можно сказать что Хорватия является уникальным оазисом здорового образа жизни, где созданы благоприятные условия для здорового образа жизни человека: с чистым воздухом и экологическими продуктами питания.
147
ДЕЛЬФИНОТЕРАПИЯНЫҢ ЕМДІК ТУРИЗМДЕГІ МӘНІ
Қалиева А.Б., г.ғ.к., проф. м.а. Алиева Ж.Н. жетекшілігімен
Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті, Алматы
e-mail: aida_kalieva97@mail.ru
Анималотерапия (немесе зоотерапия) – жануарлар мен олардың бейнелерін психотерапиялық көмек көрсету үшін қолданатын терапия түрі. Әлемде көптеген жануарларды адамның денсаулығын жақсарту үшін емдік мақсатта қолданады. Олардың ішінде емдік мақсатта көп қолданатындары жылқылар арқылы (иппотерапия), иттер арқылы (канистерапия), мысықтар арқылы (фелинотерапия), аралар арқылы (апитерапия), сүлік арқылы (гирудотерапия).
ХХ ғасырдың ортасында анималотерапияның жаңа түрі дельфинотерапия пайда болды. Ол АҚШта жаңадан дельфинарий мен океанариумдардың пайда болуымен түсіндіріледі. Дельфин терапиясының негізін қалаушы американдық психолог Дэвид Натансон, өткен ғасырдың 70жылдарында Флорида халықаралық университетінде жұмыс істеген. Натансон және американдық антрополог Бетти Симпсон алғаш рет даун синдромы бар балаларды бақылап, теңіздегі жануарлардың балаларға көмекке беруге мұқтаж болғандай әрекет еткенін байқады. Сонымен бірге балалар жүзу сеанстарынан кейін жақсарып, өмірге деген құлшыныстары жақсара бастаған. Осылайша, дельфинотерапия маңызға ие болған.
Негізінен терапияның өткізілетін орташа уақыты 15-25 минут арасы. Терапия сабағын өткізудің арнайы жоспары болады. Амандасу – психолог және дельфинмен байланыс орнату. Бейімделу - байланыстың тереңдеуі, дамуы мен релаксациялық жаттығулары, су жанында дельфинмен тікелей қарым-қатынас. Ойын бөлігі - ойын терапиясының элементтерін пайдалану. Су бөлігі - адамның және дельфиннің бассейндегі өзара әрекеттесуі; жүзу және дельфиндермен ойнау, релаксация жаттығулары, ультрадыбыстық процедуралар. Аяқтау - сеансты қорытындылай отырып, оң сезімдер мен эмоцияларды сезініп, дельфиндерменқоштасу.
Дельфинотерапиямен емделудің екі бағыты анықталған: біріншісі, мамандардың қатысуынсыз жануармен еркін қарым-қатынас. Бұл бағытта клиент (пациент) дельфинмен қарым-қатынас орнатып, рұқсат етілген мүмкіндіктер шегінде өзара әрекеттесу жолдарын таңдайды. Екіншісі, арнайы ұйымдастырылған байланыс. Жануарлармен байланыс маман арқылы жүзеге асырылады, онда клиент үшін маманмен психотерапевт ретінде байланыс орнату маңызды болыптабылады.
Сауықтыру кезінде арт-терапия, ойын ретінде өткізілетін терапия түрі, мінез-құлыққа әсері бар терапия, денені шынықтыруға бағытталған терапия сияқты әртүрлі бағыттарды қолданады. Дельфин терапиясын қабылдағаннан кейін мидың жұмыс істеу қабілеті жақсарып, ми мен жұлынның үйлесімді жұмысы байқалады, спастикалық сезімін төмендейді. Дельфинмен байланыс арқылы стресс азаяды, қорқыныш пен ішкі қобалжу кетеді. Адам оң энергияның алып, теріс эмоциялар жойылады.
Қазіргі танда бұл терапия түрі елімізде де маңызға ие болып отыр. Оған дәлел, 2016 жылы ашылған Алматы қаласындағы «Немо» дельфинарийінде өткізілетін дельфинотерапияға деген сұраныс. Алматы дельфин терапиясының бөлімшесі жұмыс істеген жылдан бастап бір жыл ішінде 351 бала дельфиндердің көмегімен оңалтудың толық курсын өткен. «Немо» халқаралық дельфинарийлер желісі ТМД-дағы ең мықты дәрігерлерді және психологтарды біріктіріп, Қазақстан, Ресей, Украина, Белоруссия елдерінде осы ем түрін жүргізеді.
Қазіргі таңда бұл емдеу түрі нарықта сұранысқа ие. Себебі терапия тек қана ауыратын балалар үшін ғана емес, кез келген бүлдіршіндер үшін, ересектертерге және жүкті әйелдерге арналған бағдарламаларды жасап, шығарған.
148
ҚАЗАҚСТАНДА MICE ТУРИЗМДІ ДАМЫТУ МҮМКІНДІКТЕРІ
Қырықбай А.Б., г.ғ.к., проф. м.а. Алиева Ж.Н. жетекшілігімен
Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті, Алматы
e-mail: altynaykyrykbay1997@gmail.com
Қазіргі кезде көптеген елдер арасында іскерлік, мәдени, ғылыми және тағы басқа байланыстар қарқынды дамып келеді. Іскерлік туризм саласының дамуы табысты кәсіптің қажетті шарты болып табылады және ол ұлттық экономиканың, мәдени, достық қарым-қатынастардың дамуына, әлемдік туристік нарыққа айтарлықтай әсер етеді. Іскерлік туризм бизнес саяхаттар (business travel) мен кездесулер индустриясын (MICE) біріктіреді. Бизнес саяхаттар бәріне түсінікті болғанымен, MICE туризм мәні әлі толыққанды ашылған жоқ.
MICE туризм (ағылшын тілінің мынадай сөздерінен құралған: Meetings-Incentive-Conferences- Events) – әртүрлі корпоративтік оқиғаларды ұйымдастыру және өткізумен байланысты іскерлік туризм индустриясының саласы болып табылады. Ол негізгі төрт бағытты қамтиды: кездесулер, ынталандырулар, конференциялар және көрмелер.
MICE индустриясы Батыста, ең алдымен Америка Құрама Штаттары мен Ұлыбританияда пайда болды. Қазіргі таңда MICE туризм әлемнің 140-қа жуық елдерінде белсенді дамып келеді. MICE индустриясында талассыз әлемдік көшбасшылар – АҚШ, Ұлыбритания, Германия және Австралия болып табылады. Бірқатар басқа еуропалық елдер әлемнің көшбасшыларының артынан еріп келеді, олар: Жапония, Қытай, Оңтүстік Корея, Тайланд, Бразилия, Мексика, Үндістан, Оңтүстік Африка.
Халықаралық Конгресс Ассоциациясының ICCA статистикалық есебі бойынша 2014 жылы АҚШта өткізілген MICE іс-шарасының саны өте көп (831). Германия (659), Испания (578), Ұлыбритания
(543), Франция (533), Италия (452), Жапония (337), ҚХР (332), Нидерланды (307), Бразилия (291),
Австрия (287), Канада (265), Австралия (260), Швеция (238), Португалия (229), Швейцария (226), Оңтүстік Корея (222), Аргентина (191), Түркия (190) және Бельгия (187).
Қазақстан бизнес картада жаңа және маңызды орын алады. Еліміздің іскерлік және корпоративтік туризмдегі барлық қажетті мүмкіндіктері бар.
Шығыс пен Батыс арасындағы оңай қолжетімді кездесу нүктесі ретінде, Қазақстан конференцзалдардың толық спектрін, жоғары сапалы қонақ үйлерді және арнайы тақырыптық іс-шаралар өткізу орындарын ұсына алады.
Қазақстанның маңызды геосаяси орналасуы да MICE-туризмді дамытуға ықпал етеді. Жыл сайын Қазақстан көптеген көрмелер мен жәрмеңкелер, халықаралық конгресстер, конференциялар мен семинарлар өткізеді. Туристік бағыттың алуан түрлерімен және елдегі іскерлік мүмкіндіктерді кеңейтудің арқасында MICE туризмнің өсу әлеуетіне ие, сонымен қатар қонақжайлылық индустриясының негізгі бағыттарының бірі болып табылады. Жыл сайын Қазақстандағы іскерлік туризмнің көлемі 20-25 пайызға артып, алдағы уақытта мәдени байланыстың кеңеюіне қолайлы MICE туризмнің таралуы мүмкін деп бағалануда.
Қазақстанда MICE туризмді дамыту мақсатында мүмкіншіліктерді ескере отырып, оны дамыту жолдарын іздестіру, туристік ресурстарды MICE туризм орталығы ретінде қарастырып, жеке Маңғыстау облысының MICE туризмді дамытудағы мәселелері мен оларды шешу жолдарын қарап, облыс орталығы Ақтау қаласында MICE туристік бағдарлама үлгісін ұсынуға болады. Елде MICE туризмнің дамуы таяу уақытта елдің бүкіл экономикасы үшін елеулі қайтарымды алуға мүмкіндік береді. Сонымен қатар, бұл туризм бағыты арқылы шетелдік іскер-туристерді Қазақстанға тартуға болады.
149
ОҚИҒАЛЫ ТУРИЗМ ТҮРЛЕРІНІҢ ДАМУ БОЛАШАҒЫ
Меңлібек А., г.ғ.к., доцент м.а. Ақтымбаева А.С. жетекшілігімен
Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті, Алматы
e-mail: maral_men@mail.ru
Бұл мақалада оқиғалы туризм түрлерінің дамуы, маңыздылығы ашылады. Түйін сөздер: оқиғалы туризм, бәсекелес, кластер
Халықаралық туристік нарықтағы қазіргі заманғы бәсекелестік қақтығыстың жоғары дәрежесін ескере отырып, әлем бойынша туризмнің қызықты, уникалды, тартымды болып табылатын түрлерін дамыту мен жобалау үлкен мәселеге айналып отыр. Осыған орай, оқиғалық туризм жалпы индустрияның жаңа ағыны не тенденциясы ретінде қарастыра отырып әлемдік туристік нарықта алатын орны мен туризмнің бағдарламалық түрі ретіндегі мәнін зерттеп, ұғыну мәселесі актуалды мәселелердің бірі болып табылады.
Оқиғалық туризм – әлем елдеріндегі ең қызықты іс-шараларға қатысуды біріктіретін уникалды туристік ұсыныс болып табылады. Аталмыш туризм түрі ең белсенді саяхатшыларға спорт, мәдениет және өнер әлеміндегі ең керемет оқиғалардың куәгері болуға мүмкіндік береді.
Оқиғалық туризмнің бастауы сонау ежелгі Рим, Греция елдеріндегі олимпиада ойындарына жиналған адамдардың іс-әрекеттерімен сипаттап, тарихы тереңде жатқан туризм түрі деп сипаттауға болады. Алайда, ол заманда аталмыш шаралар туризм түрі деп қарастырылған жоқ. Осылайша, заманауи оқиғалық туризмды жалпы индустриядағы жаңа ағым немесе тенденция деп қарастыруға болады.
Оқиғалық туризмді Қазақстандағы туристік индустрия нарығында дамыту мүмкіндіктері мен осы бағыттың әзерге дамуын тежетіп отырған бірқатар факторлар аталды. Сонымен қатар еліміздегі Туризм басқармасы, түрлі ассоциациялар мен комитеттердің, басқарушы органдардың өкілдерінен алынған сұхбат түріндегі деректер негізінде еліміздегі ең ірі туристік орталықтар болып саналатын нақты Алматы мен Астана қалаларын мысал ретінде алып, осы қалаларда оқиғалық туризмді дамыту мүмкіндіктері қарастырылды.
Отандық туристік индустрия тәжірибесінде оқиғалық турларды ұйымдастыру немесе нақты туристік мақсатта белгілі бір іс-шараны масштабты түрде өткізу секілді идеялар кең етек жая қоймаған. Алайда, жоғарыда көрсетіліп өткен фактілер мен статистикалық мәліметтерге сүйенер болсақ, жақың болашақта Қазақстан да оқиғалық туризм саласы бойынша елеулі нәтижелерге қол жеткізуге зор мүмкіндіктері бар екендігін атап өткен жөн.
Жалпы әлем деңгейінде оқиғалық туризм индустриясы салыстырмалы түрде жас бағыт екендігін ескере отырып, соңғы жылдары оқиғалық турларға деген туристер тарапынан қызығушылықтың жыл санап артып келе жатқандығын атап өту керек. Расында да, оқиғалық туризм тұтас туристік индустриядағы жаңа бір тенденция, ағым, серпіліс секілді. Қазіргі таңда потенциалды туристер тарапынан сұраныстың деңгейі өте жоғары болуының себебінен әлем бойынша туристік дестинацияларда туристерде қызығушылық оятатындай жаңа турөнімдер құрастыру саясаты кең етек жайып отыр.
Болашақта осы тақырыпты басқа да жақтарынан тереңірек қарастыру мүмкіндіктері бар. Мысалы, қазіргі таңда отандық индустрияда өзекті мәселеге айналып отырған туризмді кластерлік дамыту бағдарламаларына сәйкес жекелеген кластер не басқа да туристік орталықта оқиғалық туризм бойынша жоба ұсыну немесе туристік маршрут құрастыру. Бұл мәселенің актуалдылығы ұлттық деңгейде туристік саланы жаңа даму сатысына көтеруге мүмкіндік беретіндігі сөзсіз.
150