Добавил:
Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:

96

.pdf
Скачиваний:
4
Добавлен:
07.06.2023
Размер:
24.35 Mб
Скачать

 

 

Прямые и обратные теоремы приближения . . .

 

41

 

 

 

 

 

 

 

 

 

+1

 

 

 

= (u = x + s

t

 

u

x

 

 

du) =

 

 

 

 

 

;

t =

 

 

; dt =

 

R (u

 

x)f(u)du;

 

 

 

s

s

 

Мы

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

l

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

где R (u) = s=1 ds s g (

jsuj

).

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

знаем, что R (z) – целая функция экспоненциального типа .

С учетом (6) будем иметь, что

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

+1

 

l

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

t

 

 

 

g GMp ;w( )(R) g(jtj) s=1 ds f ( + s

 

) GMp ;w( )(R) dt =

 

 

 

+1

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

+1

 

 

 

= ∫ g(jtj) f GMp ;w( )(R)dt = f GMp ;w( )(R)

g(jtj)dt =

= f GMp ;w( )(R) < +1:

Таким образом, мы можем утверждать, что g 2 Mwp( ). Рассмотрим разность

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

+1

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

f(x)

g (x) = (

1)

l

 

 

 

l

(f)(x)dt:

 

 

 

 

 

 

g(jtj)∆

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

t

 

 

 

 

 

 

 

 

Тогда,

используя свойство

модуля

 

 

гладкости

 

!k(φ; )GMp ;w( )(R)

(1 +

)k!k(φ; )GMp ;w(

)(R), > 0, получим

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

+1

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

A (f)GMp ;w( )(R) f g GMp ;w( )(R) =

 

 

 

 

l

 

 

g(jtj)∆ f( )dt

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

t

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

GMp ;w( )(R)

 

 

+1

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

+1

 

 

 

 

 

 

r

GMp ;w( )(R) dt

g(jtj) ∆ (f)

 

GMp ;w( )(R) dt

 

g(jtj) (j j)

f

 

 

l

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

t

 

 

 

k

(r)

 

 

 

 

t

+1

 

 

 

 

 

 

t

 

 

 

 

 

 

 

t

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

g(jtj) jtjr!k (f(r);

j j

)GMp ;w( )(R) dt

 

 

 

 

r

 

 

 

 

 

 

 

!k

 

f

(r); 1

GM

 

(

R

)

+1

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

(

)r

p ;w( )

 

g(jtj)jtjr(1 + jtj)kdt:

 

 

 

 

 

 

 

 

Согласно построению функции g (x), можно утверждать, что

 

 

 

 

 

 

 

 

+1

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

g(jtj)jtjr(1 + jtj)kdt = ckr < +1:

 

 

Вестник КазНУ. Серия математика, механика, информатика №1(88)2016

42

Кыдырмина Н.А.

 

 

 

Таким образом,

 

 

!k (f(r);

 

)GMp ;w( )(R)

 

 

A (f)GMp ;w( )(R)

ckr

1

:

 

r

 

4 Обратная теорема приближения

Лемма 3 Для любой целой функции g 2 Mwp( )(R) справедлив аналог неравенства Бернштейна

gGMp ;w( )(R) g GMp ;w( )(R):

Доказательство. Для целых функций экспоненциального типа g 2 Mwp( )(R) справедлива следующая интерполяционная формула

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

( (=21)kk )2 g (k

 

=2 + x) ;

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

+

 

 

 

 

 

 

 

 

g(x) = k=1

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

8 x 2 R. Тогда для всех x 2 R и 8 r > 0 имеем

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

) Lp(B(x;r))

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1

 

 

 

 

 

 

 

 

 

k

 

 

 

 

 

 

 

g

 

 

 

 

 

 

 

 

 

+1

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Lp(B(x;r))

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

g

 

 

 

 

2

 

+

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

k=

( 2

 

k )2

 

 

 

(

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

+1

 

 

 

1

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

k

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

( (

 

 

 

 

 

 

 

 

 

))

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

( 2

 

k )

2

 

g

Lp B x+

 

k

 

 

;r

 

:

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

=

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Следовательно,

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

g

 

 

 

 

 

 

 

 

sup

w r

)

g

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

L (0;1)

 

 

 

 

GMp ;w( )(R)

= x

 

 

(

 

 

Lp(B(x;r))

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2R

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

+1

 

 

 

 

1

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

k

 

 

 

 

 

 

 

2

 

 

 

 

 

 

 

 

 

( (

x+ k 2

 

))

L (0;1)

 

 

 

 

(

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

k )2 sup

w(r) g Lp

B

;r

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

x R

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

=

 

2

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

sup

 

w r

g

 

 

(B(z;r)) L (0;1)

=

 

 

 

g

GMp ;w( )(R)

:

 

 

 

 

z

2R

 

 

(

) Lp

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Теорема 2 Пусть 1 p +1, w 2 p . Тогда для любого фиксированного k 2 N существует константа cp k > 0 такая, что для любой функции f 2 GMp ;w( )(R) и 8 n 2 N справедливо неравенство

 

 

 

 

 

1

 

 

cp k

n

!k (f;

n

)GMp ;w( )(R)

 

nk

{s=0 (s + 1)k 1As(f)GMp ;w( )(R)} :

Здесь cp k > 0 зависит лишь от указанных параметров.

ISSN 1563–0285 KazNU Bulletin. Mathematics, Mechanics, Computer Science Series №1(88)2016

Прямые и обратные теоремы приближения . . .

43

Доказательство. Пусть fg (x)g+=01 – последовательность целых функций экспоненциального типа из Mwp( )(R) наилучшего приближения функции f 2 GMp ;w( )(R) по норме этого пространства, т.е.:

A (f)GMp ;w( )(R) = f g GMp ;w( )(R); 8 2 Z+;

A0(f)GMp ;w( )(R) = f GMp ;w( )(R):

Произвольным образом берем n 2 N и 2 N так, чтобы 2 n < 2 +1. Пусть k 2 N

– фиксированное число. Тогда

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1

 

 

 

 

 

 

1

 

 

 

!k (f;

 

)GMp ;w( )(R) = !k (f g2 +1

+ g2 +1 ;

 

 

)GMp ;w( )(R)

 

n

n

1

 

 

 

 

1

 

 

 

 

!k (f g2 +1 ;

 

 

)GMp ;w( )(R)

+ !k

(g2 +1 ;

 

)GMp ;w( )(R)

 

n

n

[!k(φ; )GMp ;w( )(R) 2k f GMp ;w( )(R); !k(φ; )GMp ;w( )(R) r f(r) GMp ;w( )(R)]

1

(k)

 

 

 

 

 

 

 

(8)

2k f g2 +1 GMp ;w( )(R) +

 

g2 +1 GMp ;w( )(R) :

 

nk

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Нам в дальнейшем понадобится равенство:

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

(g2(ks+1) (x) g2(ks)(x)) :

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

g2(k)+1 (x) = g1(k)(x) + s=0

 

 

Так как g0(x) const на R, то

 

s

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

g2(k)+1 (x) = (g1(x) g0(x))(k) +

(g2s+1 (x) g2s (x))(k) :

 

 

 

 

 

 

 

 

 

=0

 

 

 

 

 

 

 

Далее, применяя неравенство Бернштейна в GMp ;w( )(R) для целых функций и учитывая свойство монотонности последовательности fA (f)GMp ;w( )(R)g, имеем

 

 

 

s

 

 

 

 

 

 

 

 

g2(k)+1 GMp ;w(

)(R)

(g1 g0)(k)

GMp ;w( )(R) +

(g2s+1 g2s )(k)

GMp ;w( )(R)

 

 

 

=0

 

 

 

 

 

s

 

 

 

 

 

 

 

 

1k g1

g0 GMp ;w( )(R) + 2(s+1)k g2s+1

g2s GMp ;w( )(R)

 

 

 

=0

 

 

g1 f GMp ;w( )(R)

(

+ 2(s+1)k g2s+1 f GMp s=0

+ f g0 GMp ;w( )(R)+

)

;w( )(R) + f g2s GMp ;w( )(R) =

= A1(f)GMp ;w( )(R) + A0(f)GMp ;w( )(R)+

Вестник КазНУ. Серия математика, механика, информатика №1(88)2016

44

 

Кыдырмина Н.А.

(

)

 

 

 

+2(s+1)k A2s+1 (f)GMp ;w( )(R) + A2s (f)GMp ;w( )(R)

s=0

 

 

 

s

 

 

 

 

 

 

 

2A0(f)GMp ;w( )(R) + 2(s+1)k2A2s (f)GMp ;w( )(R) =

 

 

 

s

=0

 

 

{A0(f)GMp ;w( )(R) +

2(s+1)kA2s (f)GMp ;w( )(R)} :

 

 

 

 

= 2

=0

(9)

Теперь из неравенств (8) и (9) следует, что

 

 

 

 

 

 

(

 

 

 

)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1

 

 

 

 

 

2kA2 +1 (f)GMp ;w( )(R)+

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

!k f;

n

GMp ;w(

)(R)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

s

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2

{A0(f)GMp ;w( )(R) +

 

 

2(s+1)kA2s (f)GMp ;w( )(R)}

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

+

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

nk

=0

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

s

 

 

 

 

 

k+1

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2

 

(nkA2 +1 (f)GMp ;w( )(R) + A0(f)GMp ;w( )(R) +

=0 2skA2s (f)GMp ;w( )(R))

 

nk

 

 

 

 

 

 

(A0(f)GMp ;w( )(R) + 2( +1)kA2 (f)GMp ;w( )(R) +

s

2skA2s (f)GMp ;w( )(R))

 

 

 

k+1

 

 

2

 

 

 

 

nk

=0

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

s

 

 

 

 

 

k+1

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

22

 

(A0(f)GMp ;w( )(R) + 2 kA2 (f)GMp ;w( )(R) +

=0 2skA2s (f)GMp ;w( )(R))

nk

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

s

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

k+1

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

22

(A0(f)GMp ;w( )(R) + 2

=0 2skA2s (f)GMp ;w( )(R))

 

 

 

 

 

 

 

 

nk

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

s

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

k+2

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

22

(A0(f)GMp ;w( )(R) +

 

=0 2skA2s (f)GMp ;w( )(R)) =

 

 

 

 

 

 

 

nk

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

s

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Bp k

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

=

nk

(A0(f)GMp ;w( )(R)

+

=0

2skA2s (f)GMp ;w( )(R)) :

(10)

Так как A (f)GMp ;w( )(R) # 0 при ! +1, то

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2s

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2skA2s (f)GMp ;w( )(R) 2k

 

lk 1Al(f)GMp ;w( )(R); 8 s 2 N:

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

l=2s 1+1

 

 

 

 

В силу этого факта, (10) продолжим следующим образом:

 

 

 

 

 

 

1

 

 

 

 

 

 

Bp k

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

!k (f;

 

)GMp ;w( )(R)

 

 

(A0(f)GMp ;w( )(R)+

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

n

 

nk

ISSN 1563–0285 KazNU Bulletin. Mathematics, Mechanics, Computer Science Series №1(88)2016

Прямые и обратные теоремы приближения . . .

45

 

 

 

 

 

+A1(f)GMp ;w( )(R)

+

2k

s2s1

lk 1Al(f)GMp ;w( )(R))

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

s=1

 

l=2 +1

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2

 

 

 

 

cp k

 

 

 

 

 

 

l

 

 

nk

(A0(f)GMp ;w( )(R) + A1(f)GMp ;w( )(R) +

lk 1Al(f)GMp ;w( )(R))

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

=2

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

l

 

 

cp k

 

 

 

 

 

 

 

n

 

 

nk

(A0(f)GMp ;w( )(R)

+ 1k 1A1(f)GMp ;w( )(R) +

lk 1Al(f)GMp ;w( )(R)

 

 

 

 

 

 

 

 

l

 

 

 

=2

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

cp k

 

n

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

(

(l + 1)k 1Al(f)GMp ;w( )(R)) :

 

 

 

 

 

nk

 

 

 

 

 

 

 

 

=0

 

 

 

 

)

5 Заключение

Для целых функций экспоненциального типа (ц.ф.э.т.) доказаны неравенство Бернштейна, прямая теорема Джексона теории приближения и обратная теорема приближения ц.ф.э.т. в метрике глобального пространства типа Морри и показана зависимость от скорости стремления к нулю наилучших приближений ц.ф.э.т. по метрике глобального пространства типа Морри структурных и дифференциальных свойств элементов глобального пространства типа Морри.

Работа выполнена при поддержке грантового финансирования научных исследований Комитетом науки МОН РК (проект N 1777/ГФ4 МОН РК).

Литература

[1] Jackson D. Uber die Genauigkeit der Ann•aherung stetiger Funktionen durch ganze rationale Funktionen gegebenen Grades und trigonometrische Summen gegebener Ordnung: Dissertation. – G•ottingen, 1911.

[2] Ахиезер Н.И. Лекции по теории аппроксимации. – М.-Л.: Гостехиздат, 1947. – 323 с.

[3] Стечкин С.Б. О порядке наилучших приближений непрерывных функций // Изв. АН СССР. Сер. матем. – 1951.

– N 15(3). – С. 219-242.

[4] Тиман А.Ф., Тиман М.Ф. Обобщенный модуль непрерывности и наилучшее приближение в среднем // Докл. АН

СССР. – 1950. – Т. 71. – С. 17-20.

[5] Тиман А.Ф., Тиман М.Ф. О зависимости между модулями гладкости функций, заданных на всей вещественной оси // Докл.АН СССР. – 1957. – Т. 113, N 5. – С. 995-997.

[6] Тиман А.Ф. Теория приближения функций действительного переменного. – М.: ГИФМЛ, 1960. – 624 с.

[7] Никольский С.М. Приближение функций многих переменных и теоремы вложения. – 2-е изд., перераб. и доп. – М.: Наука, 1977. – 455 с.

[8] Burenkov V.I. Recent progress in studying the boundedness of classical operators of real analysis in general Morrey-type spaces. I // Eurasian Mathematical Journal. – 2012. – N 3(3). – P. 11-32.

[9] Burenkov V.I. Recent progress in studying the boundedness of classical operators of real analysis in general Morrey-type spaces. II // Eurasian Mathematical Journal. – 2013. – N 4(1). – P. 21-45.

[10] Burenkov V.I. , Guliyev H.V. Necessary and su cient conditions for boundedness of the maximal operator in local Morrey-type spaces // Stud. Math. – 2004. – N 163(2). – P. 157-176.

Вестник КазНУ. Серия математика, механика, информатика №1(88)2016

46

Кыдырмина Н.А.

[11]Burenkov V.I. , Jain P., Tararykova T.V. On boundedness of the Hardy operator in Morrey-type spaces // Eurasian Mathematical Journal. – 2011. – N 2(1). – P. 52-80.

References

[1] Jackson D. Uber die Genauigkeit der Ann•aherung stetiger Funktionen durch ganze rationale Funktionen gegebenen Grades und trigonometrische Summen gegebener Ordnung: Dissertation. – G•ottingen, 1911.

[2] Akhiezer N.I. Theory of approximation. – Dover Publications, 1992. – 307 p.

[3] Stechkin S.B. On the Order of the Best Approximations of Continuous Functions // Izv. AN SSSR, Ser. Mat. – 1951. – N 15(3). – P. 219-242.

[4] Timan A.F., Timan M.F. Generalized modulus of continuity and best approximation in the mean // Dokl. Akad. Nauk SSSR. – 1950. – Vol. 71. – P.17-20.

[5] Timan A.F., Timan M.F. On the relation between the moduli of smoothness of functions defined on the whole real axis // Dokl. Akad. Nauk SSSR. – 1957. – Vol. 113, N 5. – P. 995-997.

[6] Timan A.F. Theory of approximation of functions of a real variable. – Dover Publications, 1994. – 643 p.

[7] Nikol’skii S.M. Approximation of functions of several variables and imbedding theorems. – Springer-Verlag Berlin Heidelberg, 1975. – 420 p.

[8] Burenkov V.I. Recent progress in studying the boundedness of classical operators of real analysis in general Morrey-type spaces. I // Eurasian Mathematical Journal. – 2012. – N 3(3). – P. 11-32.

[9] Burenkov V.I. Recent progress in studying the boundedness of classical operators of real analysis in general Morrey-type spaces. II // Eurasian Mathematical Journal. – 2013. –N 4(1). – P. 21-45.

[10] Burenkov V.I. , Guliyev H.V. Necessary and su cient conditions for boundedness of the maximal operator in local Morrey-type spaces // Stud. Math. – 2004. –N 163(2). – P. 157-176.

[11] Burenkov V.I. , Jain P., Tararykova T.V. On boundedness of the Hardy operator in Morrey-type spaces // Eurasian

Mathematical Journal. – 2011. – N 2(1). – P. 52-80.

ISSN 1563–0285 KazNU Bulletin. Mathematics, Mechanics, Computer Science Series №1(88)2016

Generalized singular exponents linear system of di erential equations . . .

47

UDС 517.938

Mirzakulova A. E., Aldazharova M.M., Moldabek Zh.T., Aldibekov T.M .

Kazakh National University after al-Farabi, Almaty, KazakhstanE-mail: tamash59@mail.ru

Generalized singular exponents linear system of di erential equations

Consider a finite-dimensional linear homogeneous system of di erential equations with continuous bounded coe cients in an infinite interval in critical cases of singular exponents. We introduce generalized singular upper and generalized singular lower exponents of the finite-dimensional linear homogeneous system of di erential equations with continuous and tending to zero coe cients in an infinite interval. Formulas for calculating the generalized upper and generalized lower singular exponents of the linear homogeneous system of di erential equations with continuous and tending to zero coe cients in an infinite interval were found. Introduced the asymptotic characteristics of linear homogeneous systems of di erential equations are used for researches of nonlinear systems of di erential equations. With the first approximation method investigated non-linear system of di erential equations and uniform upper bounds of solutions of nonlinear di erential equations in a defined class of nonlinear di erential systems were established. We found su cient conditions for asymptotic stability of the zero solution of the nonlinear system of di erential equations. The generalized exponential stability of the zero solution of the nonlinear system of di erential equations was established.

Key words: linear di erential systems, singular exponents, nonlinear di erential systems, stability, asymptotic stability

Мирзакулова А.Е., Алдажарова М.М., Молдабек Ж.Т., Алдибеков Т.М.

Обобщенные особые показатели линейной системы дифференциальных уравнений

Рассматривается конечномерная линейная однородная система дифференциальных уравнений с непрерывными ограниченными коэффициентами на бесконечном промежутке в критических случаях особых показателей. Вводятся обобщенное особое верхнее и обобщенное особое нижнее показатели конечномерной линейной однородной системы дифференциальных уравнений с непрерывными, со стремящейся к нулю коэффициентами на бесконечном промежутке. Найдены формулы для вычисления обобщенной верхней и обобщенной нижней особых показателей линейной однородной системы дифференциальных уравнений с непрерывными

исо стремящимися к нулю коэффициентами на бесконечном промежутке. Введенные асимптотические характеристики линейной однородной системы дифференциальных уравнений применяются для исследования нелинейной системы дифференциальных уравнений. Методом первого приближения исследована нелинейная система дифференциальных уравнений

иустановлена равномерная оценка сверху решений нелинейной системы дифференциальных уравнений в определенном классе нелинейных дифференциальных систем. Найдено достаточное условие асимптотической устойчивости нулевого решения нелинейной системы дифференциальных уравнений. Приведен обобщенная экспоненциальная устойчивость нулевого решения нелинейной системы дифференциальных уравнений.

Ключевые слова: линейные дифференциальные системы, особые показатели, нелинейные дифференциальные системы, устойчивость, асимптотическая устойчивость

This work was supported by funding of the program in G2015.

Вестник КазНУ. Серия математика, механика, информатика №1(88) 2016

48

Mirzakulova A.E., etc.

Мирзакулова А.Е., Алдажарова М.М., Молдабек Ж.Т., Әлдибеков Т.М.

Сызықты дифференциалдық теңдеулер жүйесiнiң жалпылама ерекше көрсеткiштерi

Коэффициенттерi үзiлiссiз шенелген ақырлы өлшемдi сызықты бiртектi дифференциалдық теңдеулер жүйесiнiң ақырсыз аралықта ерекше көрсеткiштерi сыни жағдайларда қарастырылады. Коэффициенттерi үзiлiссiз, нөлге ұмтылатын ақырлы өлшемдi сызықты бiртектi дифференциалдық теңдеулер жүйесiнiң ақырсыз аралықта жалпылама ерекше жоғарғы және жалпылама ерекше төменгi ерекше көрсеткiштерi ендiрiледi. Коэффициенттерi үзiлiссiз және нөлге ұмтылатын сызықты бiртектi дифференциалдық теңдеулер жүйесiнiң ақырсыз аралықта жалпылама ерекше жоғарғы және жалпылама ерекше төменгi ерекше көрсеткiштерiн есептеудiң формулалары табылған. Келтiрiлген сызықты бiртектi дифференциалдық теңдеулер жүйелерiнiң асимптотикалық сипаттауыштары сызықты емес дифференциалдық теңдеулер жүйелерiн зерттегенде қолданылады. Сызықты емес дифференциалдық жүйелердiң анықталған класында бiрiншi жуықтау әдiсiмен сызықты емес дифференциалдық теңдеулер жүйесiнiң шешiмдерiнiң жоғарыдан бiрқалыпты бағалауы орнатылған және сызықты емес дифференциалдық теңдеулер жүйелерi зерттелген. Сызықты емес дифференциалдық теңдеулер жүйесiнiң нөлдiк шешiмiнiң асимптотикалық орнықтылығының жеткiлiктi шарты табылған. Сызықты емес дифференциалдық теңдеулер жүйесiнiң нөлдiк шешiмiнiң жалпылама экспоненциалдық орнықтылығының белгiсi келтiрiлген.

Түйiн сөздер: сызықты дифференциалдық жүйелер, ерекше көрсеткiштер, сызықты емес дифференциалдық жүйелер, орнықтылық, асимптотикалық орнықтылық

1 Introduction

The upper and lower singular exponents of the di erential system introduced in the works [1, 2]. History of the discovery of these important asymptotic characteristics is contained in [3]. Detailed information about singular exponents of a homogeneous system of linear di erential equations with bounded continuous coe cients is contained in the book [4] and review in [5]. In this paper, singular exponents of the di erential system is investigated in critical cases, i.e., for zero values of these characteristics. Definition of generalized exponential stability of the zero solution of the nonlinear system of di erential equations is given in [6].The work is closely related with the work [7].

2 Linear system of di erential equations

 

Consider linear homogeneous system of di erential equations

 

x = A(t)x; x 2 Rn; t > t0

(1)

where A(t) is a continuous matrix and satisfies the condition

 

A(t) CAφ(t); t > t0;

(2)

where CA is a constant depending on the choice of matrix A, φ(t) is a positive continuous

function on the interval [t0; +1) and these function such, that,

+1

lim φ(t) = 0 and integral I(φ) =

φ(s)ds are diverges.

t!1

t0

ISSN 1563–0285

KazNU Bulletin. Mathematics, Mechanics, Computer Science Series №1(88) 2016

Generalized singular exponents linear system of di erential equations . . .

49

Denote by

 

t

 

q(t) = φ(s)ds:

(3)

t0

 

Definition 1. Constants n(q) and N(q) are called respectively generalized lower and generalized upper exponents with respect to q for system (1) with condition (2), if for any " > 0, for all nonzero solutions x(t) of the system (1) is performed the estimation

d

exp (n(q)

")q(t)

g

x(t)

 

D

N;"

exp

f

(N(q) + ")q(t)

g

(4)

n;"

f

 

 

x(s)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

for all t s t0;

where DN;"

dn;" are constants, depending on the choice of N(q);

n(q)

" > 0 and function q(t) defined by the formula (3).

 

 

 

The set fN(q)g generalized upper constants of the system (1) is called upper class of the system with respect to q and denoted by the symbol B0(A; q):

The set fn(q)g generalized lower constants of the system (1) is called lower class of the system (1) with respect to q and denoted by the symbol H0(A; q):

Definition 2. Number

 

 

0(A; q) =

inf

N(q)

(5)

 

N(q)2B0(A;q)

 

 

is called a generalized upper singular exponent of the system (1) with respect to q: Number

!0

(A; q) =

sup

n(q)

(6)

 

 

n(q)2H0(A;q)

 

 

is called a generalized lower singular exponent of the system (1) with respect to q:

 

From definition 1 it follows, that is valid the inequality

 

!0

(A; q) Ω0(A; q)

 

(7)

Remark 1. If we consider linear system (1) with continuous bounded coe cients without the condition (2) and q(t) = t; then the generalized singular exponents will convert to numbers, entered by Bohl-Persidskii.

Note, that for any " > 0 exist D" > 0 and d" > 0 and for Cauchy matrix of the linear system (1) with the condition (2) are valid the inequalities

X(t; t0) 6 D"e(Ω0(A;q)+")(q(t) q(t0))

(8)

and

 

d"e(!0(A;q) ")(q(t) q(t0)) 6 X(t; t0)

(9)

for all t > t0:

Remark 2. Singular exponents of Bohl and Persidskii of the system (1) satisfying the condition (2) are equal to zero, i.e., occurs critical cases.

Вестник КазНУ. Серия математика, механика, информатика №1(88) 2016

50

Mirzakulova A.E., etc.

Lemma 1. Generalized upper singular exponent of the system (1) with respect to q; satisfying the condition (2) defined by the formula

 

 

 

 

ln X(t; s)

 

0

(A; q) = lim

 

:

 

t s!+1 q(t) q(s)

 

Proof. From the inequality (8) follows, that for any " > 0 for all t > s > t0 is valid the

inequality

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ln X(t; s)

 

ln D"

+ Ω (A; q) + "

 

 

 

 

(10)

 

q(t) q(s)

q(t) q(s)

 

 

 

 

 

0

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Consequently, take place the inequality

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ln X(t; s)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

lim

 

(A; q) + "

 

 

 

9 t s!+1 q(t)

 

q(s)

 

0

 

 

 

 

 

Hence, turn to " ! 0 we obtain the inequality

 

 

 

 

 

 

 

 

0(A; q)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

(11)

We will prove that take place and the converse inequality. Such that

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ln X(t; s)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

=

 

 

lim

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

t s!+1 q(t)

 

q(s)

then, for any " > 0 exists

 

 

 

 

0 and for all t

 

s >

 

 

 

0 is valid the inequality

t

 

t

 

 

s

 

s

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ln X(t; s)

 

+ ":

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

q(t) q(s)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

It follows that,

X(t; s) e( +")(q(t) q(s))

In respect that the segment [t0; t]; we obtain, that for " > 0 exist D" > 0 and for Cauchy matrix of the linear system (1) with the condition (2) is valid the inequality

X(t; s) D"e( +")(q(t) q(s))

for all t s t0 Such number Ω0(A; q) is a infimum of numbers performing such estimation, then occurs the inequality

0(A; q)

(12)

Combining the inequalities (11), (12) we obtain the required assertion. Lemma 1 is proved. Lemma 2. Generalized lower singular exponent of the system (1) with respect to q ,

satisfying the condition (2) is defined by the formula

 

!0(A; q) = lim

ln X(t; s)

:

 

t s!+1 q(t) q(s)

 

ISSN 1563–0285

KazNU Bulletin. Mathematics, Mechanics, Computer Science Series №1(88) 2016

Соседние файлы в предмете [НЕСОРТИРОВАННОЕ]