Teoria_khir_-_shpor
.docx2.Лазиксті тамыр ішілік 180-100 мг, сонан соң бұлшық ет арқылы 2-4 сағат сайын 40 мг-нан жібереді. Лазикспен бірге тамыр ішіне 2,4% эуфиллин ертіндісі 5 мл-ден 2 рет 1 сағат сайын, сонан соң 2 мл-ден 2 рет 2 сағат сайын жібереді.3.Жүрек–тамырлық,тамыр кеңейткіштер, усыздандырғыштар қолдану (строфантин 0,3-0,5 мл, корглюкон 0,06%, 0,5-1 мл, глюкоза - 40% - 20 мл ертіндісімен бірге 1-2 мл 2% супрастин немесе 1 мл –2,5% дипразин,глюкокортикоидтар – тамыр арқылы 50-150 мг преднизолон немесе 250 мг гидрокортизон, т. б.). Қан қозғалысы мен ұсақ қан айналыс үрдістерін жақсарту үшін міндетті түрде реологиялық әсері бар плазма алмастырғыштарды еңгізеді. Ең бағалысы - реополиглюкин, гемодез, 10-20% сарсулық альбумин, интралипид, инфузол, изогем жаңа дайындалған плазма,физиологиялық натрий хлорид, Рингер – Локк ертінділері болып табылады.
5) вар
1. Қан құюға көрсеткіш Қан құюға қолайлы көрсеткіштер әр түрлі болады, бірақ олар белгілі себептерге байланысты азаяды. Қан өмірлік немесе негізгі көрсеткіштер бойынша құйылуы керек. Қан құюға ең лайықты көрсеткіштер болып табылатындар мыналар:Жедел қаназдылық тек қан жоғалтумен байланысты дамиды. Қан құюға қажеттілік қан жоғалту кезінде пайда болады. Бүл кезде гемоглобин 2,5 г/л дейін немесе АҚ 80 мм, с.б. төмендейді. Мұндай қан мен қысым көрсеткіштерінде аурудың тіршілік өміріне байланысты құйылған қан мөлшері 500 –ден 3000 мл және одан да көпке өзгеруі мүмкін.Естен тану (шок) – жарақаттық немесе операциялық әрекеттерден қалыптасады. Құйылған қан мөлшері бұл кезде 500 мл –ден 1500 мл-ге дейін болады. Бұл науқастың естен тану түріне байланысты жүргізіледі.Операцияға дейінгі кезең. Ауруды ауыр жарақатты операцияға жетілдіріп дайындау кезінде, әсіресе әлсіздік пен қаназдылық бар кезінде жүргізу.Ішкі улану, денеде іріңді үрдістердің бар болуымен байланысты (перитонит, сепсис, күйіктер және т. б.) қолдану.Операцияда көп мөлшерде қан жоғалтқан кезде шок пен жедел қаназдылыққа ұласу қаупі тууы мүмкін. Қан құю көлемі операция ерекшеліктеріне байланысты жеке анықталады.Операциядан кейінгі кезеңде ішкі улану мен қан аздылық қалыптасуға байланысты қолдану.
Созылмалы қан аздылық, қайталанған қан ағу мен аурудан әлсіреген науқастарға емдік қоректендіру үшін қолдану.Қан құюға болмайтын қолайсыз көрсеткіштерБұл сұраққа жауап беру қиынырақ, яғни қан құюға болмайтын барлық қолайсыз көрсеткіштер бар болса да кейде бәрібір қан құюға тура келеді. Қан құюға болмайтын қолайсыз көрсеткіштер мыналар:Жүрек аурулары (жедел сепсистік эндокардит, миокардит, қан айналысының бұзылуы ІІ «б» - ІІІ дәрежесінде).Бүйрек және бауыр аурулары, олардың қызыметтерінің бұзылуымен байланысты (Боткин ауруы, цирроз, жедел нефрит, гломерулонефрит).Бас сүйегі мен мидың ауыр жарақаттары, басішілк қысымның көтерілуінен болатын асқынуларда, орталық жүйке, ми жүйесі, психоз ауруларында.Гипертониялық аурулар, ІІІ дәрежесінде.Тромбоэмболиялық аурулар.Өкпе аурулары, кіші қан айналысы шеңберінде жиналған улы немесе қалдық заттардың көбеюінен дамитын асқынуларда.Жедел қалыптасқан туберкулез, өкпе демікпесі (астма), жедел теміреткі (экзема), дененің әсерлі әрекеттерге сезімталдығының артуы (аллергия) кезінде.
2. Хирургиялық стационардағы ауа - тамшылы Ауа мен тамшы арқылы тарайтын инфекцияның алдын алу.Асептикалық тәсілді қолданғанда ауа мен тамшы арқылы тарайтын инфекцияның алдын алуға көп көңіл бөлінеді. Ол сөйлегенде, түкірікпен бірге сөйлегенде, түкіргенде, жөтелгенде, әсіресе баспа, тұмау, тыныс жолдары мен ауыратын адамдардан таратылады, қоршаған кеңістіктен беткейлерге түседі. Сондықтан, операциялық бөлмеде әрбір қызметкерлер өзін-өзі ұстаудың ережелерін білу керек.Көрнекті ғалым Листердің кезінде-ақ дәрігерлер ауадағы инфекцияға көп көңіл бөліп, ол жараға түспес үшін оны карбол қышқылы арқылы жоюға тырысты. Бактериалдық зерттеулер арқылы операциялық бөлменің ауасындағы қоздырғыштар саны операциялық күннің соңына қарай күрт өсетіні анықталады. Міне, сондықтан да жүргізілетін операцияларды күннің бірінші бөлігінде жасаған дұрыс.
Қоздырғыштар операциялық бөлменің ауасына қандай жолдармен түседі?Оның екі жолы бар:1.Бөлмедегі адамдардың ауызынан тамшы арқылы таратылады;2) Шаң-тозаңмен бірге тарайды; Аудағы қоздырғыштар саны бөлмедегі адамдардың саны мен олардың асептикалық тұрғыдан өздерін қалай ұстағанына тығыз байланысты келеді. Егер де бөлмеде адам көп болып, олар жөтеліп, түшкіріп, сөйлеп тұрса, ауада қоздырғыштар саны бірден көбейіп, артынан операциялық жараны іріңдетуі мүмкін. Егер де тұмылдырықты (маска) дұрыс кимесе (мысалы: мұрын жабылмаса) операциялық бөлмеде сөйлеп, түшкіріп, жөтеліп тұрғанда, жарада қауіпті асқынулар болатынын естен шығармау керек. Сондықтан да операциялық бөлмеде мүлдем сөйлеуге болмайды. Тек, операцияға қатысып жатқан қызметкерлерге, оның өзінде тек, іске қатысты сөз айтуға рұқсат етіледі.Инфекцияның шаң – тозаңмен таралуын айтқанда: оның негізгі себебі операциялық бөлмеде әрі-бері жүру, еденді құрғақ шүберекпен сүрту болып табылатынын айта кеткен жөн. Еденге төгілген ірің немесе тасталған сүлгілер кепкеннен кейін олардағы ірің мен қан шаң-тозаңға айналады, одан жүрген кезде ауаға көтеріліп, жараға түседі. Ең қауіптісі шаңнан түсетіні, одан кейінгісі – тамшы арқылы түсетін инфекция. Бөлмеде адам көп жиналып, жүріс көп болса ауаның ағымы күшті болады да, ондағы қоздырғыштардың жараға түсуі күшті болады. Сондықтан да операциялық бөлмеде әрі – бері жүруді азайту қажет. Бұл туралы әр уақытта лекцияда да, сабақта да, оперблокта да, таңу бөлмесінде де қайталап айтып отыру қажет.
6) вар
1. Ингаляциялық емес жансыздандыру. Жалпы жансыздандырудың ішінде тыныс алу жолдарынсыз берілетін наркоз әдістерінің бірі ретінде көп таралған тәсілдің түрі көк тамыр (венаға) арқылы жүргізілетін жансыздандыруды айта кеткен жөн.Қазіргі уақытта клиникада сезім жойғыш дәрілердің тік ішек, артерия, тері асты арқылы еңгізілу әдістері хирургиялық тәжірбиеде мүлдем қолданылмайды. Көк тамыр арқылы берілетін наркозды тыныс алу жолдары бойымен жүргізілетін наркозбен салыстырып қарағанда көптеген айырмашылығы бар: жылдам және ыңғайлы жүргізілуі, күрделі аспапсыз қалаған жағдайда қолданылу мүмкіндігі, қозу сатысының байқалмайтындығы немесе жоқтығы, қоршаған ортаға, операцияға қатысушы адамдардың денсаулығына қауіпсізділігі болып саналады. Осыған байланысты келешекте жансыздандырудың болашағы тыныс алу жолдарынсыз берілетін наркозда екенінде сөз жоқ.Фармакологтар мен химиктердің ізденістері табысты болып, тыныс алу жолдарынсыз қолданылатын сезім жойғыштардың тұтас бір тобын ашты: фентанил, виадрил, калипсол, ардуан, риланиум, сомбревин, кетамин, натрий оксибутираты, тиопентал мен гексенал натрий, т. б. нейролептикалық жансыздандыру мен ауырсыздандыру дәрілері.Соңғы жылдары жансыздандырудың нейролептанальгезия (НЛА) атты әдісі кең қанат жайып отыр (1959). Жансыздандырудың бұл тәсілі фентанильді вена арқылы еңгізумен жүргізіледі. Оның жансыздандыру дәрежесінің жоғарылығы әр түрлі уақыттағы, әр түрлі көлемдегі хирургиялық операцияларды жүргізуге мүмкіншілік береді. Сонымен бірге нейролептикалық дәрі – дегидробенсперидол беріледі. Ол адамның психикалық қабілетін жойдырады, ауырсынуды, сезгізштікті азайтып, өзіндік психикалық тыныштық қалпын орнатады, ал ақыл - есі сақталған қалпында болады.НЛА – ның жалпы жансыздандырудың бір тәсілі ретінде өзіне тән ерекшеліктері бар:1. Операциядан кейінгі кезеңге дейін созылатын күшті сезім жойғыштығы.2. НЛА тыс әсерін фармакологиялық қарсылас заттардың көмегімен оңай түзету;3. НЛА кезінде қан айналымының қалыпты деңгейде болуы;4. Өте аз мөлшердегі улы әсері;5. Сырқаттардың наркоздан тез шығуы,6. Сырқаттардың наркоздан соңғы кезеңде жүрегі айнып қусуының жоқтығы;7. Операциядан соңғы кезеңде ауруда өзіндік психологиялық тыныштық қалыптасады.Жасаңды гипотермия. Дәрімен дененің қызуын төмендету, организмде жүретін биохимиялық процестерді төмендетіп, клеткалардың кислород жетіспеуіне шыдамдылығын өсіру үшін қолданылады. Кейде дәрі орнына физикалық тәсіл қолданылады (аурудың денесін суық сумен не мұзбен орайды). Егер гипотермиясыз қан айналысың онша қауыпсыз 3-4 минутке ғана тоқтатуға болса, гипотермия үстінде бұл уақытты 10-15 мин ұзартуға болады.Жасаңды гибернация («зимняя спячка») - дәрі көмегімен ұзақ ұйқыға кіру – организмде эндокриндық және нерв системаларының функциясы төмендеуі адамның (тағы андардың) қатты қиындық жағдайларға төзіп шығуы. Бұндай жағдай ауруға «литические смеси» не «литические коктейли» аталатын дәрілер қолданумен жасалады (аминазин, дипразин, мепазин, этизин т.б.).Бұл дәлілердің күшімен обмен веществ, температура төмендейді, әртүрлі рефлекстері (травмаға, операцияға) азаяды.
2. Сынықтар: клиникасы, Барлық хирургиялық аурулардың арасында сынықтардың алар орны өте жоғары. Сондықтан да олар травматологиялық науқастардың 39-50% құрайды. Жарақаттың бұл түрінің алдын алу мен емдеу қазіргі заманғы травматологияның кезек күттірмес міндеттерінің бірі.Әрбір хирургтің травмотология негіздерін терең зеріттеп, игере білуін күнделікті тәжірибеде көз жеткізуге болады. Теориялық және практикалық білімсіз хирург бұл салада түрлі жарақаттарды толық емдей алмайды, сонымен қатар әскери және бейбітшілік уақытындағы сынақтарды да анықтап, алғашқы көмек көрсету оңай емес.Сынық – дегеніміз патологиялық үрдістің (ісік, остеомиелит) немесе жылдам әсер етуші күштің ықпалынан болған сүйек тұтастығының бұзылуы мен жұмсақ тіндердің зақымдалуы жатады.Сынықтардың жіктелуі.Сынықтардың бірнеше жіктелулері белгілі.Сынықтар себептері мен пайда болу жолдарына байланысты іштен туа және жүре пайда болғандар болып екіге бөлінеді.Туа пайда болған сынықтар құрсақішілік кезінде қалыптасып, кездейсоқ жиі жағдайда, көпше түрде кездеседі және олар нәрестенің қаңқасының кемшіліктерінен болады. Туа пайда болған сынықтардан босану кезінде нәрестені шығаруға жұмсалған күштің әсерінен болған сынықтарды ажырата білген жөн (тоқпан жіліктің, ортан жіліктің, бұғананың сынақтары).Жүре пайда болған сынықтар жарақаттық және патологиялық болып екіге бөлінеді. Жарақаттық сынық деп – белгілі күштің (механический) әсерінен сау сүйектің тұтастығының бұзылуын айтады. Ал патологиялық сынық болса сүйектегі әртүрлі аурулардан қалыптасатын зақымдалу мен қабыну, асқыну, шіру, т.б. өзгерістердің салдарынан дамиды (остемиелит, туберкулез, сифилис, эхинококк, жаралы ісіктер). Патологиялық сынықтар көбінесе сау сүйектерде сынық тудыра алмайтын әлсіз жарақаттардың әсерінен болуы мүмкін (мысалы: «Қол ауруы» сырқаты).Сынықтарды ашық және жабық, - деп бөлудің зор маңызы бар.Ашық сынық, - деп жарақаттанған сүйек бөлігінің аймағындағы тері мен кілегейлі қабаттың тұтастығының бұзылуын айтады. Бұл сынықтар өте қауіпті болып саналады, өйткені ол уақытта залалдану мен қабыну қаупі жоғары болады. Тері қабатының зақымдануы – сынық тудырушы күштің әсерінен немесе өткір сүйек сынықтарының теріні зақымдануынан және сырқатты тасымалдау әсерлерінен де болуы мүмкін. Ашық сынықтар жиі жұмсақ тіндердің жаншылып, жыртылуымен қабаттасады.Жабық сынықтар – инфекция үшін кедергі болып саналатын тері мен кілегей қабықшаларының жарақаттануымен қабаттаспайды.Орналасу жеріне байланысты сынықтар: эпифизарлы, метафизарлы, диафизарлы болып бөлінеді.Эпифизарлы сынықтар – сынықтардың ең ауыры және олардың бітісуіне қолайсызы болып саналады. Сынықтың бұл түрінде сұйектің буын жағы ұшының жылжуы мен шығуы (буынішілік сынықтар) бір мезетте қабаттасуы жиі кездеседі (шығумен асқынған сынық).Сынық сызығы жиі жағдайда буын іші арқылы өтеді және сұйек сынықтарының арасына ығысқан буын сұйығы (синовиальная) кіреді. Ол сынықтың жазылуына кедергілік туғызады (буын – ішілік сынықтар). Кейде балаларда жиі кездесетін тек эпифиздің бөлініп, жұлынуы ғана байқалады (эпифизеолиз). Эпифизарлы шеміршектің сұйектенуінен соң эпифизиолиз өте сирек кездеседі. Сынықтың бұл түрінің даму себебі көбінесе жылдам қозғалыстың әсерінен сүйектің жалғасқан аймағында бұралуының салдарынан болады (кәрі, тоқпан, асықты жіліктің эпифизиолиздері).Метафизарлы сынықтар (буын маңайында) - сүйектің кемікті бөлігінің (метафиз) зақымдануы көбінесе сынықтың екі бөлігінің бір – бірімен байланысымен қабаттасады, сондықтан оларды тірескен немесе түйіскен сынықтар дейді. Өйткені, бұл жағдайда бір сүйек екіншісіне еніп кетеді. Сүйек қабы (периост) мұндай сынықтарда зақымданбайды, сықырлау болмайды және еш уақытта жылжымайды.Сынақтарды емдеуде алғашқы көмек негізгі көрсетілер емдердің қатарында саналады және сүйек сынықтарына сақтықпен қарауды талап етеді. Өйткені мұндай ықылас сүйектердің одан әрі таюына және жылжуына жол бермейді. Бұл мәселе транспорттық жабдықтармен құрсаулап (шина) таңумен немесе байлап бекініс (иммобилизация) жасаумен шектеледі. Ашық сынықтар кезінде жараны залалданудан сақтау үшін асептикалық байлам салу қолданылады. Ауыру сезімінің күшін азайту үшін транспорттық бекіністі зақымдану алған жерде таңу жөн, ауруды сонан соң тасымалдаған дұрыс. Науқас киімін аса ұқыптылықпен шешу керек, олай болмаған жағдайда тігіс бойымен кесу керек. Тасымалдау жансыздырушы дәрілерді еңгізгеннен соң ғана орындалуы шарт. Сынықты бекіткенімізде бекітуші таңғыш жоғары және төмен орналасқан екі буынды міндетті түрде бекіткен болуы керек, ал сан сүйек сынығында - үш буынды бекітуі қажет (жамбас – сан, тізе, сирақ – аяқ буындары).Әрбір емдеу мекемесінде және жедел жәрдем машинасында транспораттық, құрсау (шина) жабдықтары болуы керек. Бұл құрсау жабдықтары (шина) жетерліктей мықты, қолдануға қарапайым болулары керек. Сымнан жасалған құрсау жабдығы ең қолайлы да ынғайлы болары сөзсіз.Крамер жабдығы тоқпақ жілік, білек және сирақ сүйектерінің зақымдануында құрсаулап бекіту үшін жұмсақ мақталы жаялықпен қоса пайдаланылады. Ортан жіліктің сынуында Дитерихстің транспорттық құрсау жабдығын жиі қолданады.
7) вар
1. Геморрагиялық шоктың Гемморрагический шок развивается в результате острой кровопотери.Острая кровопотеря – это внезапное выхождение крови из сосудистого русла. Основными клиническими симптомами возникшего при этом уменьшения ОЦК (гиповолемии) являются бледность кожных покровов и видимых слизистых оболочек, тахикардия и артериальная гипотония. Причиной острой кровопотери могут быть травма, спонтанное кровотечение, операция. Большое значение имеют скорость и объём кровопотери.При медленной потере даже больших объёмов крови (1000-1500 мл) успевают включиться компенсаторные механизмы, гемодинамические нарушения возникают постепенно и бывают не очень серьёзными. Напротив, интенсивное кровотечение с потерей меньшего объёма крви приводит к резким гемодинамическим нарушениям и, как следствие, к гемморрагическому шоку.Выделяют следующие стадии гемморрагического шока:Стадия 1 (компенсированный шок), когда кровопотеря составляет 15-25% ОЦК, сознание больного сохранено, кожные покровы бледные, холодные, АД умеренно снижено, пульс слабого наполнения, умеренная тахикардия до 90-110 уд/мин.Стадия 2 (декомпенсированный шок) характеризуется нарастанием сердечно-сосудистых нарушений, происходит срыв компенсаторных механизмов организма. Кровопотеря составляет 25-40% ОЦК, нарушение сознания до сопорозного, акроцианоз, конечности холодные, АД резко снижено, тахикардия 120-140 уд/мин, пульс слабый, нитевидный, одышка, олигурия до 20 мл / час.Стадия 3 (необратимый шок) – это понятие относительное и во многом зависит от приме-няемых методов реанимации. Состояние больного крайне тяжёлое. Сознание резко угнетено до полной утраты, кожные покровы бледные, «мраморность» кожи, систолическое давление ниже 60 мм.рт.ст., пульс определяется только на магистральных сосудах, резкая тахикардия до 140-160 уд/мин.Лечение; Пополнение ОЦК и поддержания макро-, микроциркуляции и адекватной тканевой перфузии с использованием управляемой гемодилюции, гемотрансфузии, реокоректорив, глюкокортикоидов и др..;- ТТТВЛ в режиме умеренной гипервентиляции с положительным давлением в конце выдоха (профилактика “шоковых легких»)- Лечение ДВС, нарушений кислотно-основного состояния, белкового и водно-электролитного обмена, коррекция метаболического ацидоза;- Обезболивание, лечебный наркоз, антигипоксическое защиту мозга;- Поддержание адекватного диуреза на уровне 50-60 мл / час;- Поддержание деятельности сердца, печени;- Применение антибиотиков широкого спектра действия.
2. Іштің жабық жарақаты. Іштің жабық жарақаттары жиі кездеседі. Олар ауыр жарақаттарға жатады және көп жағдайда өлімге соқтырады. Киев қалалық ауруханаларының (1998) есептеуі бойынша 5 жыл ішінде іштің жабық жарақаттарынан жарақат алғандардың 4%-ы өлген. Іштің жабық жарақаттарының қазіргі кездегі жіктелуі:1. Ішкі мүшелердің зақымдануынсыз болған жарақаттар – құрсақ қабырғаларының қанталаған шоғыры (гематома), бұлшық еттің жыртылуы, шандырдың жыртылуы –72% -ын құрайды.2. Ішкі мүшелердің зақымдалуымен болатын жарақаттар (28%).3. Жалғыз қуысты мүшенің зақымдалуы (20,5%).4. Жалғыз үлпершекті ағзаның (паренхиматозный) зақымдалуы (20,5%).5. Іш пердесі сыртындағы мүшелер (бүйрек, ұйқы безі) мен ірі қан тамырларының зақымдалуы (25,3%).6. Аралас жарақаттар (33,7%). Іштің жабық жарақаттарының анықтамасын қою қиын іс – себебі жарақаттан кейінгі алғашқы сағаттарда науқастың жағдайы алған жарақатының ауырлығына сай келмейді. Сондықтан да мұндай жағдайларда дәрігер өте сақ болуы керек және науқастың жағдайын үзбей бақылап отыруы керек. Көп жағдайларда іштің жарақаты кезінде шоқ дамиды. Шокпен қатар құрсақ қуысына қан құйылуы да мүмкін.Бұл екі жағдайдың көрінісі бірдей. Шок кезінде операция жасауға болмайды, ал асқынып қан аққанда операция жасау өте керек, сондықтан бұл екі жағдайды бір – бірінен ажырата білу керек (дифференциальный диагноз).
8) вар
1. Күйікті ауру. Күйіктер жалынның, қызған металлдың және газдың, жанар сұйықтардың, жанар май қоспалары мен сәулелер энергияларының әсерінен пайда болады. Сондықтан әсер етуші себептерге байланысты күйік мынадай түрге жіктеледі: жоғарғы деңгейдегі қызудан - 83% (жалын, бу, қайнаған су ); химиялық - 8% (қышқылдар, негіздер, олардың қоспалары); электірлік –6% (тиген жерінде терең күйік тудырады, өте жоғары жылу пайда болады).
cәулелік - 3% (күн сәулесінен, кварц, рентген, радиоактивті заттардың әсерінен). Күйіктерді қалыптастыратын ерекшеліктеріне байланысты: өндірістік және тұрмыстық, - деп екіге бөледі. Ер кісілерде өндірістік күйік көп те, ал әйелдерде - тұрмыстық күйік жиі кездеседі. Ер кісілерде балқыту, жылыту цехтарынан, өндірістік пештерден күйік басым келеді - 78%, ал асханалық пештерден, қайнаған ас пен судан, тұрмыстық жағдайларда әйелдерде 12% кездеседі.Жаппай зақымдану мен оған қарсы ұйымдық күресті талап ететін соғыс уақытындағы күйіктердің маңызы өте зор және оларды ғылыми-тәжірибелік тұрғысынан игеруге деген көңіл тез өсіп келеді.1945 жылғы АҚШ пен Жапонияның арасындағы болған соғыста алғаш күштілігі 20 мегатонналы атомдық бомба қолданылды (Хиросима, Нагасаки). Күйгендер саны 110 мыңға жетіп, олардың жартысына жуығы атомдық бомбаның жарылысынан болған күйіктен өлген. Күйікке жиі ұшырайтын жер көбінесе тері қабаты, бірақта жоғарғы тыныс жолдарының күйігі де жиі кездеседі, одан да сирек кездесетіні - өңеш күйігі (химиялық).Қышқылдарды әдейілеп қастандықпен қолдану - ол адамның өзін-өзі өлтіруге жасайтын (суицидный) әрекетпен байланысты болады. Дененің ашық бөліктерінің зақымдалуы өңдірістік жұмыстарда және тұрмыста өте жиі кездеседі.Күйік жарасының орналасуына байланысты: Б.Н. Постников, Ю.Ю. Джанелидзе бойынша бас және мойын аймағы – 32.3%, қолдар - 29.2%, аяқтар – 26%, дене – 12% құрайды.Күйік кезінде зақымданудың ауырлығы көп себептерге байланысты: сыртқы ортаның қызу деңгейі күйік тудыратын деңгейге жеткенімен адамның қалыпты температурасы өзгермейтіндігі белгілі. Адам сыртқы ортаның 60-қа дейінгі қызу деңгейінде жүмыс істеп, өмір сүре алады және 100ты құрғақ ауаның қысқа мерзімді әсерімен жанасуын көтереді. Сондықтан қызу деңгейі жайында айтқанда сыртқы емес, ішкі ұлпалық қызу деңгейін, температураны ойлағанымыз жөн.Күйік жарасының тереңдігі мен көлемі мынадай себептерге байланысты:1. Қызу (температура) деңгейіне, қызулық әсердің түріне (қайнаған су, сәуле, металл, химиялық заттар).2. Олардың жылу сыйымдылығына: қызу көздерінің әсер етуіне (ұзақ әсер).Терінің жоғарғы және беткей қабаттарында алғашқы кезде ұю (коагуляция), құрғақтай шіру қалыптасып, әртүрлі қалыңдықта қабықшалар пайда болады.Терінің тереңірек орналасқан қабаттарыңда күйік жарасы 45 немесе одан да жоғарғы қызу деңгейінде пайда болады. Мұндай қызу деңгейі ұюға (коагуляция), шіруге соқтырмай, қан мен қан тамырларына қатты әсер етіп, кейіннен шірудің толық жетілуіне жағдай жасайды. Күйік кезінде ұлпалардың зақымдалуы қызу деңгейінің жоғарылауы мен оның ұзақтығы артқан сайын көбейе береді.Мысалы: 5 сек әсер етуші 70 қызу деңгейі терінің қызаруын (эритема) тудырады, 10 сек – сулы ісік, 25 сек- ұйып күю мен шіруді қалыптастырады (коагуляция, некроз). Ыстық металл әсерінен болған күйікте тері қабаты, тері астылық май қабаты, сіңір, ет, сүйектер зақымдалады.
2. Эфирлі наркоз: сатылары, Эфир – түссіз, тұнық, жеңіл тұтанғыш, ұшқыш, өзіндік иісі бар сүйықтық. Бір құрамды наркозда ауырсыздану кезеңі – 2-4 көлем % басталады. Қазіргі кездегі жансыздандыруда қолданылатын заттардың саналуан молшылық және таңдамалы жағдайында немесе наркозды жүргізу тәсілінің шеберлену шағында эфирдің жағымсыз жақтары анықтала бастады. Оларға жататыны: ұзақ мерзімді есірткілікке қанығу; есірткі заттардың ұзақ уақыт бөлініп шығуы; тыныс алу жолдарын қоздыру қасиеті; симпат – адреналдық жүйесіне көрсетер әсері; жарылғыштығы, т.б. Эфирді хирургиялық тәжрибедегі маңызын, өз қасиетін жоғалтты, - деп санауымыз қателік болар еді. Ол басқа жансыздандырғыштармен қоса – қабат әліде кең қолданылып жүр. Эфирдің үлкен емдік мәніне байланысты тәжірибесі аз анестезиологтардың өздері де оны қолдануда өз көзқарастарын әлі күнге дейін жоғалтқан жоқ.І кезең – сезімсіздену, ауырсыну сезімінің жартылай жоғалуы. ІІ кезең – қозу ІІІ кезең – хирургиялық ұйықтау ІV кезең – наркоздан ояну.Эфир буының тітіркендіруші әсерінің арқасында жансыздандырғыш қоспадағы оның жоғарғы мөлшердегі үлесі тыныстың тарылуына әкеліп соғады. Сондықтан наркоз кезінде эфир мөлшерін шамалап және біркелкі жоғарылатады. Дене эфир буымен қаныққан сайын оның сезгіштік қасиеті төмендеп, бірінші кезеңнің соңында мұлдем жойылады.Бұлардың алдын алу – сезім жүйесінде (эмоция) тыныштық сақтау, тыныс алу жолына түтік қою ережелерін бұлжытпай орындау, күрделі наркоз алдындағы жүргізілетін дайындық шараларын (премедикация) жүргізу, кемшіліктер мен жетімсіздіктерді өз уақытында түзету, жансыздандыру әдістемесін дұрыс жүргізу, ЭКГ бақылау, тиісті дәрілердің болуы және қажеттелігіне сай қолданылуы, т.б.
9) вар
1. Хирургиялық құралдарды Стерилизацию хирургических инструментов осуществляют в несколько этапов - сначала производят предстерилизационую подготовку: механическую очистку, погружение на 1 час в 3% хлорамин, промывание водой, высушивание.Метод стерилизации зависит от вида инструментов: Нережущие инструменты (пинцеты, зажимы)стерилизуют в автоклаве или сухожаровом шкафу. Одноразовые инструменты стерилизуются лучевым способом. В крайнем случае возможно кипячение в 2% растворе соды в течение 30 минут. Инструменты, загрязненные гноем, кипятят 45 минут. Режущие и колющие инструменты (иглы, скальпели)стерилизуют путем замачивания в растворе антисептиков. Лучшими методами в данном случае являются газовая и лучевая стерилизация. Термические способы (кипячение, стерилизация сухим жаром) приводят к затуплению инструментов и могут применяться лишь в крайних случаях при невозможности применения других способов.Резиновые и пластмассовые инструменты (катетеры, зонды)стерилизуют автоклавированием или (в крайнем случае) кипятят в течение 15 минут. Одноразовые изделия подвергаются на заводах лучевой стерилизации. Стерилизацию перчатокосуществляют в автоклаве при температуре 130 оС и давлении 1 атмосфера в течение 30 минут. Перед стерилизацией каждую перчатку пересыпают тальком и заворачивают в отдельную марлевую салфетку. В последнее время все чаще используют одноразовые перчатки, стерилизованные лучевым методом в заводских условиях. Оптическое оборудованиестерилизуют в парах формалина в течение 48 часов. Эндоскопы можно стерилизовать также погружением в спирт, хлоргексидин или сайдекс. Операционное белье (халаты, простыни) и перевязочный материал (марлевые шарики, тампоны, салфетки, турунды)стерилизуют в автоклаве при температуре 130 оС и давлении в 1 атмосферу в течение 1 часа (или при давлении в 2 атмосферы в течение 30 минут). Белье после стирки стерилизуют, предварительно уложив его в биксы Шиммельбуша. Бикс считается стерильным в течение 3 суток после стерилизации. Виды укладки биксов: 1). Универсальная укладка бикс разделяется на секторы, каждый из которых заполняется определенным видом материала. 2). Целенаправленная укладка в бикс укладывают все инструменты, перевязочный материал и белье, необходимое для осуществления конкретной операции. 3). Видовая укладка используется при большом количестве операций: в каждый бикс укладывается определенный вид материала. В последнее время появился перевязочный материал и операционное белье одноразового использования, стерилизованный лучевым способом в заводских условиях. Способы контроля стерильности Делятся на прямые и непрямые. 1.Прямым методом является бактериологическое исследование: берут посев с рук хирурга, операционного поля, белья и отправляют в бактериологическую лабораторию. Метод самый точный, единственным недостатком является только то, что результат становится известен только через 3-5 суток. Поэтому посев проводится в плановом порядке раз в 7-10 дней и является показателем эффективности асептических мероприятий. 2.Непрямые методы позволяют определить температуру, при которой проходила стерилизация. При автоклавировании в биксы укладывают ампулы с веществами, имеющими температуру плавления около 110-120 оС (бензойная кислота, резорцин, антипирин). Если вещество расплавилось, то материал считают стерильным. При стерилизации в сухожаровом шкафу используются вещества с температурой плавления более 180 оС (аскорбиновая кислота, янтарная кислота, тиомочевина). Вместо ампул можно использовать термоиндикатор или максимальный термометр. Контроль за качеством предстерилизационной обработки производят для обнаружения на инструментах после их очистки следов крови (используется бензидиновая проба) и остатков моющих средств (используется фенол-фталеиновая проба).
2.Донор қанын консервациялау және сақтау тәсілдері. Консервирование и хранение кровиПосуду и системы для взятия крови и ее хранения после предварительной тщательной обработки стерилизуют. Кровь для консервации берут в специальной операционной при строжайшем соблюдении правил асептики: персонал одевается так же, как для операции, так же моют руки и обрабатывают операционное поле, применяют стерильный материал и т. д. Кровь путем венепункции берут из локтевой (кубитальной) вены в специальные банки, ампулы или полиэтиленовые мешки, заполненные стабилизирующим раствором:1) цитратносолевым (цитрата натрия 0,5 г, хлорида натрия 0,85 г, дистиллированной воды 100 мл), на 100 мл крови применяют такое же количество раствора, срок хранения такой крови 12 сут; 2) 5—6% раствором цитрата натрия, на 100 мл крови берут 10 мл раствора. Срок хранения 15 суток; 3)глюкозоцитратным раствором (цитрата натрия 5 г, глюкозы 25 г, дистиллированной воды 100 мл), на 100 мл крови применяют 10 мл раствора цитрата и 1 мг глюкозы, длительность хранения до 25 сут. Во всех случаях консервации в качестве консерванта к крови добавляют какой-либо антибиотик или не разрушающий кровь антисептик. Применяют и другие стабилизирующие и консервирующие растворы. Для стабилизации иногда кровь пропускают через ионитные смолы, которые отнимают от нее ионы кальция, лишая таким образом способности к свертыванию. После забора крови посуду герметически закрывают и наклеивают на нее этикетку с указанием группы крови, времени взятия, характера консервации и фамилии донора. При резус-отрицательной крови делают особую отметку на этикетке, при резус-положительной отметка не требуется. Кровь хранят в холодильнике при температуре 4—6 °С.